Θανάσης Γεωργάρας
«Έπου και μάνθανε», ήταν η ρήση του Σωκράτη στο νεαρό Ξενοφώντα. «Έλα να ανακαλύψεις», το ίδιο προσκαλεί και ο Θανάσης Γεωργάρας, συγγραφέας του βιβλίου «Έλα να μάθεις» τους αναγνώστες του, που κυκλοφόρησε πρόσφατα από τις εκδόσεις «Κάκτος». Εκπαιδευτικός στην πρωτοβάθμια εκπαίδευση ο κύριος Γεωργάρας συγκρίνει τα σχολικά βιβλία από τα οποία διδάχτηκε όταν ήταν ο ίδιος μαθητής με τα βιβλία που οι δικοί του μαθητές καλούνται να διδαχτούν την ελληνική γλώσσα. Με πολύχρονη σταδιοδρομία στα δημόσια σχολεία, μιλάει στο ArtScript, για την ιστορία, για την παιδεία, για την παράδοση, για την τέχνη, για την Ελλάδα. Πολυπράγμων έχει εντάξει στο διδακτικό του έργο κάθε πτυχή των ασχολιών του. Ο ίδιος πιστεύει και ελπίζει να βρεθούν στο δρόμο του πολλά νέα ενδιαφέροντα και εμείς του το ευχόμαστε και τον ευχαριστούμε για το χρόνο που διέθεσε ώστε να απαντήσει στις ερωτήσεις μας.
ArtScript: Πείτε μιας λίγα λόγια για εσάς (ένα σύντομο βιογραφικό).
Θανάσης Γεωργάρας: Γεννήθηκα στο Βουργαρέλι της Άρτας το 1961 και μεγάλωσα μέσα σε ένα πανέμορφο φυσικό περιβάλλον, σε μια κοινωνία όμως βαθύτατα τραυματισμένη από τον εμφύλιο. Τελειώνοντας το Λύκειο φοίτησα στην Παιδαγωγική Ακαδημία Λαμίας και, μετά την εκπλήρωση των στρατιωτικών μου υποχρεώσεων, άρχισα να εργάζομαι ως δάσκαλος σε δημόσια δημοτικά σχολεία. Έχοντας από μικρός ποικίλες ανησυχίες, επεδίωξα να τις τιμήσω όσο το έκρινε η διάθεσή μου, ώσπου κάποια στιγμή όλες αυτές ενορχηστρώθηκαν, για να υπηρετήσουν το διδακτικό μου έργο.
ArtScript: «Έλα να μάθεις», τι καλείται να μάθει ο αναγνώστης του βιβλίου σας που κυκλοφόρησε πρόσφατα από τις εκδόσεις «Κάκτος»;
Θανάσης Γεωργάρας: Ο τίτλος του βιβλίου, ο οποίος αποδίδει στα νέα ελληνικά τη ρήση «έπου και μάνθανε» του Σωκράτη προς τον νεαρό Ξενοφώντα, δεν εκφράζει το ακριβές νόημά της. Ο Σωκράτης, ο πατέρας της μαιευτικής, δεν «δίδασκε» από καθέδρας. Συνεπώς το μήνυμα προς τον Ξενοφώντα, και κατ’ επέκταση και προς τον αναγνώστη του βιβλίου, είναι «έλα να ανακαλύψεις». Τι να ανακαλύψεις; Ως απάντηση μπορεί να δοθεί ένα ατέλειωτο κατεβατό, το οποίο όμως χωράει σε μία λέξη: Τον εαυτό σου.
ArtScript: Θα σας κάνω μια ερώτηση, που μας είχε κάνει η φιλόλογος μας στη Β’ Γυμνασίου. Αν ζούσατε σε μια εποχή της Αρχαίας Ελλάδας, ποια θα ήταν αυτή, σε ποια πόλη και για ποιο λόγο επιλέγετε τη συγκεκριμένη περίοδο και πόλη;
Θανάσης Γεωργάρας: Προτιμώ να βλέπω το θέμα αυτό από διαφορετική σκοπιά. Αντί να υιοθετήσω μια ρομαντική αλλά στείρα σχέση με αυτό το Έβερστ της ανθρώπινης εξέλιξης που λέγεται Αρχαία Ελλάδα και να μπαίνω σε χρονομηχανές με αμφίβολα αποτελέσματα, επιλέγω να επιδιώξω να φέρω έστω κι ένα ακροκέραμο από το «ένδοξο παρελθόν» στο σήμερα. Για μένα η Ελλάδα δεν είναι μαυσωλείο, είναι ζώσα πραγματικότητα, σε βαθμό μάλιστα που μπορεί, αν της το επιτρέψουμε, να γονιμοποιήσει και να ανανεώσει τον σημερινό στραβογερασμένο κόσμο μας.
ArtScript: Υπηρετείτε την πρωτοβάθμια εκπαίδευση για δεκαετίες. Τι ήταν αυτό που σας έσπρωξε την καθορισμένη περίοδο ώστε να συλλέξετε ανέκδοτα, ιστορίες, αποφθέγματα, παροιμίες από τα αρχαία , να τα μεταφέρετε στη νέα ελληνική γλώσσα και να δημιουργήσετε το βιβλίο «Έλα να μάθεις» για μαθητές του δημοτικού. Τι διαφορετικό είχαν οι μαθητές της ΣΤ’ δημοτικού του έτους 2017-2018 ώστε να σας οδηγήσουν στη συγκεκριμένη έκδοση;
Θανάσης Γεωργάρας: Να πω πρώτα ότι το βιβλίο μου απευθύνεται σε μαθητές γενικώς, με την έννοια ότι μαθητής είναι όποιος αγαπά να μαθαίνει κι όχι όποιος τον φορτώσανε με την ταμπέλα του μαθητή. Όταν ήμουνα εγώ μαθητής στο δημοτικό, το αναγνωστικό της τετάρτης είχε, θυμάμαι, γύρω στις διακόσιες πυκνογραμμένες σελίδες με κείμενα λογοτεχνικά, τα οποία κάλυπταν όλο το φάσμα της ανθρώπινης ύπαρξης. Και, φυσικά, τα μισά από αυτά ήταν αφιερωμένα στην Αρχαία Ελλάδα. Επειδή η πατριδοκαπηλεία, ένα από τα επικερδέστερα επαγγέλματα, με όχημα την προγονοκαπηλεία, και δεδομένη την απαιδευσία μας, έχει οδηγήσει στη σύγχυση γενεές γενεών, να πω διευκρινιστικά, ότι με τον όρο «Αρχαία Ελλάδα» εννοώ εκείνη την πλήρη και ολοκληρωμένη θεώρηση του κόσμου, η οποία διδάσκει διά μέσου των αιώνων στα έλλογα όντα τον τρόπο με τον οποίο μπορούν να πραγματώσουν την ανθρώπινη φύση τους. Οι μαθητές μου λοιπόν, και όχι μόνο του έτους 2017-2018, είχαν το … προνόμιο να διδαχτούν μέσα από τα βιβλία της Γλώσσας το πώς μπαίνει στην πρίζα η τοστιέρα και πώς κατσαρώνουν οι τρίχες με το σεσουάρ, ενώ για το … επουσιώδες ζήτημα πώς θα επιτύχουν να ζήσουν μια ζωή, τέτοια που να ταιριάζει σε άνθρωπο, έμειναν με την απορία.
ArtScript: Χαρακτηρίζετε στον πρόλογο του βιβλίου σας τους μαθητές, «δυστυχισμένα πλάσματα που ξαπλώσαμε στην προκρούστεια κλίνη και τους πριονίζουμε μεθοδικά πόδια και φτερά». Θεωρείτε ότι το εκπαιδευτικό σύστημα είναι στείρο, τι αλλαγές θα προτείνατε και τι θα συμβουλεύατε τους νεαρούς συναδέλφους σας, που ξεκίνησαν τα τελευταία χρόνια την καριέρα τους;
Θανάσης Γεωργάρας: Το εκπαιδευτικό σύστημα, πιστό κι αυτό στην εδραιωμένη παράδοση της οικογενειοκρατίας, δεν μας ήρθε ουρανοκατέβατο. Γονείς του είναι το οικονομικό - τραπεζικό σύστημα και το οικουμενικό - πολιτικό σύστημα. Το εκπαιδευτικό σύστημα λοιπόν, δεν είναι καθόλου λιγότερο …σύστημα από κάθε άλλο …σύστημα. Απορώ μάλιστα πώς το υπερσύστημα, που άλλαξε τις ετικέτες σε όλες τις έννοιες, μέχρι οδοντογλυφίδα, και που αλλάζει ταμπέλα στο υπουργείο «παιδείας» δεκαεφτά φορές από εκλογές σε εκλογές, άφησε να του ξεφύγει τέτοια ανορθογραφία. Για τις αλλαγές, που μου ζητάτε να προτείνω, θα σας πω ότι δεν πιστεύω σε αλλαγές συστημάτων, επειδή έχουν γίνει άπειρες μέχρι σήμερα και δεν έχουν αλλάξει τίποτε. Αν είχε συμβεί όμως έστω και μία αλλαγή στους ανθρώπους, τα επιμέρους ζητήματα θα ρυθμίζονταν αυτόματα. Όσο για τους νεαρούς συναδέλφους, λυπάμαι που το λέω, αλλά δεν υπάρχουν νέοι συνάδελφοι. Όταν ξεκίνησα τη σταδιοδρομία μου, ευτύχησα να έχω τα στοιχειώδη εργασιακά δικαιώματα που αντιστοιχούν σε ένα εργαζόμενο ανθρώπινο ον. Τα σημερινά παιδιά τι έχουν; Και άντε, εγώ να κάνω τα στραβά μάτια και να τους πω συναδέλφους. Αυτοί θα με πούνε; Δεν έχω να δώσω λοιπόν καμία συμβουλή.
ArtScript: Τι ευθύνη φέρουν οι ίδιοι οι δάσκαλοι και καθηγητές της πρωτοβάθμιας αλλά και δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης μέσα στο σύστημα που τους καλεί να εργαστούν σε αυτό; Τι έχουν να αντιμετωπίσουν οι εκπαιδευτικοί που θέλουν να προσφέρουν μάθηση και γνώση στους μαθητές τους και τι θα τους προτείνατε να κάνουν διαφορετικά ώστε να κερδίσουν την προσοχή τους;
Θανάσης Γεωργάρας: Πιστεύω πως η πρωταρχική ευθύνη, την οποία πρέπει να αναλάβει κάθε άνθρωπος, ασχέτως επαγγελματικής ιδιότητας, είναι απέναντι στην ύπαρξή του. Αν αυτό συμβεί, όλα τα άλλα είναι εύκολο να ρυθμιστούν. Θεωρώ ως την ευκαιρία της ζωής μου τη δυνατότητα να ζήσω για τόσα χρόνια μέσα σε ένα κλίμα αλληλεπίδρασης με παιδιά. Αυτό με διαμόρφωσε και με εξέλιξε ως άνθρωπο. Και έγινε χωρίς να μπλεχτεί κανένα σύστημα στα πόδια μου. Την ανθρώπινη επικοινωνία και επαφή δεν την δημιουργεί κανένα σύστημα, συνεπώς δεν αφορά και κανένα σύστημα. Όταν αυτή υπάρχει σε μια ομάδα ανθρώπων, όποια κι αν είναι αυτή, τότε τα πράγματα λειτουργούν και εξελίσσονται ομαλά.
ArtScript: Θεωρείτε ότι το σχολείο προτρέπει ή αποτρέπει τα παιδιά να αγαπάνε τα (εξωσχολικά) βιβλία και το διάβασμα;
Θανάσης Γεωργάρας: Το διάβασμα και η μελέτη είναι ένα υποσύνολο αυτού που λέμε γνώση. Έχω τη γνώμη πως η γνώση απαξιώνεται από το ίδιο το εκπαιδευτικό σύστημα, το οποίο έχει μετατρέψει τη δίψα του νέου ανθρώπου για μάθηση σε απέχθεια και αποστροφή. Τώρα, για να παρακινήσω κάποιον να καταναλώσει κάτι, ποιος είναι ο τρόπος; Η διαφήμιση. Αν ήθελε λοιπόν το «σχολείο» να διαφημίσει το διάβασμα, δεν θα φρόντιζε πρώτα απ’ όλα να κάνει τέτοια τα σχολικά βιβλία, που να μη σου κάνει καρδιά να τα κλείσεις;
ArtScript: Ανάμεσα στα άλλα έχετε ασχοληθεί και με τον Καραγκιόζη. Ένα λαογραφικό, ελληνικό, παραδοσιακό στοιχείο. Η λαογραφία και η παράδοση μας θεωρείτε ότι προωθείται στη χώρα μας ή είναι κάτι που το βλέπουμε κι στρέφουμε αλλού το κεφάλι αδιάφορα;
Θανάσης Γεωργάρας: Ας αφήσουμε τη λαογραφία και την παράδοση, ψιλά γράμματα στους καιρούς που ζούμε, και ας πάμε στη «βιτρίνα» του καταστήματος. Ένιωσαν ποτέ οι αρχαιολογικοί μας χώροι και οι πάσης φύσεως αρχαιολογικοί μας θησαυροί έστω και ένα στοργικό βλέμμα πάνω τους από το κράτος; Τα ιερά μας δόθηκαν στα σκυλιά. Πάρτε ως παράδειγμα τη Χαλυβουργική στην Ελευσίνα. Η ιστορία μας, κρεμασμένη στο τσιγκέλι, ξεπουλιέται σαν κρέας που άρχισε να μυρίζει πότε στην Κύπρο πότε στις Πρέσπες. Τα σύμβολα που συγκροτούν και συνέχουν ως σημεία αναφοράς κάθε κοινωνική, φυλετική, θρησκευτική και εθνική ομάδα, προσβάλλονται συστηματικά με τον πιο βάναυσο τρόπο ακόμα και στο κέντρο της Αθήνας. Η λαογραφία και η παράδοση είναι το θέμα;
ArtScript: Ασχολείστε και με τη μουσική, παίζετε μπουζούκι και έχετε συνεργαστεί με καλλιτέχνες του λαϊκού και έντεχνου τραγουδιού, σε συναυλίες, μουσικές παραστάσεις και ηχογραφήσεις. Νιώθετε ότι ένας καλλιτέχνης που θέλει να αφιερωθεί στην τέχνη του, χωρίς να αποσπάται από άλλες επαγγελματικές ασχολίες, έχει στη χώρα μας αυτή τη δυνατότητα ή πρέπει παράλληλα να έχει και μια κύρια, βιοποριστική εργασία;
Θανάσης Γεωργάρας: Άμα δε σε θέλουν στο χωριό, μη ρωτάς πού είναι το σπίτι του παπά, λέει μια παροιμία. Ζούμε στην εποχή της εξορίας των Μουσών από τη ζωή μας. Ο δημιουργικός άνθρωπος, και τέτοιος είναι ο αληθινός καλλιτέχνης, δεν μπορεί παρά να είναι εχθρός του συστήματος, επειδή, με το κάλλος που δημιουργεί, αποκαλύπτει την ασχήμια του, καταβάλλοντας για τον λόγο αυτόν το ανάλογο τίμημα. Και όσοι είναι δημιουργικοί άνθρωποι, αυτό το έχουν νιώσει στο πετσί τους.
ArtScript: Έχετε γράψει και έχετε εικονογραφήσει βιβλία, είστε μουσικός, εκπαιδευτικός. Έχετε ασχοληθεί με τη γελοιογραφία, το κόμικ τον Καραγκιόζη, το θέατρο, το γράψιμο τη σκηνογραφία, τις κατασκευές. Υπάρχει κάτι που έρχεται πρώτο στις εκτιμήσεις σας και που θα θυσιάζατε οτιδήποτε άλλο, για να αφοσιωθείτε σε αυτό το ένα, και ποιο θα ήταν αυτό;
Θανάσης Γεωργάρας: Η ενασχόλησή μου κατά καιρούς με τα ενδιαφέροντά μου ρυθμιζόταν από τη διάθεσή μου. Δεν είχα στόχους για να εκπληρώσω ούτε μου γεννήθηκαν κάποιες ιδιαίτερες φιλοδοξίες. Ήταν το παιχνίδι μου ως ενηλίκου. Όλα αυτά όμως πιστεύω ότι βρήκαν την καλύτερή τους θέση, όταν εντάχθηκαν στο διδακτικό μου έργο, το οποίο απέκτησε έτσι μεγαλύτερο ενδιαφέρον, τόσο για τα παιδιά όσο και για μένα. Αφού λοιπόν δεν υπήρξε ποτέ ένα, για το οποίο θα θυσίαζα τα άλλα, πιθανόν δεν θα υπάρξει και στο μέλλον. Όμως πιστεύω, εύχομαι και ελπίζω να βρεθούν στο δρόμο μου πολλά νέα ενδιαφέροντα.
Διαβάστε επίσης:
