Σοφία Πανίδου
Τον περασμένο μήνα κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις «Παπαδόπουλος» ένα εικονογραφημένο παραμύθι. Τα κείμενα έχει γράψει η συγγραφέας Σοφία Πανίδου, η οποία είναι και εκπαιδευτικός και την εικονογράφηση την έχει κάνει η βραβευμένη εικονογράφος Mariona Cabassa. Κεντρικοί ήρωες αυτής της ιστορίας είναι από τη μία η Ζαχρά, ένα κορίτσι που αναγκάζεται σε μια πολύ τρυφερή ηλικία που δεν μπορεί να αντιληφθεί την έννοια και το λόγο που γίνονται πόλεμοι, να εγκαταλείπει τη χώρα της μαζί με την οικογένεια της. Ήρωας επίσης είναι και ο Νικόλας, ένα παιδί που ζει ασφαλής στην πατρίδα του και απολαμβάνει την παιδική του ηλικία. Η κυρία Πανίδου απαντάει στις ερωτήσεις μας όσον αφορά το βιβλίο αλλά και το πραγματικό πλαίσιο που το περικλείει, καθώς και τη στάση των παιδιών στην όλη κατάσταση.
ArtScript Blog: Πείτε μας λίγα λόγια για τον εαυτό σας. (ένα σύντομο βιογραφικό)
Σοφία Πανίδου: Γεννήθηκα και μεγάλωσα στην Θεσσαλονίκη ακούγοντας τις διηγήσεις των παιδικών περιπετειών του πατέρα μου και τις αφηγήσεις της ζωής της μικρασιάτισσας γιαγιάς μου. Σπούδασα παιδαγωγικά και ολοκλήρωσα τις μεταπτυχιακές σπουδές στη δημιουργική γραφή στο Α.Π.Θ. Έχω εργαστεί στην ιδιωτική εκπαίδευση και από το 2003 εργάζομαι στο δημόσιο δημοτικό σχολείο.
ArtScript Blog: Πάνω από όλα τι πρέπει να είναι ένα παραμύθι;
Σοφία Πανίδου: Παραμύθι για μένα είναι μία αφήγηση που σε μαγεύει, που ξυπνά τη φαντασία και σε ταξιδεύει. Είναι μία ωραία ιστορία που δεν κουράζεσαι να ακούς ξανά και ξανά.
ArtScript Blog: Τι είναι αυτό που σας κεντρίζει το ενδιαφέρον ώστε να γράφετε για παιδιά αντί για ενήλικες;
Σοφία Πανίδου: Δεν θεωρώ πως μέσα μου έχω αποφασίσει να μιλώ αποκλειστικά σε παιδιά. Εξάλλου μια καλή ιστορία θα τους μαγέψει όλους, όπως μαγεύει κι εμένα. Πόσες φορές δεν έχουμε διαβάσει ένα παιδικό βιβλίο που μας συγκίνησε ή που μας έβαλε σε σκέψεις; Η δουλειά μου βέβαια με εξάσκησε να μιλώ σε παιδιά. Αυτά που συζητάμε αφορούν την ίδια τη ζωή. Τα παιδιά μαθαίνουν τον κόσμο, τον βλέπουν με τα δικά τους μάτια. Ο κόσμος μας περικλείει όλους, καθορίζεται βέβαια από τους μεγάλους. Θα θελα να βρίσκομαι στο σημείο όπου αυτές οι δύο ματιές συναντιόνται.
ArtScript Blog: Τι απαιτήσεις έχει ένα βιβλίο για παιδιά; Σε ποιο βαθμό σας ωφέλησε το αντικείμενο σας που είναι η παιδεία;
Σοφία Πανίδου: Ένα βιβλίο, όπως και καθετί που απευθύνεται σε παιδιά, έχει πολλές απαιτήσεις. Καταρχήν πρέπει να λέει αλήθεια. Ακόμη κι αν είναι η πιο ευφάνταστη ιστορία πρέπει να έχει μία σταγόνα αληθινής ζωής. Να είναι μία ειλικρινής προσπάθεια επικοινωνίας. Έτσι θα μπορέσει να κεντρίσει την προσοχή των παιδιών, να θέλουν να ολοκληρώσουν την ιστορία. Γιατί τα παιδιά θα σου πουν ξεκάθαρα πως βαριούνται ή ότι δεν τους αρέσει. Σημαντικό επίσης είναι για πόσο θυμούνται την ιστορία που διάβασαν. Αυτό σημαίνει ότι κάτι βρήκαν, κάπου συν-κινήθηκαν.
Η εμπειρία στην τάξη είναι πολύτιμη. Είναι ευλογία για μένα να δουλεύω με παιδιά. Οι μαθητές και οι μαθήτριές μου αποτελούν αστείρευτη πηγή ιδεών και είναι πάντα – μαζί με τις κόρες μου- οι πρώτοι κριτές των ιστοριών μου.
ArtScript Blog: Την εικονογράφηση στο βιβλίο σας «Ζαχρά και Νικόλας, οι ιστορίες τους» έχει κάνει η Mariona Cabassa, ισπανίδα βραβευμένη
εικονογράφος. Πόσο συμβάλει η εικονογράφηση σε ένα παιδικό βιβλίο; Οι λαοί του Νότου έχουμε περισσότερα κοινά μεταξύ μας στην κουλτούρα και στη συμπεριφορά απ’ ότι με άλλους ευρωπαϊκούς λαούς ή είναι καθαρά ατομικό θέμα;
Σοφία Πανίδου: Στην εποχή των πολυμέσων η εικονογράφηση μιας ιστορίας δεν αρκεί να είναι μόνο συνοδευτική και διακοσμητική. Στα εικονοβιβλία το κείμενο έχει δομική σχέση με την εικόνα και το τελικό νόημα βγαίνει από την συνεργασία τους. Είναι ευτύχημα η συνεργασία με την Mariona Cabassa στο συγκεκριμένο βιβλίο. Η Χριστίνα Παπαδοπούλου έδωσε μεγάλη προσοχή και έκανε την καλύτερη επιλογή. Το γεγονός ότι η Ισπανίδα εικονογράφος ζει στη Βαρκελώνη, μία πόλη που βρέθηκε στην πρώτη γραμμή του κινήματος υποδοχής των προσφύγων, δεν θεωρώ ότι είναι τυχαίο. Προσέγγισε το κείμενο με όση ευαισθησία και αισιοδοξία απαιτούσε. Οι εικόνες της αποτελούν μια δεύτερη αφήγηση.
Δεν μου αρέσει να γενικεύω και να προσδίδω επίθετα σε λαούς εκατομμυρίων ανθρώπων. Η πραγματικότητα ωστόσο έδειξε πως τα κράτη του Νότου έδειξαν μεγαλύτερη ευαισθησία στο προσφυγικό απ’ ότι άλλα, πιο βόρεια. Νομίζω ότι την πραγματική διαφορά την κάνουν οι άνθρωποι, όλοι όσοι απαίτησαν, οργάνωσαν και ευαισθητοποίησαν κι άλλους. Όσοι έτρεξαν να βοηθήσουν. Και τέτοιοι άνθρωποι υπάρχουν παντού. Το ζητούμενο είναι να γινόμαστε συνεχώς περισσότεροι.
ArtScript Blog: Πως θα είναι η κοινή ζωή της Ζαχρά και του Νικόλα τώρα που γνωρίστηκαν και πάνε μαζί στο σχολείο; Θα γίνουν φίλοι ή θα είναι επιφυλακτικοί ο ένας απέναντι στον άλλον;
Σοφία Πανίδου: Στις παρουσιάσεις του βιβλίου σε σχολεία, είχαμε ενδιαφέρουσες συζητήσεις με τα παιδιά. Μου είπαν ότι η Ζαχρά χαίρεται που έκανε ένα φίλο αλλά φοβάται κιόλας. Μπορεί να την κοροϊδέψουν, να μην την παίζουν, να μην την αγαπήσουν γιατί είναι διαφορετική. Όλα είναι πιθανά. Τα παιδιά γνωρίζουν αυτές τις συμπεριφορές από πρώτο χέρι χωρίς να είναι τα ίδια πρόσφυγες. Πιστεύω πως το πρώτο βήμα έγινε. Δεν είναι και λίγο να βρεθεί κάποιος να σου απλώσει το χέρι και να σου χαμογελάσει. Ας ελπίσουμε πως η τελευταία εικόνα δείχνει την αρχή μιας αληθινής φιλίας.
ArtScript Blog: Μεγάλο μέρος του συριακού προσφυγικού κύματος έχει καταλήξει και έχει παραμείνει στη χώρα μας. Πιστεύετε ότι οι έλληνες είμαστε ευαισθητοποιημένοι πάνω στο θέμα ή σκληροί και αδιάφοροι, προς τα πού γέρνει η πλάστιγγα;
Σοφία Πανίδου: Όπως προανέφερα δεν μου αρέσουν οι γενικεύσεις. Ξέρω μόνο ότι στα σχολεία εκπαιδευτικοί και μαθητές- ανεξάρτητα από τις αντιδράσεις που κάνουν πολύ θόρυβο- κάνουν προσπάθεια να ενταχθούν αυτά τα παιδιά. Όπως ακριβώς κάνουμε τόσα χρόνια για όλα τα παιδιά που έρχονται στα σχολεία μας και κουβαλούν μια τραυματική ιστορία. Από τη μικρή μου εμπειρία και τις συζητήσεις με συναδέρφους άλλων σχολείων, βλέπω πως όπου υπήρχε σωστή ενημέρωση και καλή συνεργασία με τους γονείς, τόσο γρηγορότερα ξεπεράστηκαν τα προβλήματα και οι προκαταλήψεις. Νομίζω ότι ο κόσμος που βοηθά αθόρυβα είναι περισσότερος.
ArtScript Blog: Σε μια εποχή όχι καλή για την Ελλάδα, λόγω της οικονομικής κρίσης, υπάρχουν άνθρωποι που χωρίς να είναι ακραίων απόψεων είναι δύσπιστοι και καχύποπτοι απέναντι στους πρόσφυγες, τι θα τους συμβουλεύατε από πλευράς σας;
Σοφία Πανίδου: Καχύποπτοι και δύσπιστοι μπορεί να είμαστε όλοι κάποια στιγμή στη ζωή μας. Γιατί δεν είμαστε σωστά πληροφορημένοι, γιατί κλεινόμαστε στο μικρόκοσμό μας, γιατί μας λείπει η ενσυναίσθηση. Αυτό που χρειάζεται είναι ψυχραιμία και λογική. Ας δώσουμε την ευκαιρία στον εαυτό μας και στον άλλο να γνωριστούμε καλύτερα. ‘Ίσως οι φόβοι μας να ξεθωριάσουν αν κοιταχτούμε στα μάτια.
ArtScript Blog: Έχετε σκοπό να γράψετε και άλλες ιστορίες για τη Ζαχρά και το Νικόλα;
Σοφία Πανίδου: Η Ζαχρά έκανε ένα μεγάλο ταξίδι για να συναντηθεί με τον Νικόλα. Ας τους δώσουμε λίγο χρόνο. Ποιος ξέρει τι μπορεί να ακολουθήσει;
ArtScript Blog: Αν και το παραμύθι σας «Ζαχρά και Νικόλας Οι ιστορίες τους» κυκλοφόρησε μόλις πρόσφατα, σκέφτεστε το επόμενο παραμυθο-βήμα σας;
Σοφία Πανίδου: Ιστορίες βρίσκονται στα χαρτιά, άλλες γυρίζουν στο μυαλό μου κι ακόμη δε γνωρίζω τι μπορεί να προκύψει αύριο. Το μόνο του ξέρω είναι πως η αναμονή τις κάνει καλύτερες. Δε βιάζομαι λοιπόν. Όταν έρθει η ώρα της, θα μας αποκαλυφθεί!
Διαβάστε επίσης:
