Σόφη Θεοδωρίδου
«Ο γερμανός γιατρός» της Σόφης Θεοδωρίδου που κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις «Ψυχογιός» είναι ένα βιβλίο για την περίοδο της γερμανικής κατοχής. Κι ενώ έχουμε συνηθίσει μια εικόνα αρνητική για τους γερμανούς κατακτητές (οπαδούς στο μεγαλύτερο ποσοστό τους του Χίτλερ), στο βιβλίο της η Θεοδωρίδου μας παρουσιάζει έναν εντελώς διαφορετικό άνθρωπο, όπου ο δικός του εχθρός είναι ο θάνατος και ο πόνος. Με αφορμή το βιβλίο της, μας μίλησε τόσο για τον πραγματικό γιατρό πάνω στον οποίο βάσισε τον κεντρικό χαρακτήρα του μυθιστορήματος της, συζητήσαμε για την ιστορία και για τις επαναλήψεις της καθώς και για την γενικότερη έννοια της πολιτικής στην Ευρώπη. Μια συνέντευξη που πρέπει να διαβάσατε.
ArtScript: Πείτε μας λίγα λόγια για εσάς. (Ένα σύντομο βιογραφικό).
Σ. Θεοδωρίδου: Κατάγομαι από μια μικρή επαρχία του νομού Πέλλας. Μικρή ονειρευόμουν να γίνω συγγραφέας, μα η ζωή έχει τον τρόπο της να σε προσγειώνει. Σπούδασα, λοιπόν, νηπιαγωγός στη Θεσσαλονίκη και εγκατασταθήκαμε με τον σύζυγό μου, μια και είχα ήδη παντρευτεί, στην περιοχή απ’ όπου και οι δύο καταγόμαστε, όπου και εργάστηκα ως νηπιαγωγός στη δημόσια εκπαίδευση. Για χρόνια πολλά περιορίστηκα στο ρόλο της συζύγου, της μητέρας, της εκπαιδευτικού, ώσπου μια οικογενειακή ιστορία αναβίωσε τα παιδικά μου όνειρα και επιχείρησα να διαπιστώσω τι μπορώ να καταφέρω στον τομέα της συγγραφής. Το εγχείρημα είχε επιτυχία, αφού σύντομα οι Εκδόσεις Ψυχογιός, στις οποίες έστειλα το μυθιστόρημά μου, με ενημέρωσαν ότι προτίθενται να το εκδώσουν και η αγάπη των αναγνωστών είναι αυτή που με κάνει να συνεχίζω μέχρι σήμερα.
ArtScript: Γράφετε στο βιβλίο σας ότι οι γυναίκες φέρονταν πιο σκληρά από τους άντρες όσον αφορούσε τα σφάλματα των ομόφυλων τους. Ποιος πιστεύετε ότι ήταν ο λόγος της σκληρότητας αυτής; Θεωρείτε ότι ισχύει και στις μέρες μας;
Σ. Θεοδωρίδου: Πιστεύω γενικώς ότι εμείς οι γυναίκες είμαστε πιο ανθεκτικές από τους άντρες και σωματικά και ψυχικά. Δεν είναι τυχαίο ότι γινόμαστε – ή μάλλον γινόμασταν, πλέον έχει αλλάξει η κατάσταση και στο συγκεκριμένο θέμα – μητέρες μέσα από φριχτούς πόνους και, ενώ το γνωρίζουμε, το επιλέγουμε. Ίσως είναι αυτός ο λόγος που αντιμετωπίζουμε πιο άτεγκτα τα «παραστρατήματα» των ομόφυλών μας απ’ ό,τι οι άντρες. Πάντως συμβαίνει. Το έχω διαπιστώσει σε πάμπολλες περιπτώσεις που έχουν υποπέσει στην αντίληψή μου και αφορούν το παρελθόν. Σήμερα, ωστόσο, που οι ηθικές αξίες και τα ήθη μας είναι τόσο διαφορετικά, έχω την αίσθηση ότι δεν βρίσκει πλέον έδαφος να εκδηλωθεί μια τέτοια σκληρότητα.
ArtScript: Η Λήδα είναι μια νέα γυναίκα, που κατά τη γνώμη των συγχωριανών της έχει υποπέσει σε βαρύ σφάλμα και αξίζει την περιφρόνηση τους. Παρά τη στάση των συντοπιτών της που της προκαλεί πικρία, στα χρόνια της κατοχής στέκεται στο ύψος της. Ποιο θα ήταν ίσως αυτό το στοιχείο στον χαρακτήρα της ‘‘Λήδας’’ που θα την έσπρωχνε να αποζητήσει να εκδικηθεί τους συγχωριανούς της μέσω των γερμανών κατακτητών;
Σ. Θεοδωρίδου: Θεωρώ ότι το στοιχείο αυτό είναι πάντα η εκδικητικότητα. Όταν σε έχουν πληγώσει, είναι φυσικό να σε ικανοποιεί η διαπίστωση ότι έρχεται η ώρα να υποφέρουν όσοι σε πλήγωσαν. Μέχρι εκεί είναι ανθρώπινο να νιώθεις έτσι, καθώς είναι κάτι που συμβαίνει ανεξάρτητα από τη δική σουθέληση. Μπορείς να αποδώσεις τα βάσανά τους στη θεία δίκη, στη μοίρα, στην τύχη, σε κάποιο απ’ τα παραπάνω ή σε όλα μαζί, τα οποία ασφαλώς δεν εξαρτώνται από εσένα. Αν όμως επιδιώξεις να πάρεις την κατάσταση στα χέρια σου και να πληγώσεις όσους σε πλήγωσαν, τότε είσαι άνθρωπος εκδικητικός. Και η Λήδα δεν ήταν τέτοιος άνθρωπος.
ArtScript: Το έργο σας είναι εμπνευσμένο από τον γερμανό γιατρό Χανς Λέμπερ, για τον οποίο μάθατε, αν κατάλαβα καλά, μέσω ενός βιβλίου που σας έφερε ο γιος σας από τη Γερμανία. Θα θέλατε να μας τον συστήσετε κάνοντας μας γνωστά κάποια πράγματα για τη ζωή και το έργο του;
Σ. Θεοδωρίδου: Ο Χανς Λέμπερ, ο άνθρωπος που με ενέπνευσε, ήταν ένας εξαίρετος επιστήμονας, κι αυτό αποδεικνύεται από το εύρος των γνώσεών του και την ικανότητά του να χειρουργεί δύσκολες και διαφορετικές περιπτώσεις, οι οποίες δεν άπτονταν της δικής του ειδίκευσης. Πάνω απ’ όλα, όμως, ήταν ένας εξαίρετος άνθρωπος. Προερχόταν από πολυμελή, βαθιά χριστιανική οικογένεια. Η πίστη του Χανς Λέμπερ δεν ήταν κάτι αίολο κι επιδερμικό. Το αποδεικνύουν οι πράξεις του και η στάση ζωής του. Υπήρξε γιατρός σε χρόνια δύσκολα, μέλος ενός στρατού κατοχής, ωστόσο ποτέ του δε διαχώρισε τους ασθενείς σε κατακτητές και κατακτημένους. Για κείνον ο θάνατος και ο πόνος ήταν ο εχθρός και αυτόν και μόνο αυτόν στόχευε μέχρι την τελευταία του πνοή.
ArtScript: Πόσο κοντά βρίσκεται ο ήρωας σας ο Κρίστιαν στην προσωπικότητα του Χανς Λέμπερ, και τι ήταν αυτό που διαβάσατε για εκείνον ώστε να σας προκαλέσει να πλάσετε έναν χαρακτήρα και μια ιστορία βάσει της προσωπικότητάς του;
Σ. Θεοδωρίδου: Πολύ κοντά. Το βιβλίο που προαναφέρατε, και το οποίο το πρόσφερε ο ίδιος ο γιος του Λέμπερ στον γιο μου, εμπεριείχε κάποιες από τις επιστολές που έγραφε προς την οικογένεια και την αγαπημένη του όσο βρισκόταν στην Ελλάδα και το νησί στο οποίο υπηρετούσε.Μπορείς να προσλάβεις πολλά για τον χαρακτήρα ενός ανθρώπου από τόσο προσωπικές επιστολές. Όσον αφορά τα στοιχεία που συγκροτούν τον χαρακτήρα του και την προσωπικότητά του, δεν αναφέρω τίποτε υπερβολικό. Τα δε περιστατικά που σχετίζονται με το έργο του και τα οποία περιγράφω στο μυθιστόρημά μου είναι κι αυτά αληθινά. Αν προσθέσετε στα παραπάνω μια προσωπική τραγική ιστορία, καταλαβαίνετε γιατί με συγκίνησε τόσο η ζωή του και θέλησα να γράψω ένα μυθιστόρημα με κεντρικό ήρωα τον ίδιο.
ArtScript: Η ψήφος των πολιτών ήταν εκείνη που έκανε καγκελάριο της Γερμανίας τον Χίτλερ, με όλα τα δυσάρεστα επακόλουθα. Τα τελευταία χρόνια βλέπουμε στην Ευρώπη αλλά και στον κόσμο, φασιστικά κόμματα να κερδίζουν την εμπιστοσύνη των λαών, ψηφίζοντας τα, αλλά και μια διάθεση από την πλευρά των καθημερινών ανθρώπων να μη μπορούν να δεχτούν ανθρώπους που έρχονται από χώρες που γίνεται πόλεμος π.χ. Συρία. Ακόμα και στη χώρα μας μέσα στην κρίση κατάφερε να εκλεγεί στη βουλή ναζιστικό κόμμα.Εσάς σας ανησυχεί η άνοδος ακροδεξιών κομμάτων, που θεωρείτε ότι οφείλεται και που θα μπορούσε να οδηγήσει;
Σ. Θεοδωρίδου: Η ταπεινωτική συνθήκη των Βερσαλλιών που επιβλήθηκε από τους νικητές του Α’ Παγκόσμιου Πολέμου στην ηττημένη Γερμανία ενείχε τα σπέρματα του Β’ Παγκόσμιου Πολέμου. Η ταπείνωση του γερμανικού λαού, η οικονομική δυσπραγία, ο ιλιγγιώδης πληθωρισμός, η πείνα εξέθρεψαν το τέρας του ναζισμού.
Η ιστορία επιβεβαιώνει ότι οι κάθε λογής « –ισμοί» γεννιούνται, ανδρώνονται και ευδοκιμούν μέσα σε τέτοια ζοφερά περιβάλλοντα. Το εγχείρημα της Ενωμένης Ευρώπης με τις αξίες της δημοκρατίας, του ανθρωπισμού, της ανεκτικότηταςυπήρξε ένας φάρος στην οικουμένη που δυστυχώς σκιάζεται από απειλητικά σύννεφα. Ελπίζω να αντέξει. Αν όχι, τότε όλοι μας πρέπει να φοβόμαστε.
ArtScript: Σε συνέχεια της προηγούμενης ερώτησης, πόσο αθώοι ή ένοχοι είμαστε ως πολίτες γι’ αυτά που μας συμβαίνουν;
Σ. Θεοδωρίδου: Έχουμε Δημοκρατία. Και στις δημοκρατίες ο κυρίαρχος λαός εξουσιοδοτεί τις κυβερνήσεις να τον κυβερνήσουν. Γενικά, λοιπόν, είμαστε υπεύθυνοι για τους καλούς ή τους κακούς κυβερνήτες μας. Ωστόσο υπάρχουν ερωτηματικά. Πόσο ο πολιτικός αυτονομείται στην πορεία από τους ψηφοφόρους του; Πόσο ενημερωμένος είναι ο πολίτης, ώστε να επιλέγει το σωστό; Πόσο διαμορφωμένος είναι από του κατάλληλους θεσμούς, για να ασκεί επάξια τον ρόλο του πολίτη; Η απάντηση στα παραπάνω ερωτήματα και σε άλλα παρόμοια είναι η απάντηση κατά τη γνώμη μου και στο ερώτημά σας.
ArtScript: Πιστεύετε ότι ο ελληνικός λαός γνωρίζει την ιστορία του ή είναι ένα κομμάτι που δυστυχώς τους περισσότερους δεν τους ενδιαφέρει;
Σ. Θεοδωρίδου: Πιστεύω ότι μεγάλο μέρος του λαού μας δε γνωρίζει την ιστορία του, όχι γιατί δεν τον ενδιαφέρει, αλλά γιατί το εκπαιδευτικό μας σύστημα πάσχει στο συγκεκριμένο θέμα. Φαίνεται αυτό κι από το γεγονός ότι τα ιστορικά μυθιστορήματα έχουν μεγάλο αναγνωστικό κοινό. Και είναι κρίμα, γιατί αν ισχύει η ρήση λαός που δε γνωρίζει την ιστορία του είναι υποχρεωμένος να την ξαναζήσει, τότε κι εμείς είμαστε υποχρεωμένοι κάποια στιγμή να επαναλάβουμε τα λάθη του παρελθόντος μας και τα οποία είχαν καταστροφική κατάληξη.
ArtScript: Η λογοτεχνία έχει την ικανότητα να διδάξει ιστορία στον αναγνώστη της, ή αυτό εξαρτάται από το συγγραφέα και την αντικειμενική ή όχι διάθεση του;
Σ. Θεοδωρίδου: Σίγουρα έχει να κάνει με την προσωπική «ματιά» του εκάστοτε συγγραφέα, είναι αναπόφευκτο αυτό. Ωστόσο, τα γεγονότα δεν πρέπει να διαστρεβλώνονται. Αν συμβαίνει αυτό, τότε δεν πρόκειται για πεζογραφία αλλά για προπαγανδιστικό κείμενο. Και, ασφαλώς, όσο μεγαλύτερη απόσταση μας χωρίζει από τα γεγονότα που επιχειρούμε να εντάξουμε σ’ ένα μυθιστόρημα, τόσο πιο ψύχραιμη είναι και η ματιά του συγγραφέα.
ArtScript: Πότε να περιμένουμε το επόμενο βιβλίο σας και θα θέλατε να μας αποκαλύψετε λίγα πράγματα γι αυτό;
Σ. Θεοδωρίδου: Δουλεύω ακόμη πάνω σ’ αυτό. Εξελίσσεται στα Δωδεκάνησα, συγκεκριμένα στη Σύμη και στη Ρόδο, και διατρέχει τα τελευταία χρόνια της τουρκοκρατίας και της ιταλοκρατίας και μέχρι την Ένωσή τους με την Ελλάδα.
Διαβάστε επίσης:
