Ράνια Μπουμπουρή

Η Ράνια Μπουμπουρή εργάζεται στο χώρο των εκδόσεων. Έχει γράψει 26 παιδικά βιβλία. Το πιο πρόσφατο βιβλίο της είναι μια συλλογή πέντε παραμυθιών και πέντε ποιημάτων τα οποία μιλούν για την ευγένεια, για το πόσο σημαντικό είναι να συνεργάζεσαι και να σκέφτεσαι ως σύνολο και όχι ως μονάδα, για το ότι τα ψέματα, ακόμα και τα πιο αθώα μπορεί να σε βάλουν σε κίνδυνο. Ο τίτλος  του βιβλίου είναι «Το Άτακτο βιβλίο των καλώς τρόπων» και κυκλοφορεί από τις εκδόσεις «Ψυχογιός». Δε θα μακρηγορήσω άλλο με τον πρόλογο, θα δώσω το λόγο στην ίδια τη συγγραφέα να απαντήσει στις ερωτήσεις και να  δώσει σε όλους μας μια γεύση από τις ιστορίες της.    

ArtScript: Πείτε μας λίγα λόγια για εσάς (ένα σύντομο βιογραφικό).

Ράνια Μπουμπουρή: Γεννήθηκα το 1974 στο Καρπενήσι, όπου πέρασα ξέγνοιαστα παιδικά χρόνια με πολλά γέλια και πολλούς καβγάδες με τις τέσσερις αδελφές μου. Σπούδασα στο Τμήμα Δημοσιογραφίας και ΜΜΕ του ΑΠΘ, όπου πέρασα πρώτη στις Πανελλήνιες. Σύντομα μετά την αποφοίτησή μου στράφηκα επαγγελματικά στον χώρο του βιβλίου, όπου εργάζομαι τα τελευταία 20 χρόνια ως επιμελήτρια εκδόσεων, μεταφράστρια παιδικής λογοτεχνίας και υπεύθυνη ύλης στο diastixo.gr. Ζω στην Αθήνα με την οικογένειά μου.

ArtScript: Τι ήταν αυτό που σας οδήγησε να ασχοληθείτε με το παιδικό βιβλίο;

Ράνια Μπουμπουρή: Ως επιμελήτρια εκδόσεων, ήρθα σ’ επαφή με πολλά είδη της ξένης και της ελληνικής πεζογραφίας, με μελέτες και δοκίμια, με παιδική λογοτεχνία. Όταν λοιπόν ερχόταν στο γραφείο μου ένα παιδικό βιβλίο για επιμέλεια-διόρθωση, ή κι αργότερα για μετάφραση, μου έφτιαχνε η διάθεση. Μου άρεσε να φαντάζομαι τους μικρούς αναγνώστες και τις μικρές αναγνώστριες που θα το έπαιρναν στα χέρια τους και ήθελα να το απολαμβάνουν: να διασκεδάζουν με τα λογοπαίγνια και τις παιχνιδιάρικες ρίμες, να αγωνιούν για την εξέλιξη, να συγκινούνται… Γύρω από το βιβλίο περιστρέφεται η δουλειά μου και δε θα ήθελα ν’ ασχολούμαι με άλλο αντικείμενο, το παιδικό βιβλίο όμως είναι η ιδιαίτερη αγάπη μου και μια αστείρευτη πηγή χαράς για μένα. Η μετάβαση από την επιμέλεια/διόρθωση/μετάφραση στη συγγραφή έγινε ένα Πάσχα, που δεν μπορούσα να βρω ένα πασχαλινό βιβλίο δραστηριοτήτων για την ανιψιά μου. «Δεν μπορώ να βρω; Ας το γράψω!» σκέφτηκα κι έτσι έγινε η αρχή.

ArtScript: Το αγαπημένο σας παραμύθι όταν ήσασταν παιδί;

Ράνια Μπουμπουρή: «Ο πρίγκιπας βάτραχος». Θυμάμαι ακόμα την εικονογράφησή του.

ArtScript: Έχουν κυκλοφορήσει 26 βιβλία σας. Τρία από αυτά έχουν μεταφραστεί στα τούρκικα. Ποια είναι τα υλικά ενός βιβλίου (γραμμένο σε μια γλώσσα που δεν είναι ευρέως διαδεδομένη όπως είναι τα Αγγλικά – Ισπανικά – Γαλλικά) που θα το κάνουν  αγαπητό και θα το ωθήσουν  να κυκλοφορήσει και σε άλλες χώρες πέρα από τον τόπο καταγωγής του;

Ράνια Μπουμπουρή: Το περιεχόμενο, που θα πρέπει ν’ αφορά τους ανθρώπους όπου γης, κι εφόσον μιλάμε για παιδικό βιβλίο, ασφαλώς και η εικονογράφησή του. Και, βέβαια, η υποστήριξή του από τον εκδοτικό οίκο που το εξέδωσε αρχικά. Τα βιβλία μου που έχουν μεταφραστεί στα τουρκικά είναι και τα τρία από τις Εκδόσεις Ψυχογιός: «Το σκιουράκι που δεν ήθελε να φάει», σε εικονογράφηση της Φαίης Ρετηνιώτη, «Οι γονείς μου» και «Ο φίλος μου ο ύπνος», σε εικονογράφηση της Χρύσας Σπυρίδωνος. Για το «Σκιουράκι», θεωρώ ότι κύριο ρόλο έπαιξε η κοινή, στους περισσότερους γονείς, αγωνία για το αν θα φάει, και αν θα φάει σωστά, το παιδί. Για πολλούς γονείς, εκτός από αγωνία είναι και μεγάλος αγώνας το θέμα της διατροφής. Τα άλλα δύο, «Οι γονείς μου» και «Ο φίλος μου ο ύπνος», είναι έμμετρα και συνδυάζουν χιούμορ με τρυφερότητα τόσο στο κείμενο, όσο και στις εικόνες. Στους «Γονείς», για παράδειγμα, σε κάθε σαλόνι έχουμε: αριστερά την εικόνα μιας σούπερ μαμάς ή ενός σούπερ μπαμπά (μιας αστροναύτισσας, ενός σπουδαίου επιστήμονα κ.λπ.) και δεξιά την εικόνα μιας απλής, καθημερινής μαμάς και ενός απλού, καθημερινού μπαμπά: «Η μαμά μου ποτέ δεν έχει ταξιδέψει στο φεγγάρι… αλλά φροντίζει να έχω πάντα καθαρά ρούχα στο συρτάρι. Ο μπαμπάς μου ποτέ δε βρήκε για τη ρύπανση κάποια σπουδαία λύση… αλλά πάει τα σκουπίδια γι’ ανακύκλωση, όταν ο κάδος μας γεμίσει». Το ευχάριστο νέο αυτής της περιόδου είναι ότι έχει προταθεί για μετάφραση στη Ρουμανία ένα άλλο βιβλίο μου, ο «Διαγωνισμός φιλίας», που κυκλοφορεί επίσης από τις Εκδόσεις Ψυχογιός σε εικονογράφηση της Χρύσας Σπυρίδωνος. Η πρόταση έγινε από τον πολιτιστικό κόμβο EUNIC Romania (Reţeaua Institutelor Culturale Naţionale din Europa) και αφορά συνολικά 6 ευρωπαϊκά παιδικά βιβλία. Τα άλλα 5 είναι βιβλία συγγραφέων από την Ουγγαρία, την Ολλανδία, την Πολωνία, την Ισπανία και την Τουρκία.

ArtScript: «Μια τρελή τρελή ΑΒ», «Ένα τρελό τρελό Αριθμητάρι», «Ένα Τρελό τρελό αγρόκτημα», «Η μελω-δική μου ορθογραφία». Μπορεί να γίνει η μελέτη διασκεδαστική και εποικοδομητική;  Πόσο είναι στο χέρι των εκπαιδευτικών και πόσο στων παιδιών;

Ράνια Μπουμπουρή: Και βέβαια μπορεί! Είναι κυρίως στο χέρι των ενηλίκων, είτε είναι εκπαιδευτικοί είτε γονείς, να βρουν τα κατάλληλα βιβλία για να ξυπνήσουν το ενδιαφέρον και την αγάπη των παιδιών για τη γνώση. Για την «Τρελή τρελή ΑΒ», για παράδειγμα, λαμβάνουμε μηνύματα και από γονείς πολύ μικρών παιδιών, τα οποία διασκεδάζοντας, παίζοντας και τραγουδώντας έμαθαν όχι μόνο ν’ αναγνωρίζουν τα γράμματα, αλλά και το πλούσιο λεξιλόγιο που περιέχουν τα ποιήματα-τραγούδια του βιβλίου. Άλλωστε, πώς να μη διασκεδάσει ένα παιδί ακούγοντας τον Πάνο Μουζουράκη να ερμηνεύει το Ύψιλον που πάσχει από υψοφοβία, τον Δημήτρη Σταρόβα να ερμηνεύει το Γάμα, που όλη την ώρα πεινάει και η κοιλιά του γουργουρίζει, τον Αλκιβιάδη Κωνσταντόπουλο, που έγραψε βέβαια και τη μουσική και γα τα 4 βιβλία στα οποία αναφερθήκατε, τον Αλκιβιάδη λοιπόν να κακαρίζει σαν κοτούλα στο Κάπα… Όταν μια δουλειά σέβεται και δεν υποτιμά τα παιδιά, μπορεί με κέφι να τους διδάξει πολλά.

ArtScript: 5 ιστορίες και 5 ποιήματα, αρκετά από αυτά αφορούν την ευγένεια. Υπάρχει ευγένεια στις μέρες μας ή είναι κυρίως επίπλαστη; Αν ισχύει το δεύτερο τι ευθύνεται κατά τη γνώμη σας; 

Ράνια Μπουμπουρή: Στις μέρες μας και στη χώρα μας υπάρχει, δυστυχώς, διάχυτη αγένεια. Είναι σπάνιο να κινηθείς έξω και να μην την εισπράξεις – από έναν περαστικό, από έναν οδηγό, σε μια ουρά, σε μια υπηρεσία, οπουδήποτε και ανά πάσα στιγμή. Αυτό με ενοχλεί φοβερά και με στενοχωρεί. Η επίπλαστη ευγένεια είναι επίσης κάτι απωθητικό κι αντιπαθητικό, η αγένεια όμως είναι κάτι απαράδεκτο κι εξοργιστικό. Και είναι θέμα αγωγής και παιδείας, αυτό ευθύνεται και εκεί πρέπει να εστιάσουμε για την αλλαγή.

ArtScript: Στο ποίημα σας «Το ψεματάκι» που ακολουθεί την περιπέτεια του Ρινόκιο, ένα μικρό ψέμα εκτός του ότι θα μεγαλώσει θα καταλήξει να επιστρέψει στον επινοητή του. Τα ψέματα επιστρέφουν και ‘‘τιμωρούν’’ αυτόν που τα επινοεί και αν ναι με ποιον τρόπο;  

Ράνια Μπουμπουρή: Καλά κάνετε και βάζετε τη λέξη «τιμωρία» εντός εισαγωγικών, αφού «Το ψεματάκι» είναι ένα ποίημα τρελούτσικο και μεταφορικό. Το ψέμα πάντα το βρίσκουμε μπροστά μας, επειδή όταν το λέμε, ξέρουμε τι κάνουμε, ξέρουμε ότι λέμε ψέματα – δεν μπορούμε να κρυφτούμε από τον ίδιο μας τον εαυτό. Με άλλα λόγια, δεν είναι μόνο οι εξόφθαλμες περιπτώσεις όπου ένα ψέμα μπορεί να προκαλέσει προβλήματα, αλλά και η επίγνωσή μας ότι ένα ψέμα που έχουμε πει μπορεί να μας σιγοτρώει για πολύ καιρό εσωτερικά.

ArtScript:  «Το χωριό που δε χωρούσε», μετά την επίσκεψη και την απόφαση του βασιλιά κινδυνεύει να χάσει το χαρακτήρα του. Τι είναι αυτό που ξέχασαν οι κάτοικοι και κόντεψε να τους διαβρώσει;

Ράνια Μπουμπουρή: Ξέχασαν το «μαζί», που παλιά το είχαν πάνω απ’ όλα. Άφησαν να μπει στο χωριό το «χώρια», επειδή ξέχασαν ότι «χώρια» ούτε προκοπή, ούτε γαλήνη, ούτε γλέντι γίνεται.

ArtScript: «Το αστέρι της πόλης»: είναι αρκετό ένα πεφταστέρι να διορθώσει όλα τα κακώς κείμενα μιας περιοχής ή η «επιδιόρθωση» έχει τη ρίζα της αλλού, την ώρα που εμείς την ψάχνουμε στα ουράνια σώματα;

Ράνια Μπουμπουρή: Ως μητέρα, που δραστηριοποιήθηκα στον σύλλογο γονέων του δημόσιου σχολείου των παιδιών μου επί 7-8 χρόνια, μπορώ να σας διαβεβαιώσω ότι πολλοί δεν ψάχνουμε λύσεις στα ουράνια σώματα. Η λύση είναι ο δικός μας αγώνας και ο σκοπός το συνολικό καλό των παιδιών. Γι’ αυτό και το ποίημα τελειώνει με την ευχή του ίδιου του παιδιού:

Κι είπε το παιδί: «Αστέρι,

να η δική μου η ευχή.

να φροντίζουν οι μεγάλοι

για όλα τα παιδιά στη γη!»

Χρησιμοποίησα όμως το πεφταστέρι επειδή, χρόνια πριν, όταν τα παιδιά μου ήταν μικρά ακόμα, είχαμε δει ένα αστέρι να πέφτει. «Κάνε μια ευχή!» είχα πει στη μεγάλη κόρη μου κι εκείνη μου είχε πει: «Εύχομαι να ξανασηκωθεί». Με συγκλόνισε, όπως έχει συμβεί πολλές φορές, αυτή η καθαρότητα και η αγνότητα της παιδικής ψυχής, και η ενέργεια που εισέπραξα εκείνη τη στιγμή μετουσιώθηκε τελικά, χρόνια μετά, σε αυτό το ποίημα.

ArtScript: Με την ευγένεια συνήθως κερδίζεις, όμως βλέπουμε και ακούμε όλο και πιο συχνά ότι ακόμα και στα σχολεία λειτουργεί ο νόμος του πιο ‘‘δυνατού’’ και επικρατεί τραμπουκισμός. Αν και τα βιβλία σας απευθύνονται κυρίως σε παιδιά προσχολικής ηλικίας και μαθητές δημοτικού, τι θα συμβουλεύατε τόσο τους γονείς όσο και τα ίδια τα παιδιά, ώστε να μην πέφτουν στο σχολείο ούτε θύματα μα ούτε και να εκφοβίζουν συμμαθητές τους;   

Ράνια Μπουμπουρή: Θίγετε το θέμα των ορίων, που είναι πολύ σπουδαίο να το εμπεδώσουν τα παιδιά από πολύ μικρά, σαφώς από την προσχολική ηλικία. Κι επειδή τα γραπτά μένουν, αλλά επίσης τα γραπτά μπορούν να λειτουργήσουν και σε στιγμές που ένα παιδί δεν είναι δεκτικό, καθώς τα μηνύματά τους μπορούν να δουλεύονται μέσα του σε βάθος χρόνου, ο καλύτερος τρόπος ν’ απευθυνθώ σε παιδιά και γονείς για το θέμα αυτό είναι μέσα από το βιβλίο μου «Κι ας μπορώ». Αυτό αποφάσισα να το γράψω όταν μια φίλη μού εκμυστηρεύτηκε ότι ο γιος της, παιδί νηπιαγωγείου, μαζί με δύο φίλους του είχαν κατεβάσει το μαγιό ενός άλλου παιδιού στα αποδυτήρια του κολυμβητηρίου και μετά το κορόιδευαν. «Γιατί το έκανες αυτό;» τον ρώτησε η μαμά του. «Γιατί μπορώ» ήταν η απάντηση του παιδιού. Έγραψα λοιπόν το βιβλίο «Κι ας μπορώ»,  για να μιλήσω στα παιδιά για όλ’ αυτά τα πράγματα που δεν κάνουμε, κι ας μπορούμε: «Να σπρώξω τον Μηνά για να περάσω δεν το κάνω, κι ας μπορώ. Άλλον τρόπο βρίσκω και περνώ. […] Να τραβήξω την ουρά απ’ το γατάκι δεν το κάνω, κι ας μπορώ. Γελώντας του χαϊδεύω την κοιλίτσα κι απαλά, πολύ απαλά, το γαργαλώ»… και ούτω καθεξής, και το βιβλίο τελειώνει: «Είναι πολλά εκείνα που δεν κάνω, κι ας μπορώ. Γιατί έτσι ζω και ζεις και ζούμε πιο καλά στον κόσμο αυτό!»

ArtScript: Έχετε σκεφτεί την επόμενη ιστορία σας; Κι αν ναι θα θέλατε να μας δώσετε μια γεύση;

Ράνια Μπουμπουρή: Ναι, αναφέρεται σε μικρά παιδιά και αφορά το άγχος του αποχωρισμού. Είναι ήδη στα σκαριά με τις Εκδόσεις Ψυχογιός, αλλά δεν ξέρω πότε θα βγει, οπότε για την ώρα απολαμβάνω την επικοινωνία με τους αναγνώστες για «Το άτακτο βιβλίο των καλών τρόπων» και τα προηγούμενα βιβλία μου.

Σας ευχαριστώ πολύ για τις εξαιρετικά ενδιαφέρουσες ερωτήσεις! 

ArtScript: Κι εμείς σας ευχαριστούμε που βρήκατε το χρόνο να μας απαντήσετε.

Διαβάστε επίσης:

Θεοφανία Ανδρόνικου - Βασιλάκη