Χρύσα Καψούλη

Η Χρύσα Καψούλη είναι απόφοιτος της Κρατικής Σχολής Ορχηστρικής Τέχνης, της Δραματικής Σχολής του Πέλου Κατσέλη και της Αγγλικής Φιλολογίας του Πανεπιστημίου Αθηνών. Συνέχισε σπουδές θεάτρου, φωνής και κίνησης στην Freie Universitát του Βερολίνου. Εργάζεται ως ηθοποιός και σκηνοθέτης. Μετά από πρόσκληση του Μ. Βολανάκη (1987) ξεκίνησε συνεργασία με το ΚΘΒΕ. Συνεργάστηκε με σκηνοθέτες όπως Μιχαήλ Μαρμαρινό, Ανδρέα Βουτσινά, Γιάννη Ρήγα, Βασίλη Παπαβασιλείου, Εύρη Γαβριηλίδη, Νίκο Χουρμουζιάδη, Σωτήρη Χατζάκη, Ρούλα Πατεράκη. Τα παραπάνω είναι μόνο ένα μέρος από τη δουλειά της στο θέατρο. Στις 24 Φεβρουαρίου θα ανέβει στο θέατρο «Φούρνος» το έργο του Θανάση Τριαρίδη «Μένγκελε όνειρο για δύο πρόσωπα σε ένα βαγόνι», σε σκηνοθεσία της ίδιας. Με αφορμή την πρεμιέρα της παράστασης, είχαμε την ευκαιρία να συζητήσουμε μαζί της για το έργο και τα νοήματα του, για την κάθαρση μέσω της τέχνης, αλλά και πως συναντάμε το χώρο του θεάτρου,  έπειτα από ένα μεγάλης διάρκειας lockdown το οποίο για το θέατρο ήταν ακόμη πιο μακρύ αλλά και ύστερα από τις καταγγελίες που έγιναν από το ελληνικό #metoo.  

ArtScript: Πείτε μας λίγα λόγια για εσάς, ένα σύντομο βιογραφικό.

Χρύσα Καψούλη: Κάθε φορά που παρουσιάζω μια δουλειά είναι σαν να συστήνομαι ξανά στο κοινό, στους θεατές αλλά και στους συνεργάτες μου. Με άλλα λόγια το βλέπω σαν μια καινούρια αρχή, ένα ταξίδι, που - όπως πολύ σωστά παρατηρεί ο ποιητής – δεν έχει σημασία ο προορισμός αλλά το ταξίδι. Ασχολούμαι με το θέατρο από τότε που θυμάμαι τον εαυτό μου. Σαν ηθοποιός, σαν σκηνοθέτρια αλλά και σαν δασκάλα. Γιατί ειλικρινά πιστεύω ότι όλα αυτά και συνδέονται αλλά και σχετίζονται άμεσα. Και ο κοινός τους τόπος δεν είναι άλλος από την αγάπη και την προσφορά στην τέχνη του θεάτρου. Μπορεί να ακούγεται βαρύγδουπο, αλλά πιστέψτε με αυτή είναι η αλήθεια μου.

ArtScript: Στις 24 Φεβρουαρίου θα ανέβει στο θέατρο «Φούρνος» το έργο του Θανάση Τριαρίδη «Μένγκελε όνειρο για δύο πρόσωπα σε ένα βαγόνι». Μιλήστε μας για την παράσταση. 

Χρύσα Καψούλη: Μπορεί να ακουστεί χιλιοειπωμένο και κοινότοπο, αλλά θα ήθελα να σταθώ στο ότι η παράσταση αυτή δημιουργήθηκε με πολλή αγάπη και κόπο, παρόλες τις δυσκολίες – και φυσικά αναφέρομαι και στις δυσκολίες των ημερών μας. Ωστόσο νιώθω πραγματικά τυχερή που συνεργάστηκα με όλους τους συντελεστές της παράστασης αυτής. Και πιστεύω πραγματικά ότι το αποτέλεσμα δικαιώνει τους κόπους όλης της ομάδας, αλλά και το ίδιο το κείμενο.

ArtScript: Τι ήταν αυτό στο κείμενο του Θανάση Τριαρίδη «Μένγκελε όνειρο για δύο πρόσωπα σε ένα βαγόνι» που σας κέρδισε ώστε να επιλέξετε να το ανεβάσετε στο θέατρο, τη φετινή σεζόν;

Χρύσα Καψούλη: Από την πρώτη κιόλας στιγμή που ήρθα σε επαφή με το αυτό το κείμενο, το αντιμετώπισα σαν μια πρόκληση. Είναι αναμφισβήτητα ένα πολύπλευρο κείμενο και παρόλο που λαμβάνει χώρα σε ένα βαγόνι τρένου, η δράση και ο ρυθμός εναλλάσσονται με απίστευτη ταχύτητα και ανεβάζουν την αδρεναλίνη. Και μέσα σε αυτές τις εναλλαγές και μεταμορφώσεις παρατηρεί κανείς τα βαθύτερα νοήματα του κειμένου. Είναι έκδηλη η αγάπη, ο έρωτας, ο θάνατος, τα αρχέγονα ένστικτα και πάθη, η εξάρτηση, ο αντισημιτισμός, ο φασισμός αλλά και η απώλεια. Η απώλεια που οδηγεί στην συντριβή για να επέλθει η κάθαρση – αν τελικά αυτό είναι το ζητούμενο. Κι όλα αυτά οδηγούνται από ένα παιδικό παιχνίδι – μια συνθήκη – που οδηγεί αυτή τη γυναίκα και τον άνδρα σε ένα πολυεπίπεδο παιχνίδι ρόλων και εξουσίας. Πως λοιπόν να μη σε κερδίσει ένα τέτοιο κείμενο;

ArtScript: Ο ήρωας της παράστασης, φαίνεται να είναι ένας γοητευτικός και απόλυτα φυσιολογικός άνθρωπος.  Στην πραγματικότητα έχει διαπράξει βαριά εγκλήματα πολέμου στο στρατόπεδο συγκέντρωσης, έχοντας πειραματιστεί και εξοντώσει αμέτρητους ανθρώπους; Τι είναι αυτό που μπορεί να μετατρέψει έναν άνθρωπο σε «τέρας»;

Χρύσα Καψούλη: Σίγουρα πολλές φορές τα φαινόμενα απατούν. Υπάρχουν ισορροπίες που πολύ εύκολα μπορούν να ανατραπούν και να βρεθεί κανείς στην αντίπερα όχθη από την μια στιγμή στην άλλη. Ας μην ξεχνάμε ότι σε ιδιαίτερες και περίπλοκες καταστάσεις, όπως και η ιστορία εξάλλου έχει αποδείξει περίτρανα, ο άνθρωπος εύκολα μπορεί να μετατραπεί σε «τέρας», παρασυρμένος από τα ζωώδη ένστικτά του. Θα έλεγα λοιπόν ότι είναι οι συνθήκες και οι καταστάσεις που οδηγούν σε αυτή τη «μετάλλαξη». Και, ναι, πιστεύω ότι αρκούν δευτερόλεπτα για να συμβεί κάτι τέτοιο, όσο ειδεχθή και ασύλληπτα μπορούν να είναι τα εγκλήματα αυτά αλλά και τα αποτελέσματά τους.

ArtScript: Έπειτα από την ήττα του φασισμού και του ναζισμού με τη λήξη του Β’ παγκοσμίου πολέμου, τι είναι αυτό που τα τελευταία χρόνια τα επαναφέρει όλο και πιο έντονα στο πολιτικό προσκήνιο; Υπάρχει περίπτωση να ξεμπερδέψουμε ή τελικά ο μισανθρωπισμός τους έχει ρίζωσε για τα καλά στον άνθρωπο; 

Χρύσα Καψούλη: Η ιστορία, δυστυχώς για εμάς τους ανθρώπους, όπως βλέπουμε επαναλαμβάνεται. Και λέω δυστυχώς γιατί από ότι φαίνεται δεν μαθαίνουμε και δεν διδασκόμαστε από τα λάθη μας. Το τέρας του φασισμού όπως φαίνεται ποτέ δεν πέθανε κι ούτε πρόκειται να εξαλειφθεί. Παίρνει καινούρια μορφή και ορθώνεται εμπρός μας. Και θεωρώ φυσικά χρέος των σκεπτόμενων ανθρώπων να είναι πάντα στην πρώτη γραμμή και να το αντιμετωπίζουν κατάματα – και να το πολεμούν. Και ειλικρινά χαίρομαι να βλέπω ότι τα τόσο διαχρονικά μηνύματα κατά του φασισμού και της μισαλλοδοξίας – όπως αυτά στο «Μένγκελε όνειρο για δύο πρόσωπα σε ένα βαγόνι» – περνάνε στους αναγνώστες, στο κοινό και πιο ειδικά στους νέους ανθρώπους. Γιατί είναι σημαντικό να μην ξεχνάμε τι συνέβη, όχι μόνο για να ξορκίσουμε το κακό, αλλά για να το εξοστρακίσουμε.

ArtScript: Τι μπορεί να συζητήσει το θύμα με το θύτη του και τι μπορεί να πει ο θύτης στο θύμα του;

Χρύσα Καψούλη: Τα πάντα και τίποτα. Μερικές φορές αρκεί ένα απλό κοίταγμα ή μια χειρονομία για να ειπωθούν τα πάντα. Σίγουρα περιμένει κανείς να ακούσει τα αίτια, μια συγγνώμη ή την πολυπόθητη συγχώρεση. Κι εδώ είναι που ο χρόνος κι ο τόπος αλλάζουν. Γίνονται ρευστά, μερικές φορές ίσως και βασανιστικά. Κι αλήθεια ποιος από τους δυο έχει το θάρρος να κάνει την αρχή, να μπει σε λεπτομέρειες και να αγγίξει ζητήματα που τόσο πολύ μπορούν να πονέσουν και τις δύο πλευρές για διαφορετικούς φυσικά λόγους; Το μόνο σίγουρο είναι ότι αυτή η προσέγγιση είναι ο μόνος δρόμος για την λύτρωση.

ArtScript: Είναι ικανή η τέχνη να φέρει τη λύτρωση και αν ναι στον ίδιο τον καλλιτέχνη ή στο φιλόμουσο κοινό;

Χρύσα Καψούλη: Προσωπικά δεν μπορώ να διαχωρίσω σε μια παράσταση τον καλλιτέχνη από το κοινό. Αυτό που θέλω να πω είναι ότι δεν μπορεί να αποκοπεί το ένα από το άλλο. Και οι δύο από την πλευρά τους αποζητούν την λύτρωση και την κάθαρση. Και αν μη τι άλλο η τέχνη είναι εκείνη που μας οδηγεί σε αυτό. Για μένα είναι μονόδρομος.

ArtScript: Πως νιώθετε ως άνθρωπος του θεάτρου, ότι είναι τα πράγματα έπειτα από ένα μακρινό lockdown για τους καλλιτέχνες; Ο κόσμος έρχεται στο θέατρο ή είναι επιφυλακτικός λόγω της πανδημίας;

Χρύσα Καψούλη: Σίγουρα η πανδημία και τα απανωτά lockdown ήταν κάτι πρωτόγνωρο για όλες κι όλους μας. Δεν το περιμέναμε. Και φυσικά είχε – κι ακόμη έχει – αντίκτυπο στο θέατρο. Υπάρχει κοινό που είναι επιφυλακτικό, αλλά υπάρχει και κοινό που θέλει να δει παραστάσεις και θέλει να στηρίξει το θέατρο. Εγώ προσωπικά αυτό που έχω να πω είναι ότι ο χώρος του θεάτρου είναι ένας σοβαρός χώρος, ένας χώρος με ευαισθησία και υπευθυνότητα. Από την στιγμή που τηρούνται όλα τα υγειονομικά πρωτοκόλλα που προβλέπονται – τόσο από την πλευρά των θεάτρων όσο και από το κοινό –, θεωρώ ότι κανείς δεν έχει να φοβηθεί κάτι. Ας στηρίξουμε λοιπόν έμπρακτα όλες κι όλοι το θέατρο που τόσο αγαπάμε.

ArtScript: Μετά το ξέσπασμα του ελληνικού #metoo, θεωρείτε ότι έχει έρθει μια κάποια κάθαρση στο χώρο ή υπάρχει δρόμος ακόμη; Υπάρχει κίνδυνος για πισωγυρίσματα;

Χρύσα Καψούλη: Πιστεύω στην κάθαρση και στην δικαιοσύνη. Για μένα προσωπικά δεν υπάρχει ούτε χρόνος αλλά ούτε και χώρος για πισωγυρίσματα. Έχω εμπιστοσύνη στα συλλογικά όργανα και στους θεσμούς και είμαι σίγουρη ότι θα φέρουν το έργο τους εις πέρας. Έχει γίνει κάποια πρόοδος αλλά νομίζω ότι έχουμε δρόμο μπροστά μας. Δεν χωράει καμία συγκάλυψη και φυσικά δεν πρέπει να ξεχνάμε τα θύματα. Στεκόμαστε δίπλα σε όσες κι όσους μας έχουν ανάγκη και τους συμπαραστεκόμαστε.

ArtScript: Μελλοντικά επαγγελματικά σχέδια της Χρύσας Καψούλη;

Χρύσα Καψούλη: Άμεσα ξεκινάω πρόβες στο έργο " Η κυρία Κλάιν " του Νίκολας Ράιτ σε παραγωγή του Θεάτρου Αργώ της Αιμιλίας Υψηλάντη, με την ίδια στον ομώνυμο ρόλο.