Ελλάδα Στασινόγλου
Σε όποιο μέρος της Ελλάδας και να βρίσκεστε, σε πολλούς από εσάς θα έχει τύχει να πάρει το μάτι σας, καθώς περνάτε βιαστικά να πάτε στη δουλειά σας ή σε κάποιο ραντεβού, μια αφίσα κολλημένη στους κάδους των σκουπιδιών. Η αφίσα γράφει πάνω «Είμαι Άνθρωπος και Όχι σκουπίδι». Ίσως ρίξατε μια αδιάφορη ματιά, κάποιοι μπορεί να μπήκατε στον πειρασμό να σκανάρετε με το κινητό σας τον κωδικό. Όσοι από εσάς το έκαναν θα είχατε την ευκαιρία να παρακολουθήσετε ένα επεισόδιο animation διάρκειας μόλις ενός λεπτού, με πρωταγωνίστριες δυο νεαρά κορίτσια, θύματα τράφικινγκ. Στη συνέντευξη που ακολουθεί, η νεαρή δημιουργός του, μόλις 17 ετών μας παρουσιάζει τη δουλειά της. Μας μιλάει για την τέχνη, για τους ανθρώπους της γενιάς της και πως αντιμετωπίζουν τον κόσμο, αλλά και για πολλά κοινωνικά ζητήματα. Δε θα πω ότι συναντάω σπάνια νέους με την καθαρή σκέψη και άποψη της Ελλάδας Στασινόγλου, θα πω ότι δε συναντάω συχνά ανθρώπους με το καθαρό βλέμμα και τα δικά της ξεκάθαρα συμπεράσματα. Πιστεύω ότι αξίζει να τη διαβάσετε. Ήταν χαρά και τιμή μας που είχαμε την ευκαιρία να της πάρουμε αυτή τη συνέντευξη.
ArtScript: Πείτε μας λίγα λόγια για εσάς, ένα σύντομο βιογραφικό.
Ελλάδα Στασινόγλου: Γεννήθηκα και μεγάλωσα σε ένα ήσυχο προάστιο του Μόντρεαλ και έχω ζήσει στη Σαγκάη και στη Νότια Αφρική. Είχα μια πολύ όμορφη παιδική ηλικία στη διάρκεια της οποίας είχα την τύχη να έρθω σε επαφή με πολλούς διαφορετικούς πολιτισμούς και νοοτροπίες. Το 2021 μετακόμισα μαζί με τα αδέλφια μου, από τον Καναδά στην Αθήνα, για να φοιτήσω στο ελληνικό λύκειο. Ο πατέρας μου έχει καταγωγή από την Κωνσταντινούπολη και μεγάλωσε όπως και η μητέρα μου στα Γιάννενα. Τα ελληνικά μου τα έμαθα από τους παππούδες τα καλοκαίρια στο χωριό και στα σχολεία της ομογένειας. Διαβάζω βιβλία και πολλά κόμικς, λατρεύω τα λογοπαίγνια και τα παιχνίδια με οφθαλμαπάτες και ασχολούμαι αρκετές ώρες με προγραμματισμό. Δεν κάνω σπορ αλλά μου αρέσει πολύ να κάνω μεγάλους περιπάτους μέσα στη πόλη, να παρατηρώ και να συναντάω ανθρώπους. Λόγω της δουλειάς του πατέρα μου έχω ταξιδέψει και κολλήσει τις αφίσες μου με το μήνυμα ΕΙΜΑΙ ΑΝΘΡΩΠΟΣ ΟΧΙ ΣΚΟΥΠΙΔΙ σε όλη την Ελλάδα. Αγαπώ το φως του Αιγαίου και την φύση στην Ήπειρο.
ArtScript: Είστε μόλις 17 ετών, αν και έχετε ζήσει στο εξωτερικό, στην παρούσα φάση βιώνετε την καθημερινότητα της Ελλάδας, μια πραγματικότητα που για τη δική μου γενιά, στις αντίστοιχες ηλικίες, ήταν εντελώς διαφορετική. Πως νιώθετε ότι αντιμετωπίζει η δική σας γενιά θέματα όπως η προσφυγιά, η μετανάστευση;
Ελλάδα Στασινόγλου: Νιώθω ότι η γενιά μου δεν είναι υπέρ του αντιλόγου. Αντί να τα βάζει με την εξουσία και ειδικά με την «εξουσία της εικόνας», προτιμά να ζει μια κατάσταση μαγκιάς και ναρκισσισμού και να βομβαρδίζεται από πληροφορία με ρυθμό και ποσότητα που θα ήθελες είκοσι ζωές για να τη χωνέψεις όλη. Παρόλο που προσφυγικό και κλιματική αλλαγή μας κτυπούν τη πόρτα, εμείς αντιμετωπίζουμε τη νέα τάξη πραγμάτων με την παλιά νοοτροπία των ομοφοβικών Αρχαίων Ελλήνων - «Πας μη Έλλην βάρβαρος».
Περπατώ καθημερινά σε μια αεικίνητη εξωτική μητρόπολη που λούζεται από ένα υπέροχο φως ενώ από πίσω κρύβεται μια κλειστοφοβική κοινωνία που φοβάται την σκιά της. Σε αυτή ακριβώς τη γερασμένη κοινωνία της Αθήνας η γενιά μου κλείνει τα μάτια θαμπωμένη από τα likes και τον εύκολο πλουτισμό.
Εγώ δεν έχω αυτή τη πολυτέλεια να κρυφοκοιτάζω από απόσταση, ούτε με νδιαφέρει να κρύψω κάτω από το χαλί ό,τι προκαλεί και ό,τι κερδίζει από τις ανθρωπιστικές κρίσεις. Απαντάω στήνοντας έναν καθρέπτη για να δείχνει αυτήν ακριβώς την αρρωστημένη ανεπάρκεια της ελληνικής κοινωνίας.
ArtScript: Είμαι άνθρωπος και όχι σκουπίδι. Παρουσιάστε μας το Project.
Ελλάδα Στασινόγλου: H street art αφίσα ΕΙΜΑΙ ΑΝΘΡΩΠΟΣ ΟΧΙ ΣΚΟΥΠΙΔΙ που κολλάω ΜΟΝΟ πάνω στους κάδους σκουπιδιών δεν είναι κομματική ή πολιτική αφίσα, δεν πουλάει κάτι και είναι δύο έργα σε ένα.
Πρώτα είναι η ίδια η χάρτινη αφίσα. Λόγω της τοποθέτησης πάνω σε κάδους, η αφίσα από μόνη της είναι ένα κοινωνικό και αντιρατσιστικό σχόλιο. Το μήνυμα είναι ξεκάθαρο και ταυτόχρονα συμβολικό. Στη συνέχεια, η αφίσα σαν μια πόρτα σου «ανοίγεται» για να σε πάει σε ένα κινηματογραφικό ταξίδι στο σκληρό κόσμο των ανήλικων θυμάτων του τράφικινγκ. Όταν λοιπόν σκανάρεις την αφίσα με μια απλή κινητή συσκευή, τότε αυτομάτως μέσα στην οθόνη του τηλεφώνου και προοπτικά πάνω στο κολλημένο χαρτί, προβάλλεται το επεισόδιο μιας ταινίας animation που φτιάχνω και αναρτώ κάθε 3 μήνες. Όλο αυτό είναι εφικτό μέσω της επαυξημένης πραγματικότητας (augmented reality), ένα μέσο που ανακάλυψα σε ένα εργαστήρι πριν τέσσερα χρόνια και έκτοτε πειραματίζομαι μαζί του. Κάθε καινούργιο επεισόδιο είναι για μένα μια νέα περιπέτεια. Διαρκεί ένα λεπτό και είναι μια χαλαρή συνέχεια του προηγούμενου.
Η ιστορία που λέω μέσα από το animation αναφέρεται στη καθημερινότητα δύο ανήλικων κοριτσιών, πρόσφυγες στην Αθήνα, από Σενεγάλη και Συρία, μπλεγμένες στα δίχτυα μαστροπείας. Προσπαθώ να τις δείχνω σαν απλούς καθημερινούς ανθρώπους και όχι σαν θύματα που να προκαλούν τη συμπόνια του θεατή. Η street art δεν πρέπει να προκαλεί οίκτο ή να βγάζει απωθημένα, αλλά να καταγγέλλει. Έτσι κι εγώ δεν προσφέρω μελόδραμα στους περαστικούς ούτε με ενδιαφέρει να σπείρω μίσος. Τις αιτίες που βρίσκονται στην καρδιά της κρίσης προσπαθώ να φωτίσω.
ArtScript Τι ήταν αυτό που σας ευαισθητοποίησε ώστε να φτιάξετε ένα animation με τέτοιο θέμα και πως σκεφτήκατε να το κολλήσετε σε κάδους σκουπιδιών και ανακύκλωσης;
Ελλάδα Στασινόγλου: Μου αρέσει να λέω ιστορίες και να τις μοιράζομαι. Μια παραξενιά που πήρα από τον παππού μου. Επίσης μου αρέσει ο δημόσιος χώρος ως playground. Λατρεύω τους μουσικούς και τους περφόρμερς δρόμου. Στο Μόντρεαλ μεγάλωσα μαζί τους. Υπάρχει κάτι μαγικό σε όλο αυτό που δεν συναντάς συχνά εδώ στην Ελλάδα.
Η υπόθεση της 12χρονης από τον Κολωνό με έκανε να ξεκινήσω το πρότζεκτ με την αφίσα ΕΙΜΑΙ ΑΝΘΡΩΠΟΣ ΟΧΙ ΣΚΟΥΠΙΔΙ πάνω στους κάδους. Σκέφτηκα ότι για να επικοινωνήσω κάτι τόσο βρώμικο και σκοτεινό, όπως το τράφικινγκ ανηλίκων, θα χρειαστώ ένα επίσης βρώμικο μέσο. Μιλάω συμβολικά φυσικά. Και έτσι τα πραγματικά σκουπίδια μας κατέληξαν να μιλάνε για τις αμαρτίες που εμείς ως κοινωνία κρύβουμε.
Για το προσφυγικό δεν χρειάζεται να πω πολλά. Είμαι η ίδια ξένη. Θα σκάσω αν δεν μιλήσω για την καθημερινότητα του μετανάστη και ειδικότερα των παιδιών που σαν πιο ευάλωτα θύματα βρίσκονται πάντα στο κέντρο κάθε ανθρωπιστικής κρίσης. Όσο περισσότερο κόσμο αγγίξω τόσο το καλύτερο. Έτσι το σκέφτηκα, δεν μπορεί να είμαι μόνη μου. Και ο δρόμος είναι ένα ιδανικό κανάλι για να αγγίξω πολύ κόσμο. Έχω κολλήσει πάνω από 8000 αφίσες με το μήνυμα ΕΙΜΑΙ ΑΝΘΡΩΠΟΣ ΟΧΙ ΣΚΟΥΠΙΔΙ και συνεχίζω. Ο παππούς μου με αποκαλεί το «αλάνι της street art». Είμαι η μόνη καλλιτέχνιδα δρόμου που εδώ και δύο χρόνια κυριολεκτικά «ζει μέσα» στο έργο της. Έχω γίνει "ένα" με την πόλη.
ArtScript: Φιλοδοξείτε να δημιουργήσετε το δικό σας είδος «κινούμενης εικόνας δρόμου», μην περιμένοντας προς τα που θα φυσήξει ο άνεμος, ώστε στη συνέχεια να προσαρμοστείτε; Πώς το οραματίζεστε;
Ελλάδα Στασινόγλου: Μέσα από την επαυξημένη πραγματικότητα ο 2D κινηματογράφος συναντά τον 3D κινηματογράφο. Δισδιάστατοι ήρωες και καταστάσεις ξεκολλάνε από το background και «εισέρχονται» στο δικό μας κόσμο. Αυτό μάλλον μπορεί να αφηγηθεί κάτι και ίσως μια μέρα γίνει και τέχνη. Πολλοί και πολλές προηγουμένως ονειρεύτηκαν κάτι τέτοιο, αλλά κατάφεραν ελάχιστα. Εμένα με ενδιαφέρει να φέρω τη τεχνολογία στα δικά μου τα μέτρα για να πω την ιστορία μου, να φτιάξω το δικό μου «ανάγλυφο» κινηματογράφο.
Με την επαυξημένη πραγματικότητα ο/η οποιοσδήποτε μπορεί να δημιουργεί καινούργιους κόσμους και να τους συνδυάσει με τους παλιούς (ό,τι υπάρχει τριγύρω). Με αυτό τον απλό τρόπο μπορεί να φτιάξει μια ψευδαίσθηση χωρίς αρχή, μέση και τέλος. Αρχικά σκόπευα να βγάζω ένα επεισόδιο κάθε μήνα. Κάτι σαν «σειρά Netflix στους κάδους». Γρήγορα όμως κατάλαβα ότι δεν κάνω σινεμά με την κλασσική έννοια. Δεν με ενδιαφέρει η γραμμικότητα αλλά η αποσπασματικότητα, ώστε το έργο μου να είναι πάντα «ανοιχτό» στο θεατή - όπως επιβάλει η ίδια η ροή της πόλης. Σχεδιάζω κάτι και πολύ αργότερα προσπαθώ να βρω τι εννοώ. Στην εποχή που όλα έχουν καταντήσει ένα καλοκουρδισμένο show βρίσκω ότι η street art που εμπνέεται και από τον κινηματογράφο μπορεί να ανοίξει νέους δρόμους.
ArtScript: Μέσω της street art ο καλλιτέχνης (με τα μέσα που του προσφέρει πλέον η τεχνολογία) είναι πιο εύκολο να συναντήσει το κοινό και να βγει από ένα αποστειρωμένο περιβάλλον, φτάνοντας στους καθημερινούς ανθρώπους που θα θελήσουν να τον ακούσουν; Τι αντιμετώπιση έχει το animation, «Είμαι άνθρωπος και όχι σκουπίδι», από το κοινό;
Ελλάδα Στασινόγλου: Τις αφίσες μου μέχρι στιγμής τις έχουν σκανάρει 140.000 και έχω δεχτεί πολλές θετικές αλλά και πολύ αρνητικές κριτικές. Σε πολλούς/ες δεν αρέσει πρωί-πρωί να έρχονται σε επαφή με την συνείδησή τους. Μερικοί/ες φτάνουν μέχρι και τον βανδαλισμό.
Στην αρχή ξεκίνησα φτιάχνοντας εφαρμογές app. Σύντομα όμως ανακάλυψα ότι έπρεπε να ζητάω την άδεια της Apple ή της GooglePlay για το τι θα ανεβάσω. Έτσι το γύρισα σε Web AR. Τώρα ο περαστικός στέκεται μπροστά στο κάδο, σκανάρει την αφίσα μου και περιμένει στο ίδιο σημείο να δει τα ταινιάκια με μια απλή σύνδεση στο ίντερνετ – εγώ ως δημιουργός δεν χρειάζεται να δώσω λόγο για τίποτα. Θέλω να πω ότι σήμερα υπάρχουν τρόποι ώστε οι δημιουργοί να εκφράζονται ελεύθερα χωρίς να βασίζονται σε κανενός είδους σύστημα. Ο δημόσιος χώρος είναι ο ιδανικός για κάτι τέτοιο. Οι δημιουργοί πρέπει να μάθουμε να επιβιώνουμε. Άλλωστε αυτό είναι το κύριο μήνυμα της street art: να μετατρέπουμε σταδιακά τους φόβους μας σε θετική εμπειρία και δύναμη.
ArtScript: Ποια είναι η σχέση της πόλης με την τέχνη και τον πολιτισμό και ποια η σχέση των εκάστοτε κυβερνήσεων με τον πολιτισμό; Ένας ιστορικός κινηματογράφος στο κέντρο της Αθήνας, έκλεισε για να μετατραπεί σε κέντρο συνεδριάσεων, έπειτα από έναν αιώνα και πλέον ζωής, ποια η γνώμη σας για το κλείσιμο του Inteal;
Ελλάδα Στασινόγλου: Η σχέση πόλης - τέχνης είναι καθαρά οικονομική. Όπως η πόλη έτσι και η τέχνη και ο πολιτισμός έχουν καταντήσει είδος για εμπορική εκμετάλλευση. Δυστυχώς όχι μόνο στην Ελλάδα αλλά σχεδόν παντού, αντί να εμπλουτίζουμε την καθημερινότητά μας με τέχνη, να ερχόμαστε όλο και περισσότερο σε επαφή μαζί της, εμείς την τιμολογούμε πίσω από ψηλά και αδιαπέραστα τείχη. Αυτό δείχνει πόσο ύποπτη είναι η σχέση εξουσίας και πολιτισμού. Ας μην αναφερθώ καλύτερα στην ανύπαρκτη σχέση σχολικής εκπαίδευσης - πολιτισμού.
Είμαι κάθετη εναντίον της κατάργησης οποιοδήποτε χώρου κουλτούρας και πολιτισμού. Η τέχνη είναι αδιαπραγμάτευτη το ίδιο και οι κινηματογράφοι της πόλης. Θα πρέπει η καλλιτεχνική κοινότητα, όλη η τοπική κοινωνία να αντισταθεί. Στην ιστορία που αφηγούμαι έχω προσθέσει 2 επεισόδια όπου μιλάω για την μαγεία του σινεμά που χάνεται. Είναι το λιγότερο που μπορώ να κάνω. Είμαι σίγουρη ότι η σχέση μας με χώρο και χρόνο δεν θα ήταν αυτή που είναι σήμερα αν δεν είχε προηγηθεί η εφεύρεση του κινηματογράφου. Δεν νοείται ζωή στη πόλη χωρίς θέαμα και κινούμενη εικόνα, χωρίς αφίσες, graffiti, θέατρο δρόμου, κτλ. Έτσι μόνο αναπνέουν οι πόλεις.
ArtScript: Πιστεύετε το ότι έχετε μεγαλώσει εκτός Ελλάδος και μάλιστα σε πολλές πόλεις του κόσμου, σας βοηθάει να βλέπετε πιο καθαρά τις παθογένειες της ελληνικής κοινωνίας;
Ελλάδα Στασινόγλου: Όλος ο κόσμος γνωρίζει τι φέρνει η νέα τάξη πραγμάτων. Αλίμονο, αν η Ελλάδα ήταν η μόνη συντηρητική χώρα, η μόνη κοινωνία που προσπαθεί να κρύψει τις παθογένειές της. Δεν χρειάζεται να έχεις μεγαλώσει σε πολυπολιτισμικό περιβάλλον για να καταλάβεις ότι οι άνθρωποι παντού οι ίδιοι αναπαράγουν αρρωστημένα στερεότυπα. Και σε περίπτωση που ξεσηκώνονται για να αλλάξουν καταστάσεις, όπως στη περίπτωση των ΛΟΑΤΚΙ+ δικαιωμάτων, ομόφυλο γάμο ή τεκνοθεσία, όμως και πάλι, η άγνοια και η έλλειψη εμπιστοσύνης τους οδηγούν σε έναν νέο κύκλο μίσους. Ξεχνώντας ότι κάποτε οι προηγούμενες γενιές υπήρξαν θύματα της ίδιας μορφής βίας που βλέπουμε σήμερα. Τα ακροδεξιά φαντάσματα του ρατσισμού υπάρχουν παντού και κάνουν πάρτι σπέρνοντας φόβο και ανασφάλεια.
ArtScript: Το animation, «Είμαι άνθρωπος και όχι σκουπίδι», το οποίο και ξεκινήσατε πριν από 18 μήνες, πριν κλείσετε τα δεκαέξι, ήρθε έπειτα από την ψηφιακή εφαρμογή (app) χωρίς επαυξημένης πραγματικότητας «StasisHellas» (Μια ανελέητη σάτιρα-καθρέφτη της ελληνικής κατάστασης με αναφορές στις νεοελληνικές παθογένειες, στερεοτυπικές συμπεριφορές, σύνδρομα και εθνικές φαντασιώσεις, με αφορμή την επέτειο για τα 200 χρόνια). Τι ήταν αυτό που σας γοήτευσε και σας προσέλκυσε στον χώρο της τέχνης; Η τέχνη (σε οποιαδήποτε μορφή της) μπορεί να γίνει η φωνή ώστε να σχολιαστούν τα κακώς κείμενα;
Ελλάδα Στασινόγλου: Τέχνη είναι η μόνη ασχολία που απελευθερώνει όλες τις δυνάμεις της φαντασίας. Χωρίς τέχνη η ζωή θα ήταν μια σκέτη βαρεμάρα. Και χρέος της τέχνης είναι να σχολιάζει τα κακώς κείμενα. Μέσα από τη μεταφορά η τέχνη λέει τα πράγματα με το όνομά τους και βγάζει τη γλώσσα στη δήθεν σοβαροφάνεια και στις ελίτ.
Τη τρέλα μου για την τέχνη μάλλον την πήρα από τον παππού μου, έναν από τους τελευταίους πλανόδιους κινηματογραφιστές στην Ήπειρο. Ένας υπέροχος παραμυθάς από τη φύση του, κουβάλαγε μια μηχανή προβολής της κακιάς ώρας και έπαιζε κινηματογράφο από χωριό σε χωριό. Έτσι κι εγώ, μου αρέσει να κολλάω παντού γύρω την ιστορία μου και να φαντάζομαι ότι κάποιος ή κάποια θα την πάρει και θα την πάει κάπου αλλού.
ArtScript: Σε τι κατάσταση βρίσκεται η σάτιρα στη χώρα μας; Ο έλληνας μπορεί να δεχτεί τη σάτιρα;
Ελλάδα Στασινόγλου: Η σάτιρα είναι μέρος της ελληνικής καθημερινότητά με έναν όρο, όσο αυτή δεν μας ενοχλεί. Άρα μάλλον δεν μιλάμε για σάτιρα αλλά για αρρωστημένη πλάκα. Όταν η σάτιρα κάνει αυτοκριτική τότε κλείνουμε μάτια και αυτιά σαν να μην μας αφορά. Λαός χωρίς χιούμορ, πιστεύουμε ότι πάντοτε κάποιος άλλος μας φταίει, πάντα κάποιος άλλος παραμονεύει για να μας κάνει κακό.
Έλεος.
Διαβάστε επίσης: