Κυριάκος Μούρτζης

Ο Κυριάκος Μούρτζης είναι εκπαιδευτικός και συγγραφέας. Η ενασχόληση του με τους μαθητές στους οποίους διδάσκει εικαστικά (υποθέτουμε από τις πιο ευχάριστες διδακτικές ώρες των παιδιών μέσα στην εβδομάδα) του γέννησε την ανάγκη να γράψει μια ιστορία, για την αποδοχή αλλά και τη μοναδικότητα. Το παιδικό του βιβλίο, σε εικονογράφηση της Ιφιγένειας Καμπέρη, «Κουμπί είμαι κι εγώ» μας έδωσε την ευκαιρία να μιλήσουμε μαζί του. Εκτός από την ιστορία που έγραψε ζητήσαμε τη γνώμη του για το πώς αντιμετωπίζεται η τέχνη στη χώρα  μας, ενώ μας υποσχέθηκε ότι το επόμενο βιβλίο του θα μας κάνει να χαμογελάσουμε.    

ArtScript: Πείτε μας λίγα λόγια για εσάς, ένα σύντομο βιογραφικό;

Κυριάκος Μούρτζης: Είμαι δάσκαλος Εικαστικών και συγγραφέας. Σπούδασα Τέχνες και Γραφιστική, εργάστηκα για χρόνια στη διαφήμιση, αλλά τελικά βρήκα τον εαυτό μου εκεί που πάντα ανήκα: στην τάξη, δίπλα στα παιδιά. Από το 1999 δραστηριοποιούμαι σε παιδαγωγικές και καλλιτεχνικές ομάδες, πάντα με στόχο να δώσω στα παιδιά χώρο να εκφραστούν. Η συγγραφή μπήκε στη ζωή μου σαν φυσική συνέχεια της ανάγκης μου να επικοινωνήσω μαζί τους με έναν τρόπο πιο βαθύ και ουσιαστικό.

ArtScript: Ποια ήταν η αγαπημένη ιστορία του Κυριάκου όταν ήταν παιδί;

Κυριάκος Μούρτζης: Κάπου στην πέμπτη δημοτικού, συνάντησα ένα βιβλίο που με άγγιξε ουσιαστικά: τον Μικρό Πρίγκιπα. Μέσα από εκείνη την ιστορία ανακάλυψα τη μαγεία που κρύβεται πίσω από τις λέξεις και τη δύναμη που έχει μια απλή φράση να φωτίσει μέσα μας ολόκληρους κόσμους. Όπως αυτή η φράση της αλεπούς προς τον Μικρό Πρίγκιπα: «εξημέρωσέ με».

ArtScript: Τι σας ενέπνευσε να γράψετε το βιβλίο "Κουμπί είμαι κι εγώ;"

Κυριάκος Μούρτζης: Το «Κουμπί είμαι κι εγώ» γεννήθηκε από την ανάγκη μου να μιλήσω για την αποδοχή, τη μοναδικότητα και τη θέση που έχει ο καθένας μας στον κόσμο. Επέλεξα να μιλήσω για τη μοναδικότητα και όχι για τη διαφορετικότητα, η οποία κουβαλάει μέσα της κοινωνικά φορτισμένα νοήματα. Τα παιδιά δεν βλέπουν το διαφορετικό, βλέπουν το μοναδικό. Διάλεξα ως πρωταγωνιστή ένα αντικείμενο, ένα κουμπί, γιατί δεν έχει χαρακτηριστικά που θα μπορούσαν να αποκλείσουν κάποιο παιδί από την ταύτιση. Μέσα από αυτό, κάθε παιδί μπορεί να καθρεφτίσει τη δική του μοναδικότητα, όποια κι αν είναι αυτή.

ArtScript: Είστε και ο ίδιος εικαστικός, πώς και δεν αποφασίσατε να αναλάβετε και την εικονογράφηση του βιβλίου σας;

Κυριάκος Μούρτζης: Αγαπώ βαθιά την εικόνα, αλλά αγαπώ εξίσου και τη συνεργασία. Όταν μια άλλη ματιά "διαβάζει" το κείμενό σου, το εμπλουτίζει με τη δική της φαντασία και ερμηνεία. Η Ιφιγένεια Καμπέρη έντυσε την ιστορία με εικόνες γεμάτες συναίσθημα και ευαισθησία. Και για μένα αυτή είναι η μαγεία της συλλογικής δημιουργίας.

ArtScript:  Γιατί η Θάλεια με τον Θάνο στάθηκαν στις διαφορές τους με τον Ορέστη, και όχι στις ομοιότητές τους;

Κυριάκος Μούρτζης: Γιατί συχνά αυτό κάνουμε κι εμείς οι μεγάλοι. Βλέπουμε πρώτα αυτό που δεν μας μοιάζει, αντί να σταθούμε σε αυτά που μας ενώνουν. Οι χαρακτήρες του βιβλίου αντικατοπτρίζουν κοινωνικές συμπεριφορές: την καχυποψία απέναντι στο καινούριο, τον φόβο για το άγνωστο. Αλλά η ιστορία μάς δείχνει πώς αυτές οι αντιστάσεις μπορούν να ξεπεραστούν όταν δούμε τον άλλον με ανοιχτή καρδιά.

ArtScript: Σε συνέχεια της προηγούμενης ερώτησης γιατί επιμένουμε να μας καθορίζουν οι διαφορές μας αντί η ομοιότητές μας;

Κυριάκος Μούρτζης: Ίσως γιατί έχουμε μεγαλώσει πιστεύοντας ότι η ασφάλεια κρύβεται στο γνώριμο. Όμως, η ζωή μας γίνεται πλουσιότερη όταν επιτρέπουμε στον εαυτό μας να συνδιαλλαγεί με άλλους ανθρώπους, άλλες ιδέες, άλλες εμπειρίες. Τα παιδιά, σε αντίθεση με εμάς, δεν έχουν τέτοιες άμυνες. Βλέπουν το άλλο παιδί όχι ως "διαφορετικό", αλλά ως έναν πιθανό φίλο. Εκεί βρίσκεται και η ελπίδα.

ArtScript: Πόσο επηρεάζει την ομάδα όταν περιθωριοποιείται ένας μέλος της; Πόσο επηρεάζει μια κοινωνία όταν περιθωριοποιείται μια ολόκληρη κοινωνική ομάδα;

Κυριάκος Μούρτζης: Όταν αποκλείεις ένα μέλος, χάνει κάτι η ομάδα, όχι μόνο το άτομο. Χάνεται η ισορροπία, η πολυφωνία, η δυναμική της εξέλιξης. Σε κοινωνικό επίπεδο, η περιθωριοποίηση γεννά ανισότητες, αδικία και τελικά, αργά ή γρήγορα, διασπά την κοινωνική συνοχή. Μια ομάδα, ένα παλτό όπως στο βιβλίο, χρειάζεται όλα τα κουμπιά του για να είναι πλήρες.

ArtScript:  Όταν ο Θύμιος υπερασπίστηκε τα χαρακτηριστικά του όταν βρέθηκε σε αντίστοιχη θέση με τον Ορέστη, ένιωσε πιο δυνατός; Πώς πρέπει να αντιδράει κάποιος σε αντίστοιχες περιπτώσεις;

Κυριάκος Μούρτζης: Η δύναμη έρχεται όταν σταματάμε να απολογούμαστε γι’ αυτό που είμαστε. Ο Θύμιος, όπως και κάθε παιδί που έχει αισθανθεί «εκτός», βρίσκει τη φωνή του όταν τολμά να πει: «Κι εγώ ανήκω». Η αντίδραση απέναντι στην απόρριψη δεν χρειάζεται να είναι κραυγή. Μπορεί να είναι μια απλή, καθαρή φράση: είμαι εδώ, και είμαι αρκετός όπως είμαι. Αυτό το μήνυμα ήθελα να περάσει μέσα από την ιστορία.

ArtScript: Είστε δάσκαλος εικαστικών στο δημοτικό, στα παιδιά με ταλέντο παρέχονται οι δυνατότητες και τα κίνητρα στη χώρα μας, ώστε να καλλιεργήσουν αυτό τους το χάρισμα; Πώς νιώθετε ότι αντιλαμβάνεται η χώρα μας τις τέχνες;

Κυριάκος Μούρτζης: Δυστυχώς, οι τέχνες στη χώρα μας αντιμετωπίζονται συχνά ως κάτι δευτερεύον, σαν πολυτέλεια και όχι ως βασικό εργαλείο παιδείας και καλλιέργειας. Τα παιδιά με ταλέντο θέλουν χώρο, ενθάρρυνση, κίνητρα και ανθρώπους που θα τα εμπιστευτούν. Εγώ, στην τάξη, προσπαθώ να τους προσφέρω αυτή την εμπιστοσύνη και ένα ασφαλές περιβάλλον για να εκφραστούν, όχι μόνο όσοι «ζωγραφίζουν ωραία», αλλά όλοι: γιατί κάθε παιδί έχει κάτι να εκφράσει μέσα από την τέχνη.

ArtScript:  Γράφετε κάτι αυτή την περίοδο, κι αν ναι θα θέλατε να μας δώσετε μια γεύση;

Κυριάκος Μούρτζης: Ναι, κάτι ετοιμάζεται αλλά δεν μπορώ να πω πολλά! Μόνο να χαμογελάσω, γιατί σίγουρα κι εσείς όταν έρθει η στιγμή, θα χαμογελάσετε μαζί μου!