ΓΙΩΡΓΟΣ ΠΟΥΛΗΜΕΝΟΣ
Στο πρώτο του μυθιστόρημα ο Γιώργος Πουλημένος μας αφηγείται τον έρωτα ανάμεσα σε έναν έλληνα και μια τουρκάλα, τα χρόνια που θα προηγηθούν την καταστροφής της Σμύρνης. Ο συγγραφέας με καταγωγή από τη Μικρά Ασία, έχει ασχοληθεί με την ελληνική Ανατολή και έχει μελετήσει πληθώρα πηγών για τις περιοχές. Στη συνέντευξη που ακολουθεί μας λέει για ποιο λόγο οι έλληνες συγγραφείς επιστρέφουν τόσο συχνά στην περίοδο της καταστροφής της Σμύρνης και των διώξεων των ελληνικών πληθυσμών από τη Μικρά Ασία, πόσο ελεύθεροι είναι οι άνθρωποι να παίρνουν τις αποφάσεις που αφορούν τις ζωές τους και άλλα πολλά που έχουν μεγάλο ενδιαφέρον .
ArtScript Blog: Πείτε μας λίγα λόγια για εσάς. (Ένα σύντομο βιογραφικό).
Γ. Πουλημένος: Έχω σπουδάσει και εργαστεί πολλά χρόνια στη Γερμανία στον τομέα της πληροφορικής. Η καταγωγή μου από τη Μικρά Ασία και η αγάπη μου για τις Χαμένες Πατρίδες ήταν το έναυσμα για να ασχοληθώ με την ελληνική Ανατολή μελετώντας πληθώρα πηγών και συγκεντρώνοντας πολλά στοιχεία για την περιοχή. Αποτέλεσμα όλως αυτών ήταν η συγγραφή τα τελευταία χρόνια των βιβλίων «Λεξικό των Σμυρναίικων», «Οι Μηνιώτες στην Κατοχή» (επιμέλεια / έρευνα), «Η Προκυμαία της Σμύρνης» και «Λέων &Εμινέ», καθώς και του «Ιστορικού Χάρτη Σμύρνη/Izmir».
ArtScript Blog: Έχουν γραφτεί πολλά βιβλία με θέμα τον μικρασιατικό πόλεμο και την τραγική στιγμή της καταστροφής της Σμύρνης. Ποιος πιστεύετε είναι ο λόγος που έναν αιώνα μετά από την απόβαση των ελληνικών στρατευμάτων στην πόλη και ότι αυτής ακολούθησε, προκαλεί το ενδιαφέρον των σύγχρονων συγγραφέων να γράψουν για εκείνη την περίοδο;
Γ. Πουλημένος: Ο βασικός λόγος είναι ότι η Μικρασιατική Καταστροφή ήταν πιο καθοριστική για τον Ελληνισμό ακόμη και από την Άλωση της Κωνσταντινούπολης, αφού ξερίζωσε οριστικά τους Έλληνες από την Ανατολή μετά από 3.000 χρόνια συνεχούς παρουσίας. Στο μυθιστόρημά μου βέβαια προσπάθησα να τονίσω περισσότερο το μεγαλείο και τη λάμψη της Σμύρνης όπως ήταν πριν την Καταστροφή.
ArtScript Blog: Υπάρχει κάποιο βιβλίο σύγχρονου μας συγγραφέα που αφορά τη Σμύρνη που το ξεχωρίζετε;
Γ. Πουλημένος: Αν και όσον αφορά τη Σμύρνη προτιμώ να διαβάζω κυρίως ιστορικές πηγές παρά μυθιστορήματα, από τα σύγχρονα έργα θα μπορούσα να πω πως ξεχωρίζω το «Από Δρυ Παλιά κι από Πέτρα» της Νοέλ Μπάξερ, που διαδραματίζεται εν μέρει στη Σμύρνη και βασίζεται σε αυθεντικές οικογενειακές αφηγήσεις, καθώς και τις «Μάγισσες της Σμύρνης» της Μάρας Μεϊμαρίδη, που αποδίδει ωραία την ατμόσφαιρα της εποχής πριν την Καταστροφή. Από τα λίγο παλαιότερα, ξεχωρίζω το βιβλίο του Κοσμά Πολίτη «Στου Χατζηφράγκου».
ArtScript Blog: Πιστεύετε ότι η ιστορία επαναλαμβάνεται; Και αν ναι τι ευθύνεται γι’ αυτό;
Γ. Πουλημένος: Πιστεύω ότι η ιστορία δεν επαναλαμβάνεται, ούτε καν ως φάρσα όπως λένε κάποιοι. Οι κοινωνίες και οι άνθρωποι είναι συνήθως πολύ διαφορετικοί, και το απρόσμενο, αυτό που δεν υπολογίζει κανείς, είναι σίγουρο ότι θα συμβεί. Είναι όμως χρήσιμο να μελετά κανείς την ιστορία, ώστε να μπορεί να αντιμετωπίζει σωστά κάποιες καταστάσεις που έχουν ομοιότητες με παλαιότερες. Όπως είπε και ο φιλόσοφος Σανταγιάνα, «Όσοι δεν μαθαίνουν από την ιστορία, είναι αναπόφευκτο να επαναλάβουν τα λάθη τους.»
ArtScript Blog: Η κεντρική ηρωίδα του βιβλίου σας η Εμινέ, επιθυμεί να είναι ένας χαρακτήρας ανεξάρτητος. Μια επιθυμία που αρκετές φορές θα την οδηγήσει να πράξει κόντρα στις επιθυμίες της καταλήγοντας μάλιστα να πέσει θύμα και να εξαρτάται από άλλα πρόσωπα. Είναι απλά θύμα των περιστάσεων ή ως ένα βαθμό αφελής;
Γ. Πουλημένος: Δεν νομίζω ότι μπορεί να την χαρακτηρίσει κανείς αφελή. Η Εμινέ, επιστρέφοντας στη Σμύρνη, προσγειώνεται στη σκληρή πραγματικότητα της συντηρητικής μουσουλμανικής κοινωνίας και προσπαθεί να είναι συνεπής, ώστε να μην κακοκαρδίσει την αγαπημένη της οικογένεια. Έχει να διαλέξει ανάμεσα σε δύο κόσμους, τον ασφαλή που της προσφέρει ο πατέρας της και εκείνον τον άγνωστο κόσμο που της υπόσχεται ο αγαπημένος της. Τελικά Η Εμινέ είναι εν μέρει θύμα των περιστάσεων, όμως αυτό που την χαρακτηρίζει κυρίως είναι το ότι ψάχνει να βρει τον εαυτό της, προσπαθώντας να πάψει να είναι έρμαιο των αποφάσεων τρίτων. Όμως συνήθως αντιδρά ακολουθώντας το ένστικτό της, το οποίο στις κρίσιμες στιγμές την προδίδει.
ArtScript Blog: Οι άνθρωποι είναι κύριοι των αποφάσεων τους ή η όποια ελευθερία που θεωρούν ότι έχουν είναι απλά μια ψευδαίσθηση και οι ζωές τους επηρεάζονται άμεσα από τις κοινωνικό – πολιτικές συνθήκες που επικρατούν τη συγκεκριμένη εποχή;
Γ. Πουλημένος: Οι άνθρωποι θέλουν να πιστεύουν ότι ενεργούν αυτόνομα, και ότι μπορούν να επηρεάσουν τα δρώμενα με τη συμπεριφορά τους. Όμως αυτό πολλές φορές είναι πλασματικό. Χρειάζεται μεγάλο θάρρος και αποφασιστικότητα για να ξεφύγει κανείς από τα οικογενειακά και κοινωνικά πλαίσια.
ArtScript Blog: Είστε ένας συγγραφέας που έχετε μελετήσει σε βάθος την εποχή του μικρασιάτικου πολέμου. Έχετε χωρίσει το βιβλίο σας σε τρία μέρη: 1. Αθωότητα – 2. Ανομήματα – 3. Τιμωρία. Ποιος ήταν για εσάς ο Αθώος; Ποιος ευθύνεται για τα ανομήματα; Και ποιος τελικά τιμωρήθηκε;
Γ. Πουλημένος: Για να μην αποκαλύψω την πλοκή, θα αναφερθώ αποκλειστικά στο ιστορικό πλαίσιο, το οποίο βέβαια συμβαδίζει με τη μυθοπλασία. Αθώοι λοιπόν ήταν όλοι οι λαοί της Σμύρνης και της Μικράς Ασίας, που έστω και δύσκολα είχαν βρει τρόπους να συμβιώνουν. Για τα ανομήματα ευθύνονται οι ηγεσίες τους, καθώς και οι ξένες δυνάμεις που ενδιαφέρονταν για τα δικά τους οικονομικά συμφέροντα στην Ανατολή. Τελικά η τιμωρία έπεσε δυστυχώς πάνω στους αθώους. Κυρίως βέβαια στους Έλληνες και τους Αρμενίους, με τα αποτελέσματα που γνωρίζουμε. Όμως και οι Τούρκοι ακόμα πλήρωσαν με πολύ αίμα τον πόλεμο και έκαναν πολύ καιρό να ανακάμψουν. Τέλος και οι Φραγκολεβαντίνοι εγκατέλειψαν σιγά-σιγά τη Σμύρνη, αφού στην τουρκική πλέον Ιζμίρ οι δυνατότητες να προκόψουν είχαν πλέον εκλείψει.
ArtScript Blog: Υπάρχει κατά κάποιο τρόπο ένας παραλληλισμός της ερωτικής ιστορίας του Λέοντα και της Εμινέ με εκείνες των ηρώων του μυθιστορήματος του Φλωμπέρ «Μαντάμ Μποβαρύ». Μπορεί η ερωτική τους ιστορία να θεωρηθεί κατά κάποιο τρόπο αναβίωση με εκείνη των ηρώων του κλασσικού αριστουργήματος , σε μια άλλη εποχή και περιοχή με τις όποιες διαφορές και ομοιότητες ανάμεσα στα δύο βιβλία;
Γ. Πουλημένος: Η όποια σχέση έχουν τα δύο βιβλία είναι συμπτωματική. Την «Μαντάμ Μποβαρύ» την πρωτοδιάβασα όταν έγραφα το μυθιστόρημα. Έψαχνα ένα αισθηματικό βιβλίο στα γαλλικά, το οποίο ήθελα να διαβάζει η Εμινέ. Έκπληκτος ανακάλυψα ότι οι πρωταγωνιστές του Φλωμπέρ είχαν τα ονόματα «Léon» και «Emma», και ότι η ιστορία τους παρουσίαζε κάποιες αντιστοιχίες με αυτή των δικών μου ηρώων. Τα ονόματά των τελευταίων είναι παρμένα, του μεν Λέοντα από το ελληνικό αντιτορπιλικό που έφτασε πρώτο στη Σμύρνη, της δε Εμινέ από το όνομα μιας όμορφης Τουρκάλας που συνάντησα στη Σμύρνη κατά τη διάρκεια της έρευνάς μου. Τα δύο ονόματα ακούγονταν ωραία και ταίριαξαν μεταξύ τους, και έτσι τα κράτησα.
ArtScript Blog: Ποιος ο λόγος ύπαρξης της «ΔΗΛΩΣΗΣ ΜΕΤΑΝΟΙΑΣ» του συγγραφέα στο βιβλίο; Τι συνέβη στον «Δηλών» ώστε να νιώσει την ανάγκη να τη μοιραστεί με τον αναγνώστη του βιβλίου;
Γ. Πουλημένος: Αυτός που υπογράφει τη δήλωση μετανοίας είναι ο «αφηγητής» (δηλαδή εκείνος που διηγείται την ιστορία), ο οποίος στην προηγούμενη σκηνή προσπάθησε να ανεξαρτητοποιηθεί και να δώσει το τέλος που ήθελε εκείνος στην ιστορία. Προτού όμως προλάβει να κάνει μεγάλη ζημιά στην πλοκή, πρόλαβα να τον συλλάβω και να τον αναγκάσω να δηλώσει ότι δεν θα επέμβει ξανά σε θέματα αποκλειστικής αρμοδιότητας του «συγγραφέα» (δηλαδή εμένα)
ArtScript Blog: Γράφετε κάτι καινούργιο αυτή την περίοδο; Κι αν ναι θα θέλατε να μας δώσετε μια γεύση από αυτό;
Γ. Πουλημένος: Μόλις τελείωσα έναν «Περιηγητικό Οδηγό» για τον υποθετικό τουρίστα που θα ήθελε να επισκεφτεί τη Σμύρνη του 1922, γεμάτο με χάρτες και χρήσιμες πληροφορίες για την πόλη όπως ήταν πριν την Καταστροφή, που θα κυκλοφορήσει το φθινόπωρο. Επίσης έχω αρχίσει να γράφω ένα αστυνομικό μυθιστόρημα βασισμένο σε κάποιο γεγονός που συγκλόνισε την κοινωνία της Σμύρνης το 1888.
Διαβάστε επίσης:
