Κυριακή Καζακίδου
Στο πρώτο της μυθιστόρημα, «Στη Ροή του ποταμού Έβρου», το οποίο κυκλοφορεί από τις εκδόσεις «Λυχνάρι», η Κυριακή Καζακίδου αναφέρεται στα γεγονότα που σημάδεψαν την ευρύτερη περιοχή της Θράκης και τους κατοίκους της, κατά τα τέλη του 19ου αιώνα και τις αρχές του 20ου. Στη Θράκη, η οποία γεωγραφικά ανήκει στην οθωμανική αυτοκρατορία που παρακμάζει, ζούνε έλληνες, τούρκοι, βούλγαροι, αρμένιοι, εβραίοι. Οι πολίτες της έχουν την καθημερινότητα τους, κάνουν τις δουλειές τους, φυτεύουν τα περιβόλια τους, ερωτεύονται, αγωνίζονται. Και μπορεί τα μίση να δρουν υπόγεια τις ήρεμες μέρες όμως υπάρχει αλληλεγγύη για τον συνάνθρωπο ανεξαρτήτου εθνικότητας, θρησκείας ή δόγματος τις άγριες στιγμές. Γιατί το χώμα της Θράκης, ζύμωσε όλους μαζί τους ανθρώπους της με τους ίδιους πόνους και τα ίδια πάθη. Το μυθιστόρημα της κυρίας Καζακίδου μας κέρδισε και έτσι θελήσαμε να συζητήσουμε μαζί της για την σχεδόν αφώτιστη ιστορία της περιοχής, για τη λογοτεχνία, για τα μίση που ταλαιπωρούν τους ανθρώπους και για όσους τα φυτεύουν.
ArtScript: Πείτε μας λίγα λόγια για εσάς, ένα σύντομο βιογραφικό.
Κυριακή Καζακίδου: Όπως παραθέτω και στο βιογραφικό μου στο βιβλίο, γεννήθηκα στη Νέα Βύσσα Έβρου. Σπούδασα στην Πάντειο και συνέχισα στη Γερμανία. Έκανα μεταπτυχιακά και διδακτορικό στο Πανεπιστήμιο της Καρλσρούης, όπου ανακηρύχθηκα διδάκτωρ το 1993. Δούλεψα στον ΟΕΕΕ και στον ΟΠΕΚΕΠΕ για 27 χρόνια. Αν πρέπει να πω κάτι παραπάνω από το αναφερθέν βιογραφικό θα προσθέσω ότι νιώθω τυχερή που απέκτησα καλούς φίλους στη ζωή μου, που γνώρισα και συναναστράφηκα με ανθρώπους από πολλές χώρες του κόσμου και είδα τη σκέψη τους, που αγάπησα το διάβασμα, τη μουσική, πλούτος ζωής και διαμόρφωση πορείας.
ArtScript: Η Κυριακή Καζακίδου ως αναγνώστρια τι βιβλία προτιμάει να διαβάζει;
Κυριακή Καζακίδου: Κυρίως ιστορικά-κοινωνικά. Ενδεικτικά θα αναφέρω τα βιβλία για παράδειγμα που διάβασα τους τελευταίους μήνες. Φερνάντο Αραμπούρου: Πατρίδα, Σαλμάν Ρούσντι: Τα Παιδιά του Μεσονυκτίου, JosephRoth : Το εμβατήριο Ραντέτσκυ, Θωμάς Κοροβίνης: ’55. Ας σταματήσω εδώ, τονίζοντας ωστόσο, ότι με ενδιαφέρει μέσα από τα βιβλία αυτά να μαθαίνω την ιστορία και τις ζωές των ανθρώπων της εποχής που αναφέρονται. Με ενδιαφέρει ο άνθρωπος, μα και η φύση, που με τον τρόπο της μας μιλά και εμείς κάνουμε πως δεν ακούμε. Θα πρόσθετα εδώ ότι και από τις παραθέσεις στην αρχή του κάθε κεφαλαίου του βιβλίου γίνεται νομίζω φανερό τί είδους βιβλία με ακουμπούν.
ArtScript: Στο βιβλίο σας «Στη ροή του ποταμού Έβρου», το κεντρικό θέμα σας είναι η Θράκη τα τελευταία πενήντα τρία χρόνια της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας (1870-1923). Γράφετε στον πρόλογο σας ότι η ιστορία της είναι σχεδόν άγνωστη στους περισσότερους και παραμελημένη στα βιβλία. Στο μυθιστόρημα σας αντιλαμβάνεται κανείς πόσα γεγονότα ιστορικού ενδιαφέροντες εξελιχτήκαν στην ευρύτερη περιοχή της Θράκης. Για ποιο λόγο θεωρείτε ότι δεν έχει τραβήξει τόσο το ενδιαφέρον των συγγραφέων, είναι πιθανό γεγονότα της ίδιας περιόδου, όπως η καταστροφή της Σμύρνης, να έχουν τραβήξει περισσότερο την προσοχή επάνω τους;
Κυριακή Καζακίδου: Σωστά το επισημαίνετε. Και μου δίνετε εδώ την ευκαιρία να σας πω, ότι από τον τρόπο και την διεισδυτική ματιά που διατυπώνετε τις ερωτήσεις σας, φαίνεται ξεκάθαρα ότι έχετε διαβάσει το βιβλίο και αυτό με τιμά, το εκτιμώ και δείχνει σεβασμό στην ιστορία αυτών των ανθρώπων. Είναι γεγονός ότι η καταστροφή της Σμύρνης έχει τραβήξει την προσοχή στα λογοτεχνικά βιβλία. Η μικρασιατική καταστροφή είναι καθοριστικό γεγονός για τον Ελληνισμό, η Σμύρνη με την ιστορία της και την αστική της λάμψη δικαίως προκαλεί το ενδιαφέρον των συγγραφέων.
Οι παππούδες και οι γιαγιάδες μου κατάγονταν από τα μέρη της Αδριανούπολης και τα παιδικά μου ακούσματα ήταν για τις ζωές τους στα μέρη εκείνα. Ήταν μια εσωτερική ανάγκη για εμένα και ένα χρέος σεβασμού στην ιστορία των ανθρώπων αυτών σε ένα ιστορικό σταυροδρόμι που είναι αυτός ο τόπος. Παράλληλα, μέσα από την έρευνα και τη μελέτη του υλικού, είδα ότι στα μέρη αυτά η εκπαίδευση για παράδειγμα ήταν προχωρημένη με παρθεναγωγεία, βιβλιοθήκες, συλλόγους, επιχειρηματικότητα, που ήταν όλα αυτά καμάρι για αυτούς, πράγματα και για μένα ακόμα άγνωστα πριν αρχίσω να μελετώ το υλικό και να δω την προκοπή τους.
ArtScript: Οι Βούλγαροι και οι Έλληνες πιστεύουν στον ίδιο Θεό, και οι δύο λαοί είναι χριστιανοί ορθόδοξοι. Πάρα ταύτα με τη διάσπαση της Βουλγαρίας από το πατριαρχείο για πολιτικές σκοπιμότητες η κοινή πίστη αντί να ενώνει τους πληθυσμούς τους χωρίζει. Η θρησκεία τελικά ενώνει ή είναι ένα εργαλείο στα χέρια των όποιων ηγετών για να φανατίζουν το πλήθος;
Κυριακή Καζακίδου: Άλλο πράγμα η πίστη και άλλο πως οργανώνεται η θρησκεία και ο ρόλος που διεκδικεί. Η πίστη πρέπει να είναι αποτέλεσμα ελευθερίας, τα πιστεύω αποτελούν προσωπική υπόθεση. Η διεκδίκηση του ρόλου αυτού, ιστορικά αν το δει κανείς έχει οδηγήσει ουκ ολίγες φορές σε θρησκευτικές έχθρες, φανατισμούς, μισαλλοδοξία, πολέμους. Η δύναμη της θρησκείας χρησιμοποιείται και καλλιεργείται κατά καιρούς από τις εξουσίες για τη δική τους στήριξη, επομένως ο φανατισμός δεν φαίνεται να είναι αμιγώς θρησκευτικός.
ArtScript: «Εσείς οι άνθρωποι αποφασίζετε αν τα χρόνια σας θα είναι σπαρμένα με συγκρούσεις, πολέμους, μίση ή ειρήνη. Στο χέρι σας είναι». Αποφασίζουν πράγματι οι άνθρωποι πως θα είναι τα χρόνια που θα ζήσουν ή ένα μέρος αυτών; Πως μπορεί να αντιδράσει κάποιος στην αδικία που πράττεται ενάντια του και ενάντια άλλων ανθρώπων; Τι όπλα έχει;
Κυριακή Καζακίδου: Αλίμονο αν οι άνθρωποι πουν «δεν με αφορά». Από την ώρα που ο άνθρωπος πει «είναι και δική μου υπόθεση το πώς θα ζήσουμε», υπάρχει επαγρύπνηση, υπάρχει λόγος, υπάρχει συμμετοχή και αυτά είναι σπουδαία όπλα.
ArtScript: Είναι τελικά η αφετηρία μας που καθορίζει τις επιλογές μας;
Κυριακή Καζακίδου: Είναι η αφετηρία μας, είναι τα εφόδια που αποκτούμε στη ζωή μας, είναι οι φίλοι μας, είναι το περιβάλλον, είναι οι υπερβάσεις που κάνει ο άνθρωπος. Όμως θα είναι ψευδαίσθηση αν νομίσουν οι άνθρωποι ότι δεν επηρεάζονται από το κοινωνικό και πολιτικό γίγνεσθαι της εποχής τους.
ArtScript: Έχετε ξεχωρίσει κάποιον χαρακτήρα από τους ήρωες του βιβλίου σας, κι αν ναι ποιος είναι αυτός;
Κυριακή Καζακίδου: Τους αγαπώ όλους. Όμως το ηλιοτρόπιο, και ας μην είναι ανθρώπινος χαρακτήρας, νομίζω ότι το ξεχωρίζω. Δείχνει ελπίδα, δείχνει το μέλλον. Θα ήθελα να αναφέρω σχετικά με τους χαρακτήρες, κάτι που μου αρέσει τώρα που λαμβάνω σχόλια από τους αναγνώστες. Το πώς βλέπουν αυτούς τους χαρακτήρες, πώς τους κρίνουν και διαπιστώνω ότι προκύπτουν ορισμένες πτυχές που εμπλουτίζουν τη σκέψη μου, που δεν είχα φανταστεί. Είχα διαβάσει κάποτε στον Thomas Mann ότι ένα έργο είναι δυνατό να έχει τη δική του θέληση. Έτσι γίνεται και με τους ήρωες του βιβλίου μου. Κρατούσαν τη σκέψη μου σε εγρήγορση, τους παρατηρούσα και τους παρατηρώ ακόμα, τους ανακαλύπτω, έχουν τη δυναμική τους.
ArtScript: Έχουμε συναντήσει αρκετές φορές μυθιστορήματα, τα οποία ανήκουν στην κατηγορία του ιστορικού, όμως αυτό που έχουν κάνει οι συγγραφείς τους είναι να πάρουν κάποιο πρόσωπο με πολιτική ή ιστορική βαρύτητα και να το ‘‘εμπλέξουν’’ στην υπόθεση του βιβλίου τους γράφοντας ιστορικές ανακρίβειες, δίνοντας του στην ουσία μια άλλη ζωή από εκείνη που έζησε, τι γνώμη έχετε εσείς γι’ αυτά τα βιβλία; Πρέπει να υπάρχει περιορισμός στη μυθοπλασία όταν αφορά ιστορικά γεγονότα και πρόσωπα;
Κυριακή Καζακίδου: Τα ιστορικά γεγονότα, είναι ιστορικά γεγονότα ανεξαρτήτως αν συμφωνεί κανείς μαζί τους ή από ποια ιδεολογική πλευρά τα αναλύει και τα ερμηνεύει. Το ίδιο και τα πρόσωπα. Η μυθοπλασία δίνει το έναυσμα να γνωρίσεις την εποχή τους, τη ζωή των ανθρώπων, τη βαρύτητά τους, δίνει ερέθισμα στη σκέψη. Άλλο πράγμα η φαντασία του συγγραφέα, άλλο η βιογραφική δουλειά και άλλο οι ιστορικές ανακρίβειες τόσο για το πρόσωπο όσο και για το γεγονός, μόνο και μόνο για να προσαρμοστεί στις ανάγκες του συγγραφέα. Με χαροποιεί το γεγονός αυτόν τον καιρό που μου λένε οι αναγνώστες «αυτήν την ιστορία εμείς δεν την ξέραμε, μέσα από τις ζωές των ηρώων του βιβλίου σου τη μάθαμε» ή όπως κάποιοι μου είπαν «πήγα στη βιβλιοθήκη και άρχισα να διαβάζω για την ιστορία αυτού του τόπου» ή «νιώθω σαν να έχω περπατήσει στα μέρη του βιβλίου σου».
ArtScript: «Οι σπουδές και η δουλειά, να φωτίσεις το μυαλό σου να αποκτήσεις εφόδια. Κι αυτά τα εφόδια θα σου ανοίξουν δρόμους. Κι αυτά είναι μονάχα δικά σου, κανείς δεν μπορεί να σου τα πάρει». Στην Ελλάδα οι πολίτες επένδυσαν στη μόρφωση των παιδιών τους, και παρά την οικονομική κρίση, οι Έλληνες γονείς σε μεγάλο ποσοστό, στήριξαν και βοήθησαν τα παιδιά τους να περάσουν στο πανεπιστήμιο. Το αποτέλεσμα όμως ήταν είτε η ανεργία, είτε η μετανάστευση στο εξωτερικό. Η εκπαίδευση θα λέγατε πήγε χαμένη ή είναι εφόδιο χρήσιμο για κάθε πτυχή της ζωής πέρα από την ανεύρεση εργασίας;
Κυριακή Καζακίδου: Ποτέ η μόρφωση δεν πάει στράφι, η εκπαίδευση ποτέ δεν πάει χαμένη. Σίγουρα όταν μένουμε άνεργοι, όταν μεταναστεύουμε, είναι λογικό να νομίζουμε ότι «τζάμπα τόσα χρόνια στις σπουδές και με τόσα έξοδα». Όμως η γνώση είναι δύναμη. Την κουβαλάμε σε κάθε μας βήμα, στη στάση ζωής που έχουμε, σε κάθε πτυχή, όπως λέτε, της ζωής μας. Αποτελεί επένδυση, αφυπνίζει, ταρακουνά το μυαλό.
ArtScript: Ποιο είναι το επόμενο καλλιτεχνικό σας βήμα;
Κυριακή Καζακίδου: Πριν γράψω αυτό το μυθιστόρημα, η συγγραφή μου αφορούσε επιστημονικές εργασίες και μελέτες. Η συγγραφή μυθιστορήματος είναι μια απίστευτα ενδιαφέρουσα και όμορφη διαδικασία. Σκύβεις το κεφάλι σε βιβλία, κομπιούτερ, κλείνεσαι σε ένα δωμάτιο, πολλές φορές απομονώνεσαι. Όταν όμως αρχίσεις να γράφεις τις λέξεις και βλέπεις πως αυτές δημιουργούν τις επόμενες λέξεις και ιδέες είναι κάτι το συναρπαστικό. Αυτό το διάστημα συγκεντρώνω υλικό, ψάχνω, διαβάζω. Είναι και η παρότρυνση βλέπετε των αναγνωστών να προχωρήσω, είναι και το ότι ένας αγαπητός στο εκδοτικό κοινό εκδοτικός οίκος, το Λυχνάρι, αγκάλιασε το βιβλίο, καλοί λόγοι είναι αυτά για να σκεφτώ να προχωρήσω. Το θέλω και θα το κάνω. Ωστόσο είναι νωρίς ακόμη για να ξέρω πού θα με βγάλει, αν είναι τριλογία ή κάτι αυτοτελές.
Διαβάστε επίσης:
