Η Ρένα Ρώσση Ζαΐρη είναι ιδιαίτερα αγαπητή και δημοφιλής στο ελληνικό αναγνωστικό κοινό. Το βιβλίο της «Δίδυμα Φεγγάρια» έχει μεταφερθεί σε τηλεοπτική σειρά. Τον περασμένο Μάη κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις Ψυχογιός το μυθιστόρημα της «Αστέρια στην άμμο» βασισμένο σε αληθινά γεγονότα που της διηγήθηκαν, ενώ την ερχόμενη άνοιξη αναμένουμε να κυκλοφορήσει το νέο της βιβλίο. Η συγγραφέας απαντάει στις ερωτήσεις μας για τη σχέση με τους ήρωες της. Για την αγάπη και τον μακροχρόνιο δεσμό της με τα βιβλία, για το πώς της φάνηκε η μεταφορά του βιβλίου της σε σειρά, ανάμεσα σε πολλά ακόμα θέματα.    

ArtScript Blog: Πείτε μας λίγα λόγια για εσάς, ένα σύντομο βιογραφικό!

Ρένα Ρώσση Ζαΐρη: Γεννήθηκα ανάμεσα σε βιβλία, γιατί ο πατέρας μου, ο Νικόλαος Ρώσσης, είχε εκδοτικό οίκο, τις εκδόσεις Ρώσση. Μεγάλωσα, μυρίζοντας το χαρτί των βιβλίων, αυτή τη μοναδική μυρωδιά των μαγικών ταξιδιών στη χώρα της φαντασίας. Από νωρίς έμαθα να τρέφω απεριόριστο σεβασμό για τον παππού μου, τον Ιωάννη Ρώσση, που δε γνώρισα ποτέ, γιατί είχε πεθάνει χρόνια πριν. Το όνομά του όμως και το συγγραφικό του έργο, όπως το Λεξικό Ανωμάλων Ρημάτων, ήταν γνωστό στους φιλολογικούς κύκλους. Ήξερα πως κουβαλούσα ένα όνομα σημαντικό στους εκδοτικούς χώρους, πως πρέπει να φανώ αντάξιά του.

Από μικρούλα διάβαζα πολύ. Από τον πατέρα μου διδάχτηκα πως δεν αξίζει η ζωή χωρίς να ανοίγεις καθημερινά ένα βιβλίο. Έχω δει να δημιουργούνται βιβλία από την αρχή ως το τέλος, γιατί εκτός από τον εκδοτικό οίκο διατηρούσε και γραφικές τέχνες. Γεννήθηκα μέσα στα βιβλία και συνεχίζω να περπατώ ανάμεσά τους.

Παντρεύτηκα μικρή και γρήγορα απέκτησα δύο παιδιά. Σπούδασα παιδαγωγική και παιδική ψυχολογία κι οι σπουδές αυτές πιστεύω πως με βοηθούν στην κατανόηση των ηρώων μου. Το πρώτο μου παιδικό βιβλίο κυκλοφόρησε όταν ήμουν είκοσι πέντε χρονών. Εργάστηκα ως νηπιαγωγός, αλλά και ως υπεύθυνη εκδόσεων. Έχω γράψει 14 βιβλία για ενηλίκους και πάνω από 150 παιδικά βιβλία. Το 2015 μου απονεμήθηκε το Βραβείο Λογοτεχνίας από τον Όμιλο Γυναικών Πειραιά «Εξάλειπτρον» για το συγγραφικό μου έργο, σε συνδυασμό με τη μεγάλη απήχησή του και τη διαδραστική σχέση μου με τους αναγνώστες μου, καθώς και το βραβείο κοινού των βιβλιοπωλείων PUBLIC, στην κατηγορία «Ο πιο ερωτικός χαρακτήρας», για το μυθιστόρημα «Δίδυμα Φεγγάρια», το οποίο μεταφέρθηκε και στην τηλεόραση. Όλα τα βιβλία μου, κυκλοφορούν από τις Εκδόσεις ΨΥΧΟΓΙΟΣ. Είμαι παντρεμένη και έχω δύο παιδιά.

ArtScript Blog: Το πιο πρόσφατο μυθιστόρημα σας «Αστέρια στην άμμο», είναι βασισμένο σε πραγματικά γεγονότα. Όταν γράφατε την ιστορία είχατε την ανησυχία μήπως διαστρεβλώσετε στα μάτια των αναγνωστών, όσους από τους ήρωες πατάνε στην πραγματικότητα;

Ρένα Ρώσση Ζαΐρη: Οι αναγνώστες φίλοι μου συνηθίζουν να μου διηγούνται χαρές και λύπες, δοκιμασίες και συμφορές, όλα όσα γεύτηκαν. Με την παράκληση να γίνουν μυθιστόρημα. Με συγκινούν απίστευτα. Είναι όμως τεράστια ευθύνη. Πρέπει να είμαι αντικειμενική, να μην πάρω το μέρος κανενός ήρωα. Φαντάζει και δικό μου ταξίδι αυτογνωσίας. Κι αυτό είναι που με δυσκολεύει πιο πολύ όταν καταπιάνομαι με μια πραγματική ιστορία ζωής.

Πίστευα πως δε θα έγραφα ποτέ ξανά μια αληθινή ιστορία, μετά τα «Δίδυμα Φεγγάρια», όμως ποτέ δεν πρέπει να λέμε «ποτέ». Ακολούθησα και πάλι την παιχνιδιάρα τη ζωή, έπλασα ακόμα ένα βιβλίο βασισμένο στα δικά της αλλοπρόσαλλα παιχνίδια. Μόνο όταν «αντλείς» από τη ζωή συνειδητοποιείς πως τα τερτίπια της, δεν μπορεί να τα συναγωνιστεί ούτε ο πιο ευφάνταστος συγγραφέας. Πάντα υπάρχει η ανησυχία μήπως και διαστρεβλώσω τους ήρωές μου, ακολουθήσω δρόμους που δεν τους χαρακτηρίζουν. Γι’ αυτό και παλεύω, παλεύω πολύ να χαρτογραφήσω την ψυχή τους, να νιώσω τους χαρακτήρες τους, να κατανοήσω τις πράξεις τους, όλα όσα έκαναν στη διάβα της ζωής τους και το βασικότερο, να ανακαλύψω την αιτία.

ArtScript Blog: «Αμαρτίες γονέων παιδεύουσι τέκνα», είναι ένα από τα κύρια θέματα του βιβλίου σας! Οι ζωές των παιδιών μπορούν να στιγματιστούν σε τέτοιο βαθμό από τα σφάλματα των γονιών τους ώστε να μην κλείνει ο κύκλος και να καταλήγουν να γίνονται συνεχιστές των σφαλμάτων των γονιών τους αντί να παραδειγματιστούν από αυτά αποφεύγοντας τα; Τι είναι αυτό που θα μπορούσε να τα αποτρέψει;   

Ρένα Ρώσση Ζαΐρη: Η καθημερινή μας ζωή είναι πλημμυρισμένη αμέτρητα συναισθήματα. Αγάπη, τρυφερότητα, καλοσύνη, οργή, μίσος, ζήλια, κακία… Με ποια συναισθήματα ακριβώς θα είναι γεμάτη η σελίδα κάθε ανθρώπου, εξαρτάται από την παιδική του ηλικία. Εξαρτάται από την οικογένειά του. Η αγάπη και η ασφάλεια που εισπράξαμε στην παιδική μας ηλικία παίζουν τεράστιο ρόλο στη μετέπειτα ζωή μας. Είμαστε όσα μας έχουν συμβεί. Δύσκολα μπορούμε να αγνοήσουμε όλα όσα μας στοιχειώνουν, να ξεφύγουμε από τα λάθη που έκαναν οι γονείς μας. Τα εξωτερικά χαρακτηριστικά μας αλλάζουν τόσο εύκολα. Ο εσωτερικός μας όμως κόσμος, όχι. Τα παιδικά μας χρόνια, οι εμπειρίες μας, όσα μας διαμόρφωσαν, βάρη ασήκωτα είναι και τα κουβαλάμε μαζί μας.

Πολλές φορές οι γονείς χρησιμοποιούν τα παιδιά τους για να λυτρωθούν, όπως ακριβώς και στο μυθιστόρημά μου. Είναι απάνθρωπο, είναι έγκλημα να μαυρίζεις την καθάρια ψυχή ενός παιδιού, να σκοτεινιάζεις την αθωότητά του. Να φορτώνεις στους ώμους του το δικό σου μίσος, τα δικά σου όνειρα που έγιναν θρύψαλα, ακόμα και τις δικές σου αυταπάτες.

Είμαστε άραγε καταδικασμένοι να συνεχίσουμε τα λάθη των γονιών μας; Τι είναι άραγε αυτό που θα μπορούσε να μας αποτρέψει; Σίγουρα τους μοιάζουμε σε πολλά, αλλά τίποτα δεν είναι αναπόφευκτο. Οι προσωπικές μας εμπειρίες μας χαρίζουν δυνατότητες να αναπτύξουμε τη δική μας προσωπικότητα, να μεγαλώσουμε τα παιδιά μας διαφορετικά από τους γονείς μας. Μας βοηθούν να αποκτήσουμε επίγνωση για τα λάθη τους, να συνειδητοποιήσουμε πόσο πολύ μας πλήγωσαν και να προσπαθήσουμε να μην αναθρέψουμε έτσι τα δικά μας παιδιά. Οι σχέσεις μας μαζί τους πρέπει να βασίζονται στην αγάπη, στην κατανόηση, στην εμπιστοσύνη, στην οικειότητα.

ArtScript Blog: Ένας από τους ήρωες σας στο μυθιστόρημα «Αστέρια στην άμμο» λέει «Όμως οι δικαιολογίες είναι χειρότερες από τα λάθη». Γιατί το σκέφτεται αυτό ο ήρωας; Πιστεύετε ότι οι δικαιολογίες τονίζουν περισσότερο τα λάθη χωρίς να τους επιτρέψουν να ατονήσουν ή είναι ένας τρόπος να διαιωνίζονται τα σφάλματα;

Ρένα Ρώσση Ζαΐρη: Ας ορίσουμε ως λάθος το τι μπορεί να πληγώσει έναν άνθρωπο. Πιστεύω πως είναι καλύτερο, πιο αληθινό να παραδεχτούμε την ενοχή μας, να ζητήσουμε συγνώμη αντί να προσπαθήσουμε να δικαιολογηθούμε. Οι ψεύτικες δικαιολογίες δείχνουν ανασφάλεια. Όταν στηριζόμαστε σε δικαιολογίες προσπαθώντας να εξηγήσουμε γιατί πληγώσαμε κάποιον, σημαίνει πως δε τον σεβόμαστε. Κι ο σεβασμός είναι η βάση μιας σωστής σχέσης. Τα ψέματα αργά ή γρήγορα αποκαλύπτονται. Κι η αλήθεια, όσο και να πονάει, ποτέ δεν κατάστρεψε έναν δεσμό που βασίζεται στην αγάπη.

ArtScript Blog: Το μυθιστόρημα σας «Δίδυμα Φεγγάρια» έχει μεταφερθεί στην τηλεόραση. Όταν ένα βιβλίο μεταφέρεται στην μικρή ή και στη μεγάλη οθόνη, πόσο πρέπει να το σεβαστούν οι νέοι συντελεστές του ως την κύρια πηγή έμπνευσης του; Θεωρείτε ότι έχουν το δικαίωμα να βασιστούν απλά πάνω σε μια ιδέα, κρατώντας μόνο το τίτλο και κάποιους από τους χαρακτήρες αλλοιώνοντας τόσο την πλοκή όσο και τη συμπεριφορά των ηρώων;

Ρένα Ρώσση Ζαΐρη: Τα «Δίδυμα Φεγγάρια», το μυθιστόρημά μου που αναφέρεται στην αληθινή ιστορία μιας γυναίκας, της καλύτερης φίλης της γιαγιάς μου, μεταφέρθηκε στην τηλεόραση, αποτέλεσε έναν σταθμό στη συγγραφική μου καριέρα. Είναι τιμή μου που το διάλεξαν και δεν το κρύβω, ήταν για μένα ένα όνειρο ζωής να μεταφερθεί στη μικρή ή στη μεγάλη οθόνη κάποιο μυθιστόρημά μου. Πέταξα από χαρά όταν έμαθα πως θα μεταφερόταν στην τηλεόραση, όταν έμαθα τα ονόματα των συντελεστών και δε δίστασα να πω το «ναι», σε συνεργασία φυσικά με τις εκδόσεις Ψυχογιός.

Πιστεύω πως κρύβει παγίδες μια μεταφορά, ιδιαίτερα όταν είναι καθημερινή η σειρά, όταν αρχίζει και ξεφεύγει από το βιβλίο. Ήμουν όμως τυχερή είχα κοντά μου παραγωγούς, σκηνοθέτες, ηθοποιούς και συνεργάτες μπροστά και πίσω από τις κάμερες, που ήταν παθιασμένοι με τη δουλειά τους. Ταξίδεψα στη λατρεμένη μου Κύπρο, τους γνώρισα, παρακολούθησα τα γυρίσματα στη Λευκωσία, είδα το μεράκι τους. Είμαι ενθουσιασμένη και από την αγάπη που έδειξε το τηλεοπτικό κοινό, από την τηλεθέαση, σε ένα βιβλίο, σε αληθινή ιστορία, μια σειρά που μιλούσε για την ανάσα του Θεού πάνω στη γη, τον έρωτα,  όπως τονίζει ο λατρεμένος μου συγγραφέας, ο Νίκος Καζαντζάκης. Δύο χρόνια κράτησε η σειρά, δύο χρόνια ένιωθα πως ζω ένα όνειρο. Φυσικά τον δεύτερο χρόνο αλλοιώθηκε κάπως η πλοκή, χωρίς να αλλοιωθούν όμως οι στόχοι και οι αξίες που κρύβει μέσα του αυτό το βιβλίο. Και σίγουρα δεν πιστεύω πως η μεταφορά ενός μυθιστορήματος στη μικρή οθόνη πρέπει να βασίζεται απλά πάνω σε μια ιδέα, να κρατηθεί μονάχα ο τίτλος και κάποιοι από τους χαρακτήρες. Αν συμβεί αυτό, τότε για ποιο λόγο διαλέγουν το συγκεκριμένο  μυθιστόρημα;

ArtScript Blog: Περιγράφετε πολλά μέρη στο βιβλίο σας. Ινδία, Ισπανία, Ιταλία. Έχετε ταξιδέψει σε αυτά τα μέρη ή οι ωραιότατες περιγραφές σας ήταν αποτέλεσμα μελέτης; Αν ισχύει το πρώτο ποιον προορισμό θα μας προτείνατε; Στη δεύτερη περίπτωση πόσο μακριά μπορεί να μας ταξιδέψει το μυαλό;

Ρένα Ρώσση Ζαΐρη: Όταν γράφω, «ταξιδεύω» τους ήρωες και τις ηρωίδες μου. Για να έχει αέρα καθαρό η γραφή μου, για να χαρίσω στους αναγνώστες μου την ομορφιά της ζωής, έστω και μέσα από τα ταξίδια. Πιότερο περπατάω στην Ελλάδα.

Γιατί είναι μαγεία κάθε πόλη της, κάθε νησί της. Κι αν ταξιδεύω τους αναγνώστες μου, είναι γιατί τα ταξίδια είναι το πάθος μου. Ακόμα και τα συγγραφικά. Αλλά και γιατί με ιντριγκάρει η ιστορία, η ομορφιά, το παρόν και το παρελθόν σε κάθε χωριό, πόλη, νησί της πατρίδας μας. Προσπαθώ να μεταδώσω την ομορφιά γύρω μου. Να βοηθήσω τον αναγνώστη μου να χαμογελάσει με το κάθε τι. Ακόμα και με τις ηλιαχτίδες, το κελάηδημα ενός πουλιού, τα χρώματα ενός λουλουδιού. Ναι, σίγουρα η ζωή δεν είναι παράδεισος. Μπορεί όμως να μοιάσει με ένα τεράστιο λούνα παρκ συναισθημάτων, με ένα αέναο ταξίδι ομορφιάς. Αρκεί να το θέλουμε…

Κάπου είχα διαβάσει πως οι τόποι που γεννηθήκαμε, μεγαλώσαμε, ή απλά ζούμε, γίνονται σιγά σιγά κομμάτια του ίδιου μας του εαυτού, διαμορφώνουν τον χαρακτήρα μας, πλουτίζουν τη ζωή  μας, τη γεμίζουν φως. Και τι ποιο υπέροχο για έναν συγγραφέα να προσπαθεί να αποκρυπτογραφεί εκτός από τον χαρακτήρα του ήρωά του και τον ίδιο του τον τόπο;

Ταξιδεύω γράφοντας όμως και στο εξωτερικό. Συνήθως σε μέρη που έχω πάει κι έχω βιώσει. Μυρίζω το κάθε μέρος, παρατηρώ τα χρώματά του, αφουγκράζομαι τους ήχους και τις ιδιαιτερότητές του. Βρίσκω μαγευτικά στοιχεία παντού. Στ’ «Αστέρια στην άμμο» ταξίδεψα τους αναγνώστες μου, εκτός από τη λατρεμένη Κύπρο και στην Ισπανία, την Ιταλία, την Ινδία. Έχω επισκεφτεί όλες όσες αναφέρω, εκτός από την Ινδία. Γι’ αυτό και διάβασα πολλά βιβλία, έκανα έρευνα, για να μπορέσω να «νιώσω» τον τόπο με όλες μου τις αισθήσεις, για να καταφέρω να μεταδώσω την ομορφιά, τις μύριες εκπλήξεις που κρύβει μέσα της αυτή η χώρα. Ναι, ταξίδεψα με το μυαλό και με την καρδιά μου. Που μπορούν να μας οδηγήσουν ως τ’ αστέρια!

Και προτείνω σε όλους να γνωρίσουν την Ιταλία. Κάθε της γωνιά μοιάζει παραμυθένια!

ArtScript Blog: Εκτός από τα βιβλία ενηλίκων έχετε γράψει πολλά παιδικά βιβλία! Υπάρχουν διαφορές στην προσέγγιση των παιδικών βιβλίων από έναν συγγραφέα απ’ ότι στα βιβλία των ενηλίκων; Στα παιδικά βιβλία απαιτείται μεγαλύτερη προσοχή;

Ρένα Ρώσση Ζαΐρη: Ό,τι είμαι, ό,τι γράφω το χρωστάω στα παιδιά. Εκείνα με έμαθαν να γράφω για τους ενήλικες, βουτώντας την πένα μου στο μελάνι της καρδιάς. Με έμαθαν να είμαι αληθινή, να χαίρομαι, να λυπάμαι, να γελάω ακόμα και να κλαίω γράφοντας.  Να μη φοβάμαι να ανοιχτώ συγγραφικά. Με έμαθαν όμως να κάνω και σκανδαλιές. Να γεμίζω ανατροπές κάθε μου μυθιστόρημα, να κόβω την ανάσα του αναγνώστη μου.  

Τα παιδιά είναι οι πιο απαιτητικοί αναγνώστες. Κι είναι πολύ πιο δύσκολο να γράφεις για εκείνα. Πρέπει να είσαι εκπαιδευτικός, να έχεις αποκτήσει  εμπειρία μαζί τους, να μιλάς τη γλώσσα τους, να γράφεις το σωστό βιβλίο για τη σωστή ηλικία. Η προσοχή που απαιτείται είναι τεράστια. Τα παιδιά είναι αθώα, ζουν μέσα στην αλήθεια. Δεν ξέρουν να προσποιούνται όπως οι μεγάλοι. Είναι απαιτητικοί αναγνώστες όταν διαβάζουν μόνα τους, αλλά και όταν τους διαβάζει κάποιος ενήλικας. Αν το παραμύθι δεν κινήσει το ενδιαφέρον τους μέσα στα πρώτα λεπτά, χασμουριούνται, στρέφουν κάπου αλλού την προσοχή τους, ασχολούνται με κάτι άλλο. Αν όμως παρασυρθούν από τη μαγεία, τότε συμμετέχουν αυθόρμητα, εγκαταλείποντας ακόμα και τα αγαπημένα τους παιχνίδια. Συχνά, για να μην πω πάντα, όταν γράφω ένα καινούργιο παιδικό βιβλίο, το διαβάζω πρώτα στα παιδιά, ακούω τη γνώμη τους, τη σέβομαι. Είναι οι πρώτοι αυστηροί μου κριτές. Τρελαίνονται να με διορθώνουν!

Είναι υπέροχο, πολύτιμο, συναρπαστικό, να γράφω για παιδιά. Κάθε παιδικό βιβλίο μου γεννιέται μέσα από τις επιθυμίες και τα θέλω τους.

Είναι υπέροχο, πολύτιμο, συναρπαστικό, να γράφω όμως και για ενήλικες. Λατρεύω και τα δύο είδη γραφής.

ArtScript Blog: Ξεχωρίζετε κάποιο από τα δικά σας βιβλία ως το πιο αγαπημένο σας;

Ρένα Ρώσση Ζαΐρη: Αγαπώ όλους τους ήρωες και τις ηρωίδες μου και στα 14 μυθιστορήματά μου. Γιατί στ’ αλήθεια προσπαθώ να χαρτογραφήσω την ψυχή τους, την ίδια την προσωπικότητά τους. Από τα πρώτα παιδικά τους χρόνια πάνω στα οποία χτίζεται η ίδια η ύπαρξή μας, οι διαπροσωπικές μας σχέσεις, τα χρόνια που επιλέγουμε τον δρόμο τον οποίο θα ακολουθήσουμε στη ζωή μας. Ακόμα και να μη ταυτίζεται η προσωπικότητά μου μαζί τους, είναι όλοι τους κομμάτι του εαυτού  μου. Ανάμεσά τους πιο πολύ θα έλεγα πως ξεχωρίζω το «Αγαπώ θα πει χάνομαι», γιατί μια από τις ηρωίδες, η Ελίνα, είναι ένα κορίτσι με ειδικές ανάγκες που λάτρεψαν οι αναγνώστες μου. Και τ’ «Αστέρια στην άμμο» για τη δική του ηρωίδα, την Αλεξία. Τη θαυμάζω γιατί κατάφερε να συλλαβίσει την αγάπη και να τη μεταδώσει σε όλους γύρω της, παρά τα λάθη των γονιών της που βάραιναν τους ώμους της.

ArtScript Blog: Τι νιώθετε όταν γράφετε τη λέξη ΤΕΛΟΣ στα μυθιστορήματα σας;

Ρένα Ρώσση Ζαΐρη: Ανακούφιση, χαρά, απίστευτη χαρά, εξάντληση… Ακόμα και λύπη. Γιατί αποχωρίζομαι τους ήρωες και τις ηρωίδες μου, που έχουν πια γίνει ένα με μένα.

ArtScript Blog: Έχετε ξεκινήσει να γράφετε κάτι καινούργιο, αν ναι θα θέλατε να μας δώσετε μια γεύση;

Ρένα Ρώσση Ζαΐρη: Το καινούργιο μυθιστόρημά μου θα βρίσκεται στα χέρια των φίλων αναγνωστών μου, τον Μάιο του 2019, από τις εκδόσεις Ψυχογιός. Τίτλος του, «Η αγαπημένη των θεών». Ίσως είναι το πιο δύσκολο βιβλίο που έχω γράψει ως τώρα, γιατί στ’ αλήθεια, χρειάστηκε απίστευτη έρευνα. Είναι ένα μυθιστόρημα που με βοήθησε να συνειδητοποιήσω τόσα πολλά, που με έκανε να παλέψω για να καταλάβω αν η τύχη είναι καπρίτσιο της μοίρας ή τρόπος ζωής. Κι είναι παθιασμένο. Σαν την Ελλάδα.

Γεμάτο φως κι ανθρώπους «ηλιόλουστους».

Διαβάστε επίσης:

 Μάρω Μαμβουνάκη