Πέλα Σουλτάτου

Το βιβλίο της Πέλας Σουλτάτου, «Ανάποδες στροφές», το οποίο κυκλοφορεί από τις εκδόσεις «Καστανιώτη»  μας τράβηξε την προσοχή, γεννώντας μας προβληματισμούς. Άλλωστε η λογοτεχνία έχει χρέος, πέρα από το να ψυχαγωγεί, να γεννάει θέματα προς αναζήτηση και συζήτηση. Και ποιο θα ήταν το καλύτερο πρόσωπο να συζητήσουμε μαζί του για τους προβληματισμούς που μας γέννησαν οι ήρωες από το μυθιστόρημα «Ανάποδες στροφές» αλλά και για το κοινωνικό πλαίσιο μέσα στο οποίο δρουν και αντιδρούν, από την ίδια τη συγγραφέα του;

ArtScript: Πείτε μας λίγα λόγια για εσάς. Ένα σύντομο βιογραφικό.

Πέλα Σουλτάτου: Γεννήθηκα στο Ηράκλειο Κρήτης. Μετεγκαταστάθηκα στην Αθήνα για σπουδές. Ένας άλλος κόσμος ανοίχτηκε μπροστά μου. Έπειτα πήρα υποτροφία και μετανάστευσα στο Λονδίνο για μεταπτυχιακό και διδακτορικό. Έκανα πολλά ταξίδια στην Ευρώπη. Ο κόσμος όλο μεγάλωνε, όλο γινόταν μια σταλιά. Ώσπου φώλιασε εντελώς αναπάντεχα στα σπλάχνα μου το πρώτο μου παιδί και ξεκίνησα ένα αλλιώτικο ταξίδι…

ArtScript: Τι είναι αυτό που ωθεί έναν άνθρωπο, να ασχοληθεί με τη συγγραφή ενός λογοτεχνικού βιβλίου;

Πέλα Σουλτάτου: Η συγγραφή ήταν συντροφιά και καταφύγιο από τότε που θυμάμαι τον εαυτό μου. Γενικά να σας πω, δε γνωρίζω. Εμένα είναι κάτι που κοχλάζει και ψάχνει διέξοδο. Όταν αυτό κοπάσει, θα αποσυρθώ. Θαρρώ δεν γράφω από ματαιοδοξία. Αλλά δε μπορώ να είμαι σίγουρη.

ArtScript: Η πορεία του Μανόλη, φαίνεται προδιαγεγραμμένη. Τελικά το κοινωνικό πλαίσιο που ζούμε , ορίζει και την εξέλιξη της ζωής μας;

Πέλα Σουλτάτου: Είναι αλήθεια πως έχει ένα ντετερμινιστικό χαρακτήρα η πλοκή, σαν η έκβαση της ιστορίας να είναι, όπως σωστά επισημάνατε, προδιαγεγραμμένη. Ίσως με αυτό να ήθελα να αναδείξω τη σημασία που έχουν οι δομικές ανισότητες στις οποίες είναι εγκλωβισμένοι οι σύγχρονοι πρεκάριοι και προλετάριοι.

 ArtScript: Η κρίση της δεκαετίας που πέρασε, έβγαλε στην επιφάνεια προβλήματα που κρύβονταν για χρόνια κάτω από το χαλί; Ή ούτως η άλλως θα έβγαιναν;

Πέλα Σουλτάτου: Οι καταστάσεις κρίσης λειτουργούν με έναν τρόπο αποκαλυπτικό. Σε έναν σεισμό, σε μια έκρηξη ηφαιστείου, σε μια επιδημία δε μπορεί κανείς να μείνει απαθής. Μιλάω για φυσικά φαινόμενα ή συνθήκες που αφορούν  οριζόντια τους πάντες. Το πώς θα αντιδράσει κανένας στη συνθήκη της εκδήλωσης της έκτακτης κατάστασης αλλά κι έπειτα των συνεπειών της, θα είναι δηλωτικό της ψυχοδομής, του ήθους, του ύφους του. Είδαμε, για παράδειγμα, να ανθίζει η αλληλεγγύη, είδαμε όμως και να εμπεδώνεται η ακροδεξιά.

ArtScript: Γιατί το ημερολόγιο της Μαρίας, με πράξεις του παρελθόντος, τάραξε τόσο πολύ τον Μανόλη; Τελικά κακώς κείμενα, όπως η ‘’τιμή’’, το νταηλίκι της ανδροκρατούμενης κοινωνίας, η ομοφοβία, ο σεξισμός, αντί να εξαλείφονται με το πέρασμα των χρόνων, μήπως ενισχύονται; Κι αν ναι, που πιστεύετε ότι οφείλεται αυτό;

Πέλα Σουλτάτου: Έχω την αίσθηση ότι επειδή ακριβώς βρισκόμαστε σε μια κρίση που δεν περιορίζεται στην οικονομία και την υγεία αλλά ταράζει και το αξιακό μας σύστημα -παράλληλα με το πολιτικό- αναδύονται ταυτόχρονα αντίθετες τάσεις. Το καλό και το κακό, το δίκιο και το άδικο, η πρόοδος και η οπισθοδρόμηση. Ο Μανόλης εκπροσωπεί έναν σύγχρονο ΝΕΕΤ, δηλαδή μια ευάλωτη πληθυσμιακή ομάδα, τους νέους χωρίς τυπικά ακαδημαϊκά προσόντα, έρμαιο μιας “αγοράς” η οποία πια δεν έχει πλαίσιο, δεν έχει όρια, δεν έχει κανόνες. Δεδομένης και της νέας κατάστασης με την πανδημία, τηλε-εργασία, ακόμα πιο “ευέλικτες” μορφές εργασίας, υπο-απασχόληση κ.α., έχουμε να κάνουμε με ένα τέρας που διαρκώς αλλάζει μορφές. Ταυτόχρονα ο Μανόλης έχει ενστερνιστεί άκριτα κάποιες “παραδοσιακές” αξίες, που δεν είναι τίποτα άλλο από βαθιά φαλλοκρατικές αντιλήψεις που οδηγούν ακόμα και σε γυναικοκτονίες. Αναζητά την ταυτότητά του αλλά σε σκοτεινά μονοπάτια.

ArtScript:  Μερικοί άνθρωποι, όπως και ο ήρωας σας, είναι λες και οδηγούνται μαγεμένοι προς το σκοτάδι, όπως οι (πεταλούδες) από το φως. Τι πιστεύετε είναι αυτό που τους ωθεί προς αυτό;

Πέλα Σουλτάτου : Μακάρι να ‘ξερα. Είναι ένα από τα μυστήρια της ανθρώπινης κατάστασης. Γιατί κάποιοι επιζητούν το φως και κάποιοι το σκοτάδι; Απλώς το περιγράφω, δεν είμαι σε θέση να το αναλύσω και να δώσω απάντηση. Ίσως άμα γίνω μια σοφή γριούλα να βρω κάτι να σας πω.

ArtScript: Στο βιβλίο σας πέρα από την περιγραφή των προσώπων και τις πράξεις τους, εμφανίζεται ξεκάθαρα και το κοινωνικό πλαίσιο, μέσα στο οποίο κινούνται οι ήρωες. Πόσο διευκολύνει  αυτό τον συγγραφέα, ούτως ώστε να κινητοποιήσει τα πρόσωπα;

Πέλα Σουλτάτου: Επειδή τυχαίνει να έχω διαλέξει την Κοινωνιολογία ως συνοδοιπόρο μου, επειδή και “τα κοινά” με απασχολούσαν από μικρή ηλικία, δε διανοούμαι τίποτα χωρίς υπόβαθρο ιστορικό, οικονομικό, κοινωνικό, πολιτικό. Για μένα δηλαδή είναι απαραίτητο, σύμφυτο στοιχείο του γραψίματός μου. Θέλω το σκηνικό πάνω στο οποίο θα διαδραματίζεται η ιστορία, θα φανερώνονται τα ήθη των προσώπων. Και πολλά από όσα έχω γράψει, κυρίως τα θεατρικά, έχουν επινοήσει πλήρως τον χωρόχρονο όπου εκτυλίσσεται η ιστορία.

ArtScript: Η οικονομική (κοινωνική) κρίση που περάσαμε πυροδότησε πολλά πράγματα, από τα διαζύγια, έναν διαφορετικό τρόπο σκέψης, αυτοκτονίες, φόβους… Πριν ακόμα την ξεπεράσουμε, ή έστω με την ελπίδα ότι θα την ξεπεράσουμε, βρεθήκαμε σε μία άλλη κρίση, υγειονομική με τον Covid-19. Πώς προβλέπετε  θα εξελιχθεί η κατάσταση; Και πως θα μπορέσουν οι συμπολίτες μας να την ξεπεράσουν;

Πέλα Σουλτάτου: Φοβάμαι πως η “κατάσταση εξαίρεσης” που ζούμε, όπως την ονόμασε προσφυώς ο Αγκάμπεν, αλλάζει εκ βάθρων τον κόσμο. Ο καπιταλισμός άδραξε την ευκαιρία να μετασχηματιστεί για να επιβιώσει και να συνεχίσει δηλαδή να διατηρήσει την επικυριαρχία του έναντι των καταπιεσμένων.

ArtScript: Ανάποδες στροφές. Η Πέλα Σουλτάτου, έχει πάρει ποτέ ανάποδες στροφές η ίδια;

Πέλα Σουλτάτου: Αλίμονο… Και δεν το μετάνιωσα. Όταν υπερβαίνουν τα εσκαμμένα σου, οφείλεις να αντιδράσεις. Άλλωστε έχω απενοχοποιημένο το συγκρουσιακό στοιχείο, το οποίο άλλωστε είναι πυρηνικό στοιχείο της μαρξικής θεωρητικής κατασκευής, την οποία ασπάζομαι αλλά κριτικά.

ArtScript: Ετοιμάζετε κάτι καινούργιο αυτόν τον καιρό; Κι αν ναι, θα θέλατε να μοιραστείτε μαζί μας κάτι από αυτό;

Πέλα Σουλτάτου: Ετοιμάζεται από τις Εκδόσεις Καστανιώτη μια συλλογή διηγημάτων με τίτλο “Η θάλασσα δεν είναι μπλε”. Με χαρά μοιράζομαι μαζί σας το οπισθόφυλλο του επόμενου βιβλίου μου.

“Το πτερύγιο ενός σκυλόψαρου διασχίζει τα γαλήνια νερά της λουτρόπολης, όπου παραθερίζουν ανάπηροι πολέμου. Τάρανδοι ξεπηδούν από το πορτμπαγκάζ παραμονή Πρωτοχρονιάς κι ένας παπάς χορεύει ζεϊμπέκικο. Ο Ερμής φανερώνει την ανεπίδοτη επιστολή της Καλυψώς προς τον πατέρα των θεών κι ένας αρχαίος ραψωδός εμφανίζεται στο κέντρο του Μεγάλου Κάστρου. Ο κόσμος του αγοροκόριτσου σείεται καθώς ματώνει κι ακούει τη μαμά να λέει «τώρα μπορείς να κάνεις παιδιά». Στη χαράδρα καταβαραθρώνονται όσοι βρίσκονται πολύ ψηλά. Ο ερωτοχτυπημένος γιος του γαιοκτήμονα και οι μπιστικοί του πάνε για καντάδα την Πρωταπριλιά του ’38. Ένα εξωτικό πλάσμα διασχίζει τη διάβαση πεζών κι ένα άλλο τη διάβαση ποιητών. Την τελευταία νύχτα της οικουμένης, τα ανθρώπινα σπλάχνα γίνονται διάφανα κι αντιφεγγίζει εντός τους ένα φως, ο ουρανός διαυγάζει, οι πλανήτες τώρα καθρεφτίζονται στη θάλασσα, μα δεν είναι πια κανείς να κολυμπάει ανάμεσα στα είδωλά τους. Μια φαντασμαγορία μύθων, τεράτων και αποκαλύψεων”.

Διαβάστε επίσης: