Σοφία Παράσχου

Έχοντας μεταπτυχιακές σπουδές στη λογοτεχνία και έχοντας εργαστεί στη Μέση Εκπαίδευση η Σοφία Παράσχου έχει γράψει τριάντα πέντε λογοτεχνικά βιβλία για παιδιά, στη συγγραφική της καριέρα μετράει επίσης δύο βιβλία ενηλίκων και τρία επιστημονικά συγγράμματα, ενώ την παρούσα περίοδο ολοκληρώνει ένα ακόμη μυθιστόρημα. Με αφορμή το βιβλίο της «Σιγά μη φοβηθώ», το οποίο κυκλοφορεί από τις εκδόσεις «Ψυχογιός» και έχει ως κεντρικό θέμα τον σχολικό εκφοβισμό συζητήσαμε μαζί της. Η συγγραφέας αναφέρει τους λόγους που η ίδια θεωρεί ότι συνέβαλαν στην έξαψη του σχολικού εκφοβισμού τα τελευταία χρόνια στα σχολεία στη χώρα μας, μιλάει για τα θύματα αλλά και για τους θύτες και αναρωτιέται και η ίδια πως μπορεί να αντιμετωπιστεί ουσιαστικά αυτό πρόβλημα στις κοινότητες των σχολείων.   

ArtScript: Λίγα λόγια για εσάς. Ένα σύντομο βιογραφικό.

Σοφία Παράσχου: Γεννήθηκα  στην Κάρπαθο, όπου έζησα ευτυχισμένα παιδικά χρόνια με τους γονείς και τους τρεις μεγαλύτερους αδερφούς μου. Σπούδασα Ιστορία και Αρχαιολογία στη Φιλοσοφική Αθηνών. Με υποτροφία του ΙΚΥ έκανα μεταπτυχιακές σπουδές και πήρα μεταπτυχιακό δίπλωμα στην Λογοτεχνία και διδακτορικό δίπλωμα στην Παιδική Λογοτεχνία. Εργάστηκα στη Μέση Εκπαίδευση ως φιλόλογος, ως διευθύντρια Πειραματικού Γυμνασίου και ως σχολική σύμβουλος φιλολόγων. Έχω εκδώσει τριάντα πέντε λογοτεχνικά  βιβλία για παιδιά, δυο για ενηλίκους και τρία επιστημονικά συγγράμματα. Είμαι παντρεμένη και έχω τρία παιδιά και τρία εγγόνια.

ArtScript: Πόσο διαφορετικό είναι να γράφεις ένα βιβλίο για παιδιά, από ότι για ενηλίκους;

Σοφία Παράσχου: Όταν γράφω για παιδιά προσπαθώ να προβάλω λιτά και καθαρά την κεντρική ιδέα, το θέμα που πυροδότησε την φαντασία  μου. Αντίθετα, σε ένα εκτεταμένο έργο για ενηλίκους το περιεχόμενο και η πλοκή υπηρετούν κυρίως τη διαγραφή των χαρακτήρων, οι χαρακτήρες οδηγούν την έμπνευσή μου και όχι το αντίθετο. Επίσης γράφοντας για ανήλικο κοινό αυτόματα λειτουργεί μέσα μου κάποιου είδους αυτολογοκρισία, τόσο στη γλώσσα όσο και στην ανάπτυξη του θέματος.

ArtScript: Γιατί βλέπουμε να συμβαίνουν συνεχώς και αμείωτα φαινόμενα σχολικού εκφοβισμού;

Σοφία Παράσχου: Ένας κοινωνιολόγος θα μπορούσε να δώσει πιο ασφαλή απάντηση σε αυτό το ερώτημα. Νομίζω πως όλα όσα συμβαίνουν τα τελευταία χρόνια, η πανδημία,  ο εγκλεισμός, τα οικονομικά προβλήματα με τα συνακόλουθα φαινόμενα ενδοοικογενειακής βίας και γενικά  η διάρρηξη του ευρύτερου κοινωνικού  ιστού ευθύνονται για την βίαιη συμπεριφορά των παιδιών στο χώρο του σχολείου. Όταν βιώνεις βία, θα εκδηλώσεις βία, αυτό είναι νομίζω κανόνας.

ArtScript: Πως πιστεύετε θα μπορούσαμε να αποτρέψουμε τον σχολικό εκφοβισμό;

Σοφία Παράσχου: Η πρόληψη είναι πάντα πιο αποτελεσματική από τη θεραπεία. Πρέπει με προσοχή και φροντίδα να παρατηρούμε τη συμπεριφορά των μαθητών μας.  Να κερδίσουμε την εμπιστοσύνη τους, να τους πείσουμε  ότι είμαστε εκεί για αυτούς. Ο ειλικρινής διάλογος είναι μονόδρομος προκειμένου να κατανοήσουμε την αφετηρία της κακοποιητικής συμπεριφοράς ενός μαθητή. ΄Κανένα παιδί δεν γεννιέται κακό. Εκείνο που έχει ιδιαίτερη σημασία είναι να δεχτούμε ότι και οι μαθητές που εκφοβίζουν είναι επίσης  θύματα όπως  και εκείνα που εκφοβίζονται, χρειάζονται και αυτά τη βοήθεια μας.

ArtScript: Ο σχολικός εκφοβισμός σχετίζεται και με την ενδοοικογενειακή βία. Μπορεί ένα παιδί, που βρίσκεται μέσα σε αυτές τις καταστάσεις, με χειριστικούς, εκφοβιστικούς και μεγαλύτερους ανθρώπους να σπάσει τον κύκλο της βίας και της σιωπής και να δράσει όπως οι ήρωες του βιβλίου σας; Μήπως ζητάμε πολλά από τα παιδία-θύματα; Μήπως θα έπρεπε να αντιδράσει περισσότερο η κοινωνία και ο περίγυρος των θυμάτων;

Σοφία Παράσχου: Είναι βέβαιο πως για να εκλείψει ο σχολικός εκφοβισμός χρειάζονται συντονισμένες ενέργειες από την οικογένεια, το σχολείο και την πολιτεία. Δεν ισχυρίζομαι ότι είναι εύκολο εγχείρημα, αλλά δεν έχουμε άλλη επιλογή από το να πείσουμε τα παιδιά ότι η σιωπή, ο φόβος  και  η αδράνεια δεν λύνουν ένα πρόβλημα αλλά αντίθετα το γιγαντώνουν.

ArtScript: Πόσο μπορεί ένα βιβλίο να βοηθήσει ώστε να μειωθεί το φαινόμενο του bullying;

Σοφία Παράσχου: Στο βιβλίο μου «Σιγά μη φοβηθώ», ο ήρωας μου, ο Λευτέρης, αντλεί τη δύναμη να καταγγείλει την κακοποιητική συμπεριφορά  που υφίσταται,  από μια συγγραφέα που παρουσιάζει το βιβλίο της με θέμα τον σχολικό εκφοβισμό. Γενικά η παιδική λογοτεχνία με τα θετικά πρότυπα που προβάλλει μπορεί να βοηθήσει  το παιδί να βγει από μια αδιέξοδη κατάσταση.

ArtScript: Ρίχνουμε κυρίως το βάρος μας στο θύμα και πως μπορεί να αποφύγει το bullying, μήπως όμως η λύση βρίσκεται στους θύτες; Ποια μέσα πρέπει να χρησιμοποιήσουμε για να τους οδηγήσουμε στον ορθό δρόμο; Είναι εφικτό να επιτευχθεί αυτό;

Σοφία Παράσχου: Όπως είπα και παραπάνω, και τα παιδιά- θύτες είναι θύματα. Δεν λύνουμε το πρόβλημα του σχολικού εκφοβισμού τιμωρώντας απλά τους υπεύθυνους. Η τιμωρία, όταν δεν πείθει,  είναι μια μορφή βίας που μπορεί να φέρει αντίθετα αποτελέσματα. Η καλλιέργεια κλίματος αποδοχής και εμπιστοσύνης και ο διάλογος είναι και πάλι ο πιο αποτελεσματικός  τρόπος.

ArtScript: Υπάρχει μια τάση να δικαιολογούμε τους θύτες ως παιδιά, αν και πολλές φορές βλέπουμε όλα τα παιδαγωγικά μέσα να πέφτουν στο κενό, ειδικότερα σε μεγαλύτερες ηλικίες, εφήβων. Πως πρέπει να αντιδράσουμε για να προστατέψουμε το θύμα και να περιορίσουμε την επιθετικότητα των νταήδων;

Σοφία Παράσχου: Δεν θέλω να πιστέψω ότι όλα τα παιδαγωγικά μέσα πέφτουν στο κενό, είναι πολύ απογοητευτική μια τέτοια σκέψη. Συμφωνώ ότι το πράγμα δυσκολεύει στην εφηβεία, είναι άλλωστε η εποχή της μεγάλης αμφισβήτησης. Ωστόσο η παιδαγωγική επιστήμη προτείνει  ακριβώς αυτό, να λειτουργεί ο σχολικός χώρος με κανόνες που προωθούν την αποδοχή, την συνεργασία, τον σεβασμό και την κατανόηση του άλλου. Αν πείσουμε τους μαθητές μας να ακολουθούν αυτούς τους κανόνες, έχουμε λύσει το πρόβλημα της ενδοσχολικής βίας.

ArtScript: Με τι ασχολείται στον ελεύθερο χρόνο της η Σοφία Παράσχου;

Σοφία Παράσχου: Γράφει, γυμνάζεται, παίζει μπριτζ και πηγαίνει βόλτες με τις φίλες της. Εννοείται βέβαια πως τα παιδιά και τα εγγόνια της είναι η προτεραιότητά της.

ArtScript: Γράφετε κάτι αυτή την περίοδο κι αν ναι θα θέλατε να μας δώσετε μια γεύση;

Σοφία Παράσχου: Πριν τρία χρόνια κυκλοφόρησε από τις Εκδόσεις Ψυχογιός το πρώτο μου μυθιστόρημα για ενηλίκους, «Τα φαντάσματα να τα κοιτάς στα μάτια», με θέμα τη σχέση μάνας-κόρης. Τώρα ολοκληρώνω το επόμενο μυθιστόρημά μου με θέμα και πάλι τη σχέση δυο γυναικών, δυο αδερφών.