ΒΑΓΓΕΛΗΣ ΜΠΕΚΑΣ

«Το Μαύρο Φυλαχτό» του Βαγγέλη Μπέκα κυκλοφόρησε πρόσφατα από τις εκδόσεις Ψυχογιός. Είναι ένα ιστορικό μυθιστόρημα όπου πραγματικοί ήρωες της προεπαναστατικής περιόδου μπλέκονται με φανταστικούς χαρακτήρες. Η ιστορία εξελίσσεται σε δύο κυρίως μέρη, στο θρυλικό Σούλι με αρχηγό τον Τζαβέλα και στην Κέρκυρα όταν ανέλαβαν την κυριαρχία του νησιού οι Φράγκοι. Κεντρικός ήρωας είναι ο Μάρκος όπου ανάμεσα στις μάχες τους λαού του με τον Αλή Πασά, τον έρωτα που του γεννάει μια νεαρή κερκυραία και στο χρέος του απέναντι στη δολοφονημένη αδερφή του, προσπαθεί να κρατήσει την ισορροπία στη ζωή του και να πράξει το σωστό. Ο συγγραφέας του βιβλίου, Βαγγέλης Μπέκας απαντάει στις ερωτήσεις μας όσον αφορά το «Μαύρο Φυλαχτό», μας μιλάει για τα εργαστήρια δημιουργικής γραφής που συντονίζει και για πολλά ακόμα που έχουν σχέση με τη γραφή και την ιστορία.    

ArtScript: Λίγα λόγια για τον εαυτό σας, (ένα σύντομο βιογραφικό).

ΒΑΓΓΕΛΗΣ ΜΠΕΚΑΣ: Γεννήθηκα στην Πρέβεζα. Εκτός από το «Μαύρο φυλαχτό», που κυκλοφόρησε πρόσφατα από τις εκδόσεις Ψυχογιός, έχουν εκδοθεί ακόμα τρία μου μυθιστορήματα («Το 13ο υπόγειο», το «Φετίχ» και «Οι αισιόδοξοι»), ενώ ασχολούμαι και με το σενάριο. Το 2015 στάθηκα τυχερός και έλαβα το 1ο βραβείο για σενάριο μεγάλου μήκους από την Ένωση Σεναριογράφων Ελλάδος («Η χύτρα»). Τα τελευταία χρόνια ζω στην Αθήνα, όπου συντονίζω εργαστήρια δημιουργικής γραφής. Το προσωπικό μου ιστολόγιο είναι: : https://barouak.blogspot.gr/

ArtScript: Θα μπορούσε ο Μάρκος (κεντρικός ήρωας) ως σουλιώτης, τοποθετημένος μέσα στο κοινωνικό περιβάλλον της εποχής του να αντιδράσει διαφορετικά (π.χ. να φύγει με την Ελένη ή να ζήσει μαζί της αφήνοντας το Σούλι) ή η πορεία του ήταν μονόδρομος;

ΒΑΓΓΕΛΗΣ ΜΠΕΚΑΣ: Θα μπορούσε να αντιδράσει διαφορετικά, αλλά δεν το έκανε. Ευτυχώς, διότι σε αυτή την περίπτωση θα δημιουργούσε μεγάλα κενά στην πλοκή του μυθιστορήματος. Ο Μάρκος στέλνεται κατάσκοπος του Σουλίου στην Κέρκυρα, για να καταλάβει αν οι γάλλοι Επαναστάτες έρχονται ως εχθροί ή φίλοι. Είναι ένας αθώος άνθρωπος σε φοβερές εποχές, που η ευστροφία και η μουσική τον γλιτώνουν από τα δεινά, αλλά ως πότε. Που του παίρνει τα μυαλά ο έρωτας για μια όμορφη κερκυραία και το χρέος της δολοφονημένης αδερφής τον κατατρέχει. Και τότε ξεσπά ο τελευταίος πόλεμος με τον Αλή πασά. Οπότε ο Μάρκος διχάζεται ανάμεσα στο χρέος της πατρίδας και το χρέος της ατιμασμένης αδερφής. Κι όταν κάποιος δολοφονούσε μια γυναίκα στο Σούλι, όφειλες για εκδίκηση να σκοτώσεις τέσσερις άντρες από τη φάρα του φονιά. Ο Μάρκος βρίσκεται ανάμεσα σε συμπληγάδες.

ArtScript: Ο έρωτας μπορεί να κερδίσει το κοινωνικό – ιστορικό πλαίσιο της εποχής και να ξεφύγει της μοίρας του;

ΒΑΓΓΕΛΗΣ ΜΠΕΚΑΣ: Ήταν δύσκολο να ευδοκιμήσουν οι έρωτες σε τόσο φοβερές εποχές. Αν και οι δυνάστες δεν κυνηγούσαν τις ξεσηκωμένες καρδιές, αλλά τους ξεσηκωμένους δούλους. Γι’ αυτό άλλωστε το μοναδικό βιβλίο του Ρήγα Φεραίου που θα μπορέσει να βρει και να διαβάσει ο Μάρκος (του το έδωσε ένας από τους στενότερους συνεργάτες του Ρήγα, ο Περραιβός, ο οποίος θα μυήσει το Μάρκο και στις επαναστατικές τους ιδέες) είναι το “Σχολείο ντελικάτων εραστών”. Πέρα από την απελευθέρωση των δούλων, η “απελευθέρωση” του έρωτα ήταν μεγάλο ζήτημα εκείνη την εποχή. Γι’ αυτό άλλωστε ανθούσαν τα γαλλικά ρομάντζα.

ArtScript: Σήμερα η Ελλάδα εξαρτάται από πολλές χώρες· στην εποχή του βιβλίου σας και πάλι εξαρτιόταν (από τις Βενετία, Ρωσία, Γαλλία, Τουρκία, Αγγλία κ.α.) αν και οι δυο εποχές διαφέρουν και η Ελλάδα σήμερα είναι ένα ανεξάρτητο κράτος, εν αντιθέσει με την προεπαναστατική Ελλάδα πόσο πιστεύετε πως μοιάζουν οι εποχές (και σε ποια σημεία);

ΒΑΓΓΕΛΗΣ ΜΠΕΚΑΣ: Καμία σχέση. Στην οθωμανική αυτοκρατορία οι χριστιανοί ήταν πολίτες β’ κατηγορίας. Κι αν αρνούνταν να κάνουν αγγαρείες (δουλειές δίχως πληρωμή, άρα δουλειές δούλων) ή δεν πλήρωναν τους φόρους, τους παλούκωναν. Στην κυριολεξία. Όσοι δεν άντεχαν την καταπίεση πήραν τα βουνά, όπως οι σουλιώτες. Κι έπαιξαν τη ζωή τους κορώνα γράμματα για την ελευθερία. Σήμερα είμαστε  καλομαθημένοι και οι μεγάλες δυνάμεις, ναι μεν, μας τσαλαπατούν, αλλά όχι και τόσο για να πάρουμε τα βουνά.

ArtScript: Ο ήρωας σας είναι μια προσωπικότητα που δεν ταιριάζει με το στερεότυπο που έχουμε στο μυαλό μας για τους σουλιώτες, μιας και του δίνετε και το χαρακτηριστικό του κιοτή, κάτι που βρίσκω ιδιαίτερα εμπνευσμένο, αν και σίγουρα πέρα από τα στερεότυπα, σε κάθε κοινωνία υπάρχουν όλες οι προσωπικότητες. Πως εμπνευστήκατε τον ήρωα σας;

ΒΑΓΓΕΛΗΣ ΜΠΕΚΑΣ: Ο Μάρκος είναι φτιαγμένος από τη μαγιά του Δον Κιχώτη και του Άμλετ, κρατά τον ταμπουρά του Μακρυγιάννη και ερωτεύεται όπως οι ήρωες στο βιβλίο “ Σχολείο  ντελικάτων εραστών” του Ρήγα. Είναι ένας αντιήρωας σε ηρωικές εποχές.

ArtScript: Ο Νικηφόρος και η Ελένη έχουν το πάθος για την ελευθερία και τη δημοκρατία, μην έχοντας όμως αυτόφωτη εξουσία ή πλούτη οι ίδιοι. Ο Σερ Μάντακας (πατέρας τους) αντιθέτως ως φορέας της οικονομικής εξουσίας χρησιμοποιεί τη δημοκρατία και δε διστάζει να την ανταλλάξει για τα συμφέροντα του. Τελικά αυτή είναι η μοίρα της ελευθερίας και της δημοκρατίας, να τη ζητούν ουτοπιστές και ονειροπόλοι, όπως ο Ρήγας Φεραίος αλλά τελικά να την επιβάλλουν και να τη φέρνουν στα μέτρα τους οι ισχυροί;

ΒΑΓΓΕΛΗΣ ΜΠΕΚΑΣ: Οι αδύναμοι επαναστατούν και οι ισχυροί καταστέλλουν. Αυτή είναι η πορεία της εξέλιξης του ανθρώπινου πολιτισμού, την οποία άμα τη μελετήσουμε σε βάθος χιλιάδων ετών, θα διαπιστώσουμε ότι οι ισχυροί πισωπατούν διαρκώς. Δουλεία, γαλέρες, κολίγοι, βασιλιάδες στο μεγαλύτερο μέρος του πλανήτη είναι παρελθόν. Και οι θρησκευτικές τυραννίες που κάποτε ήταν κυρίαρχες, πλέον είναι ελάχιστες και σχετικά περιθωριοποιημένες.

ArtScript: Συντονίζεται εργαστήρι δημιουργικής γραφής. Πιστεύεται ότι μπορεί ο καθένας να γράψει λογοτεχνία; Και για να γράψει κάποιος ένα καλό βιβλίο χρειάζεται και ταλέντο;

ΒΑΓΓΕΛΗΣ ΜΠΕΚΑΣ: Ο καθένας μπορεί να γράψει ιστορίες, για να είναι όμως αυτές οι ιστορίες καλές, χρειάζεται αγάπη και πίστη και επιμονή και δουλειά. Ταλέντο υπάρχει, ιδέες υπάρχουν, δεν μπορείτε να φανταστείτε πόσες όμορφες ιστορίες έχουν γράψει οι μαθητές μου. Στην τεχνική όμως υπάρχει έλλειμμα. Γι’ αυτό χρειάζεται περισσότερη δουλειά.

ArtScript: Γιατί κάποιος έρχεται σε ένα εργαστήρι δημιουργικής γραφής για να γίνει λογοτέχνης, είναι η ανάγκη του να εκφραστεί; Το βλέπει ως μια μορφή ψυχοθεραπείας, είναι κάτι άλλο ή όλα αυτά μαζί;

ΒΑΓΓΕΛΗΣ ΜΠΕΚΑΣ: Στο εργαστήρι έρχεται για να μάθει τα μυστικά της λογοτεχνίας, τα οποία θα μπορούσε να ανακαλύψει και μόνος του, αν είχε μεγάλη υπομονή και χρόνο. Έρχεται για να κερδίσει χρόνο. Να κοινωνικοποιηθεί με άλλους επίδοξους δημιουργούς, να γράψει, να διορθώσει τα γραπτά του, να ακούσει νέες ιδέες και συμβουλές, να μελετήσει κείμενα σπουδαίων λογοτεχνών.

ArtScript: Τι σας ωθείσαι να ασχοληθείτε με τη συγγραφή;

ΒΑΓΓΕΛΗΣ ΜΠΕΚΑΣ: Μια εσωτερική παρόρμηση, ανεξήγητη, που αν δεν την ακολουθούσα, θα αισθανόμουν μισός. Σκύβοντας στη λογοτεχνία ανακαλύπτεις τον πυρήνα σου, γράφοντας εφορμάς στον κόσμο.

ArtScript: Αυτή τη στιγμή έχετε καταπιαστεί με κάτι καινούργιο; Αν ναι, θα θέλατε να μας δώσετε μια γεύση;

ΒΑΓΓΕΛΗΣ ΜΠΕΚΑΣ: Με ενδιαφέρει να συνεχίσω γράφοντας ιστορικά μυθιστορήματα, γι’ αυτό και έχω ήδη ξεκινήσει την έρευνα για το επόμενο. Όταν θα αισθανθώ έτοιμος, ελπίζω σύντομα, θα βάλω μπρος και τη γραφή. Αν και για να πω την αμαρτία μου, έχω και μια δεύτερη ιδέα.