Μαρία Δασκαλάκη

Η Μαρία Δασκαλάκη συγγραφέας της σειράς «Μυστική Αποστολή», που μετράει ήδη 11 εφηβικά μυθιστορήματα και αφού έχει γράψει και το 12^ο, το οποίο θα κυκλοφορήσει μέσα στη σεζόν που διανύουμε από τις εκδόσεις «Μίνωας» απαντάει στις ερωτήσεις μας. Λόγω της μαύρης επετείου των 100 ετών από την καταστροφή της Σμύρνης η Δασκαλάκη εμπνέεται από την ιστορία και γράφει ένα μυθιστόρημα όπου μας ξεναγεί στη Νάξο, τη Σμύρνη στις αρχές του 20^ου αιώνα, αλλά και τη Σμύρνη του σήμερα. Μιλήσαμε μαζί της για τους έλληνες πρόσφυγες που προκάλεσαν οι κακοί χειρισμοί της ελληνικής πλευράς, αλλά και για τους πρόσφυγες που φτάνουν σήμερα στη χώρα μας ζητώντας βοήθεια. Ενώ δεν ξεχάσαμε να συζητήσουμε και για το σύγχρονο εκπαιδευτικό σύστημα της Ελλάδος, την ελευθερία κινήσεων που έχουν οι εκπαιδευτικοί και τη συμβολή της λογοτεχνίας στην διαπαιδαγώγηση των πολιτών (κάθε ηλικίας). Αυτά ανάμεσα και σε άλλα θέματα, θα διαβάσετε στην πολύ ενδιαφέρουσα συνέντευξη που παραχώρησε στο ArtScript η συγγραφέας!       

ArtScript: Πείτε μας λίγα λόγια για εσάς, ένα σύντομο βιογραφικό.

Μαρία Δασκαλάκη: Γεννήθηκα το 1982 στο Ηράκλειο Κρήτης, όπου και κατοικώ. Είμαι απόφοιτη του τμήματος Αρχειονομίας, Βιβλιοθηκονομίας και Μουσειολογίας του Ιονίου Πανεπιστημίου, με  μεταπτυχιακές σπουδές στη Διδακτική της Γλώσσας και της Λογοτεχνίας, την αξιοποίηση της Τέχνης στην Εκπαίδευση και την Ψυχοθεραπεία μέσω των Τεχνών. Τα τελευταία δεκαπέντε χρόνια διατηρώ δικό μου Εργαστήρι Δημιουργικής Σκέψης-Ελεύθερης Έκφρασης στο Ηράκλειο, όπου συντονίζω καλλιτεχνικά σεμινάρια και ομάδες δημιουργικής γραφής για παιδιά όλων των ηλικιών κι ενήλικες.

Η συνεργασία μου με τις εκδόσεις ΜΙΝΩΑΣ μετρά πάνω από δέκα χρόνια. Εκτός από τη συγγραφή, μεταφράζω και διασκευάζω έργα άλλων συγγραφέων, ενώ στις δικές μου δουλειές, μου αρέσει να καταπιάνομαι με δύσκολα θέματα. Πιστεύω πως τα παιδιά πρέπει να μαθαίνουν την αλήθεια, κι ο καλύτερος τρόπος γι’ αυτό είναι μέσα από τις σελίδες ενός λογοτεχνικού βιβλίου. Το τελευταίο μου συγγραφικό εγχείρημα το έκανα μαζί με τον καλό μου φίλο Μάνο Ταμιωλάκη, με τον οποίο συν-συγγράψαμε μια ιστορία αυτοεξερεύνησης και αυτοανακάλυψης για όλες τις ηλικίες με τίτλο Το ταξίδι της γραμμής, που κυκλοφορεί επίσης από τις εκδόσεις ΜΙΝΩΑΣ.

ArtScript: Πριν από το καλοκαίρι κυκλοφόρησε το 11ο βιβλίο της σειράς «Μυστική αποστολή». Μιλήστε μας για τη σειρά των βιβλίων σας και πώς την εμπνευστήκατε.

Μαρία Δασκαλάκη: Πρόκειται για μια σειρά βιβλίων όπου η υπόθεση του καθενός εξελίσσεται σε διαφορετικό μέρος της Ελλάδας. Οι ήρωες της ιστορίας αλλάζουν σε κάθε βιβλίο. Στόχος μας ήταν να γνωρίσουν οι αναγνώστες της σειράς τόσο τις ομορφιές της χώρας μας όσο και την ιστορία που συνοδεύει τον κάθε τόπο, με τρόπο διασκεδαστικό κι όχι διδακτικό. Τα παιδιά και οι έφηβοι, λοιπόν, διαβάζουν μαθαίνοντας ή μαθαίνουν διαβάζοντας – ό,τι προτιμάτε. Αυτός είναι κατά τη γνώμη μου ο ρόλος του εξωσχολικού, λογοτεχνικού βιβλίου.

Όσο για το πώς εμπνεύστηκα τη σειρά... Βγήκε αρχικά το πρώτο βιβλίο ως Μυστική αποστολή: Το μυστήριο του καμένου δάσους, κι έπειτα αποφασίσαμε με την ομάδα των εκδόσεων ΜΙΝΩΑΣ να μείνει ο τίτλος Μυστική αποστολή και στο δεύτερο βιβλίο και να αλλάξει μόνο ο υπότιτλος, μιας και το ένα και το άλλο εξελίσσονταν σε δυο διαφορετικά μέρη της Ελλάδας. Ήρθε και το τρίτο βιβλίο μετά, οπότε σιγά σιγά δημιουργήθηκε η σειρά, που στην πορεία της μπήκαν μέσα κι άλλοι συγγραφείς με τις δικές τους ταξιδιωτικές και περιπετειώδεις ιστορίες.

ArtScript: Σε ποιο μέρος της Ελλάδας έχει κάνει το καλύτερο ταξίδι της η Μαρία;

Μαρία Δασκαλάκη: Αυτό είναι πολύ δύσκολο να σας το απαντήσω. Είναι τόσα πολλά τα μέρη που αγάπησα όταν τα επισκέφθηκα και τόσοι πολλοί οι άνθρωποι που επίσης γνώρισα κι αγάπησα εκεί... Σίγουρα πάντως όταν κάνω ένα ταξίδι κι αγαπήσω τον τόπο, μετά γράφω ένα βιβλίο γι' αυτόν!

ArtScript: Τι ήταν αυτό που σας προσανατόλισε στο να γράψετε βιβλία για παιδιά;

Μαρία Δασκαλάκη: Η αλήθεια είναι ότι απ' όταν θυμάμαι τον εαυτό μου έγραφα μονάχα για μένα. Σκέψεις, ιδέες. Όταν, όμως, ήμουν φοιτήτρια και ξεκίνησα να κάνω ιδιαίτερα μαθήματα σε παιδιά του δημοτικού –οπότε και ήταν η πρώτη ουσιαστικά επαφή που είχα με εκείνες τις ηλικίες– νομίζω έγινε μέσα μου ένα κλικ. Σαν να γύρισε ακούσια ο δείκτης της εσωτερικής μου πυξίδας σε έναν άλλο Βορρά και κάπως έτσι προέκυψε η πρώτη Μυστική αποστολή. Έπειτα, οι ιστορίες που γεννιόντουσαν στο κεφάλι μου απευθύνονταν σε νεαρό κοινό. Δεν ξέρω γιατί. Προέκυψε. Ίσως πάλι και να γράφω τα βιβλία που θα ήθελα να είχα διαβάσει η ίδια σαν παιδί.

ArtScript: «Στο σχολείο τα μάθαμε πολύ περιληπτικά και καμία σχέση με όσα μας είπε η γιαγιά». Ποιος ο ρόλος του δασκάλου και του καθηγητή στην εκπαίδευση των μαθητών του, θεωρείτε ότι είναι υποχρεωμένος να μένει πιστός στα σχολικά βιβλία ή πρέπει να πηγαίνει το μάθημα και σε άλλους δρόμους, παραπέμποντας τα παιδιά σε βιβλία εκτός ύλης (λογοτεχνικά, ιστορικά);

Μαρία Δασκαλάκη: Το ωρολόγιο πρόγραμμα και η διδακτέα ύλη είναι έτσι δομημένα ώστε ρόλος τους είναι η διάδοση της κυρίαρχης ιδεολογίας ενός κράτους στα παιδιά-μελλοντικούς πολίτες. Δυστυχώς, αυτή είναι η αλήθεια. Από ’κει κι έπειτα επαφίεται στον/στην εκάστοτε εκπαιδευτικό αν θα μείνει εκεί ή αν θα προχωρήσει παραπέρα. Κατά τη γνώμη μου, οφείλει να προχωρήσει παραπέρα. Να διαθέτει το μεράκι, τη συνείδηση και τις γνώσεις ώστε να δίνει ερεθίσματα στα παιδιά, να διευρύνει τους ορίζοντές τους, να τα ωθήσει στην κριτική σκέψη, στην αναζήτηση της αλήθειας και να τα παραδώσει στην κοινωνία λίγο πιο σοφά και λίγο πιο ώριμα. Εντάσσοντας την ανάγνωση λογοτεχνικών βιβλίων στη σχολική πράξη ή χρησιμοποιώντας βιβλία παράλληλα με το εκάστοτε μάθημα, οι εκπαιδευτικοί μπορούν να αλλάξουν τις ζωές των μαθητών τους προς το καλύτερο, το πιο ουσιαστικό...

ArtScript: Σε συνάρτηση με την παραπάνω ερώτηση, ποιος είναι ο ρόλος της λογοτεχνίας στην διαπαιδαγώγηση του αναγνωστικού κοινού; 

Μαρία Δασκαλάκη: Σε έναν κόσμο βίαιο, γεμάτο ψέματα, επιφανειακό, που ζητά την ευκολία σε όλα, την απόκτηση δίχως κόπο και τη συσσώρευση υλικών αγαθών, ο ρόλος της λογοτεχνίας θα έπρεπε να είναι ουσιαστικός, να λέει την αλήθεια, να ωθεί τους αναγνώστες να ψάχνουν σε βάθος πριν βγάλουν συμπεράσματα, να διαμορφώνει συνειδήσεις, ήθος, ευγένεια ψυχής. Η λέξη «διαπαιδαγώγηση» που χρησιμοποιήσατε νομίζω πως είναι η κατάλληλη.

ArtScript:Έχουμε συνηθίσει να θεωρούμε υπεύθυνους για τη σφαγή του ελληνικού και του αρμένικου πληθυσμού της Σμύρνης εκτός από τους Τούρκους και τους «συμμάχους», όμως ποια ήταν κατά τη γνώμη σας η στάση του επίσημου ελληνικού κράτους απέναντι στους πρόσφυγες, πριν αλλά και μετά την καταστροφή της Σμύρνης;

Μαρία Δασκαλάκη: Εδώ χαμογελώ με κάποια πίκρα, καθώς άλλο η θεωρία, άλλο η πράξη. Φυσικά στα επίσημα έγγραφα όλα ήταν τακτοποιημένα μια χαρά. Τι προβλεπόταν να γίνει κτλ. Στην πράξη, όμως, τι έγινε; Το κράτος έλαμψε διά της απουσίας του, άνθρωποι πέθαναν και πριν την καταστροφή της Σμύρνης και μετά (μη μιλήσουμε για αριθμούς...), κι όσοι κατάφεραν κι επέζησαν κατέληξαν αρχικά σε λοιμοκαθαρτήρια κι έπειτα σε αυτοσχέδιες παράγκες, χαρακτηριζόμενοι ως «τουρκόσποροι», αφημένοι στη μοίρα τους και υπό συνθήκες άθλιες, μέχρι να περάσουν τα χρόνια και κάπως να ορθοποδήσουν. Εντέλει, δεν ξέρω αν υπήρξε επίσημο ελληνικό κράτος σε όλο αυτό ή αν έλαμψε διά της απουσίας του (όπως εξάλλου κάνει και τώρα στους πρόσφυγες που ζουν στη χώρα, στοιβαγμένοι σε στρατόπεδα συγκέντρωσης ανά την επικράτεια).

ArtScript: «Στους πολέμους, νομίζεις ότι υπάρχουν καλοί και κακοί; Ή μήπως υπάρχουν νικητές και ηττημένοι; Σε τέτοιες καταστάσεις όλοι ηττημένοι βγαίνουν στο τέλος. Όλοι μετράνε νεκρούς». Έλληνες και Τούρκοι, η ιστορία μάς θέλει αιώνιους εχθρούς, όμως τελικά είναι περισσότερα αυτά που μας χωρίζουν ή αυτά που μας ενώνουν;

Μαρία Δασκαλάκη: Τους δυο λαούς τους ενώνουν πολλά. Τους χωρίζουν, όμως, τα σύνορα κι αυτοί που διαρκώς θέλουν να τα επεκτείνουν.

ArtScript: 21ος αιώνας, γίνονται πόλεμοι που συνεχίζουν να δημιουργούν εκατομμύρια πρόσφυγες. Ποια πρέπει να είναι η στάση μας απέναντί τους; Νιώθετε ότι τα καταφέρνει ο ελληνικός λαός να αποτινάξει από πάνω του τις προκαταλήψεις; 

Μαρία Δασκαλάκη: Κάποιος σοφός είχε πει πως ο πολιτισμός ενός λαού φαίνεται από το πώς φέρεται στους πιο αδύναμους. Επίσης, η παιδεία, η μόρφωση και η καλλιέργεια σκοτώνουν τις προκαταλήψεις. Με βάση τα παραπάνω, πώς είμαστε εμείς, άραγε, σαν λαός;

ArtScript: Έχετε αποφασίσει σε ποιο μέρος της Ελλάδας θα ταξιδέψετε στο επόμενο βιβλίο της σειράς τους νεαρούς αναγνώστες σας;

Μαρία Δασκαλάκη: Το επόμενο βιβλίο της σειράς είναι ήδη έτοιμο. Δεν θα σας αποκαλύψω ακριβώς το μέρος στο οποίο εξελίσσεται η ιστορία, θα σας πω, όμως, πως πρόκειται και πάλι για νησί.