Γεώργιος Τζιτζικάκης

Ο Γεώργιος Τζιτζικάκης έχει έντονη παρουσία στο κόσμο των γραμμάτων της χώρας μας. Στην εφηβεία του βραβεύτηκε από την Πανελλήνια Ένωση Λογοτεχνών για το διήγημα του «Ο Ζητιάνος», ενώ μόλις στα δεκαεννέα του εκδόθηκε συλλογή διηγημάτων του. Επιπλέον εργάζεται ως αξιολογητής βιβλίων. Το μυθιστόρημα του «Ο παραθεριστής» που κυκλοφόρησε στα τέλη του 2020, από τις εκδόσεις «Κάκτος», βασίζεται σε πραγματικές εμπειρίες και αποτέλεσε για τον ίδιο ένα πρότυπο, θεραπευτικό πείραμα. Στη συνέντευξη που παραχώρησε στο ArtScript, ο Τζιτζικάκης ανάμεσα σε άλλα μιλάει για το βιβλίο του, για τον κόσμο των social media, (αρκετές φορές επίπλαστο), αλλά και για τις εκδοτικές απόπειρες των ελλήνων επίδοξων συγγραφέων. 

ArtScript: Πείτε μας λίγα λόγια για εσάς (ένα σύντομο βιογραφικό)

Γεώργιος Τζιτζικάκης: Δεν έχω να πω πολλά... Γράφω ιστορίες από τα δεκατέσσερά μου και ακόμη και σήμερα το ίδιο κάνω, χωρίς να στοχεύω σε χτίσιμο καριέρας ή κάποιας επιτυχίας. Το γράψιμο αποτελεί το καταφύγιό μου και γράφοντας θέλω να προσφέρω στον αναγνώστη κάτι να διαβάσει ώστε να περάσει καλά, να στοχαστεί και να αναδυθούν τα συναισθήματα από μέσα του· αν αυτό μας φέρει και μια σταλιά πιο κοντά ως ανθρώπους, τότε θα είναι ευχής έργον.

ArtScript: Στα δεκαεπτά σας κερδίσατε για το διήγημα σας «Ο Ζητιάνος» το βραβείο από την Πανελλήνια Ένωση Λογοτεχνών, ενώ μόλις στα 19 σας εκδόθηκε η συλλογή διηγημάτων σας «Σιωπή… η δυνατότερη κραυγή…». Από το 1998 και το 2000 έχει αλλάξει ο τρόπος γραφής σας και αν ναι με ποιον τρόπο; Ο Γιώργος λίγο πριν τα σαράντα του βλέπει και αντιμετωπίζει διαφορετικό το περιβάλλον του και τον κόσμο απ’ ότι είκοσι χρόνια πριν;

Γεώργιος Τζιτζικάκης: Φυσικά και έχει αλλάξει, τόσο ο τρόπος γραφής όσο και η θεώρησή μου για τον κόσμο, αυτά άλλωστε χτίζονται μέσα από τις εμπειρίες μας. Τα πρώτα δύο μου βιβλία ήταν περισσότερο σύνολα σκέψεων, ποιητικών ακροβασιών και μικρών ιστοριών, οπότε το πώς γράφω σήμερα δεν έχει καμία σχέση με το τότε –υποθέτω ότι σε είκοσι χρόνια το ίδιο θα λέω και για το σήμερα. Ο τρόπος γραφής εξελίσσεται όσο διαβάζει κανείς και όσο περισσότερο γράφει, ενώ οι θεματικές μου δεν έχουν να κάνουν πάντα με το πώς βλέπω τον κόσμο και την κοινωνία, αλλά και με το πώς θα ήθελα να είναι ο κόσμος. Διακρίνω γύρω μου πολύ οπορτουνισμό, ματαιοδοξία, εξαπάτηση, απανθρωπιά, κενές σχέσεις προς εξυπηρέτηση συμφερόντων και κακία, όλα αυτά, όμως, κατανοώ πως είναι διαφορετικά πρόσωπα της θλίψης και της ανάγκης μας για αποδοχή, κάτι που μεταφέρω και στα έργα μου. Ευτυχώς, υπάρχει και ένας άλλος υπέροχος κόσμος εκεί έξω γεμάτος αγάπη και εμένα αυτόν τον κόσμο με ενδιαφέρει να γνωρίσω, να αποτυπώσω και σε αυτόν ελπίζω.

ArtScript: Ποιος είναι ο Παραθεριστής; (και δεν αναφέρομαι στα στοιχεία της ταυτότητας του)

Γεώργιος Τζιτζικάκης: Ο Παραθεριστής είστε εσείς! Είμαστε όλοι μας και τα πάντα μέσα στην κοινωνία μας, διότι ουσιαστικά ο Παραθεριστής δεν είναι τόσο ένα πρόσωπο όσο ένα πρίσμα που κοιτάζει μέσα από τον δικό του φακό (εκείνον της οργής και της χαμένης ελπίδας για καλύτερες μέρες) την κοινωνία γύρω του. Κάνοντάς το αυτό, δεν επιχειρεί να «κράξει» τα κακώς κείμενα των άλλων και να μην ασκήσει αυτοκριτική στον εαυτό του αλλά να ανιχνεύσει τη θέση του στο σύνολο, να καταλάβει γιατί δεν αντιλαμβάνεται την ευτυχία όπως οι άλλοι και να μετριάσει τον πόνο του. Αντιλαμβάνεται πως γίνεται πικρόχολος, όμως οι περισσότεροι έτσι είμαστε κατά καιρούς μέσα στις σκέψεις μας, ακόμη κι αν δεν το εκφράζουμε ανοιχτά, οπότε λειτουργώντας χωρίς φίλτρα στον λόγο του, ο Παραθεριστής γίνεται τόσο θύτης όσο οι γύρω του και τόσο θύμα όσο κι εκείνοι.

ArtScript: Στο βιβλίο σας «Παραθεριστής» αφηγείστε την ιστορία ενός συγγραφέα ο οποίος δέχτηκε 17 απορρίψεις πριν λάβει τελικά έγκριση από κάποιον εκδοτικό για το ίδιο βιβλίο. Είστε και ο ίδιος αξιολογητής κειμένων και σύμβουλος εκδόσεων. Μέσα από την εμπειρία σας είτε ως συγγραφέας, είτε ως αξιολογητής νιώθετε ότι υπάρχουν συστατικά σε ένα βιβλίο που θα το οδηγήσουν σε έκδοση ή είναι θέμα τύχης και εξαρτάται από τον άνθρωπο που θα το αξιολογήσει; Οι συγγραφείς πρέπει να συμβιβάζονται από τις απαιτήσεις των εκδοτικών ή αυτό πιθανόν να ενέχει κινδύνους αλλοιώνοντας τον τρόπο γραφής τους;

Γεώργιος Τζιτζικάκης: Τον παράγοντα τύχη τον αφαιρώ από την εξίσωση διότι τύχη ορισμένες φορές έχει χαρακτηριστεί η κατάλληλη γνωριμία ή συμφωνία για να εκδώσεις κάτι. Για εμένα τύχη είναι η σκληρή εργασία και η πρόοδος σε αυτό που αγαπάς

Όσον αφορά τα συστατικά που θα οδηγήσουν στην έκδοση ενός βιβλίου, θα πρέπει να γνωρίζετε πως για κάθε βιβλίο υπάρχει ο αναγνώστης του όχι όμως για κάθε συγγραφέα ο εκδότης του (και εδώ προσθέστε το γεγονός πως στη χώρα μας γράφουν περισσότεροι από εκείνους που διαβάζουν, σύμφωνα με επίσημα στοιχεία έρευνας). Ουσιαστικά, το μεγαλύτερο ποσοστό των όσων γράφουν, επιθυμούν να βρεθούν σε έναν μεγάλο εκδότη που θα αντιπροσωπεύσει το έργο τους ει δυνατόν περισσότερο από άλλα έργα, μέσω διαφήμισης και προβολής, υπολογίζοντας πως αυτό θα αρκεί για να κάνει πωλήσεις. Δεν αρκεί! Θα πρέπει και το έργο, άσχετα με το πόσο καλογραμμένο είναι, να απασχολεί και το αναγνωστικό κοινό, όταν όμως έρχεται μια άρνηση, πικραίνεται ο συγγραφέας και φταίει ο εκδότης. Πόσοι, ωστόσο, παρέδωσαν χειρόγραφα, εισέπραξαν άρνηση και κάθισαν να ξαναγράψουν το έργο τους για να το βελτιώσουν; Η δική μου εμπειρία λέει λίγοι. Εκείνο το οποίο αστοχούν να συλλάβουν όσοι γράφουν είναι ότι οι εκδότες έχουν τις δικές τους επαγγελματικές γραμμές και δεν είναι ρομαντικές αλλά εμπορικές. Ίσως και να έχουν απαιτήσεις από τους συγγραφείς, αλλά μόνο αν τους συμπεριλάβουν στην ομάδα τους (και αυτή η πόρτα δεν ανοίγει εύκολα). Αν πάρεις το «ναι» από έναν εκδότη, κάθε συμβόλαιο που υπογράφεις σου δίνει την ελευθερία να μην το υπογράψεις αν δεν συμφωνείς με τους όρους του. Συνήθως, όμως, επειδή η άμετρη φιλοδοξία και ο ενθουσιασμός επισκιάζει τη λογική, όλοι υπογράφουν και μπαίνουν στον χορό. Κατόπιν, αρχίζει μια σχέση που θα περάσει πολλά κύματα, όμως εκείνο που αλλοιώνεται δεν είναι ο τρόπος γραφής αλλά οι ίδιοι οι συγγραφείς. Κάποιους λίγους τους ενδιαφέρει η αξία ενός κειμένου και αδιαφορούν για το αν θα πουλήσει, όμως ένα μεγάλο ποσοστό άλλων τους απασχολεί η φήμη και η επιτυχία που θα πρέπει να ανακυκλώνουν συνεχώς με νέα έργα. Οπότε, ας πούμε ότι εκδότης, συγγραφέας και έργο, πρέπει πάντα να εξετάζονται κατά περίπτωση και πάντα να ελέγχει ο ένας τι ζητάει και τι δίνει στον απέναντι.

ArtScript: Διαβάζοντας το κεφάλαιο του βιβλίου σας «Ανατέμνοντας», με την κριτική που έχει ασκηθεί στον ήρωα σας για τη χρήση του σε λέξεις που αφορούν τα γενετικά όργανα και τη σεξουαλική πράξη, αναρωτήθηκα αν είναι η ελληνική κοινωνία σεμνότυφη και συντηρητική ή είναι συνολικά το ανθρώπινο γένος; Που οφείλεται αυτός ο συντηρήσιμος; Και η σεμνοτυφία είναι επιφανειακή ή ουσιαστική; Εσείς τι πιστεύετε;

Γεώργιος Τζιτζικάκης: Ο Παραθεριστής δεν μιλάει μόνο για την ελληνική κοινωνία αλλά για το σύνολο του κόσμου. Σε όλες τις κοινωνίες, αναπόφευκτα, υπάρχουν ταμπού που δύσκολα σπάνε, όμως ο κόσμος πλέον έχει καθημερινά προσλαμβάνουσες που αλλάζουν με ιλιγγιώδεις ρυθμούς. Έχοντας αυτό κατά νου, θεωρώ πως η σεμνοτυφία είναι επιφανειακή (και παρωχημένη πια), όμως την κάνουμε χρήση γιατί δεν είμαστε ακόμη έτοιμοι να δεχτούμε μια κοινωνία ανθρώπων με όλες τις ελευθερίες και τα δικαιώματά τους –θλιβερό δεν είναι; Κλείνοντας, θα σας γράψω ένα κομμάτι από κεφάλαιο «Ανατέμνοντας» που αναφέρατε: «Συνειδητοποίησα πως ο κόσμος δεν θέλει (δεν το σηκώνει) να του μιλάς όπως σου μιλάει, προτιμά να το βουλώνεις για να νιώθει πως είναι πάντα από πάνω και πιο έξυπνος από εσένα».

ArtScript: Ο ήρωας σας ασκεί έντονη κριτική στα social media. Πιστεύετε ότι είναι υπεύθυνα για ένα νέο είδος  life style, και απαιτούν από τα μέλη τους να το ακολουθούν; Είναι ευθύνη ή ανάγκη των χρηστών, να δώσουν μια εικονική –συνήθως- εντύπωση μιας πιο αστραφτερής καθημερινότητας, την οποία φρόντισαν νωρίτερα να διαιωνίσουν  illustration περιοδικά ;

Γεώργιος Τζιτζικάκης: Δεν νομίζω ότι την ευθύνη τη φέρει το μέσον –περιοδικά, social media, τηλεόραση κ.τ.λ.– διότι υπάρχει πάντα η ελεύθερη επιλογή και η δική μας κρίση. Ως όντα είναι στη φύση μας να αναζητούμε την ένταξη σε κοινωνικές ομάδες και λαχταρούμε την αποδοχή από τους άλλους. Στις μέρες μας αυτό εκδηλώνεται μέσα από τα social media όπου πολλοί, αλλά ευτυχώς όχι όλοι, παρουσιάζουν κάτι άλλο από αυτό που πράγματι είναι. Ο Παραθεριστής, ωστόσο, δεν ασκεί κριτική στο μέσον καθώς αναγνωρίζει πως αυτό για κάποιους μπορεί και να αποτελεί σωτηρία· ασκεί κριτική στην έλλειψη του μέτρου από κάποιους και στην επίδειξη ενός ανένδοτου καθωσπρεπισμού κάποιων άλλων, στοχεύοντας να μιλήσει για την απουσία αυτοκριτικής και εμβάθυνσης στον εαυτό μας. Αν μιλάμε για μια κοινωνία όπου μας αφορά μόνο το τι θα δούμε, τι θα δείξουμε και σε ποιον θα κουνήσουμε το δάχτυλο, τότε είναι σαν να παραδεχόμαστε την αποτυχία μας ως κοινωνία.

ArtScript: Το μυθιστόρημα σας, βασίζεται σε πραγματικές εμπειρίες και αποτέλεσε για εσάς ένα πρότυπο, θεραπευτικό πείραμα. Ήταν εύκολη η απόφαση όταν είδατε το αποτέλεσμα του κειμένου σας, να  προχωρήσετε στην έκδοση του;

Γεώργιος Τζιτζικάκης: Όχι, δεν ήταν εύκολο για δύο λόγους: Δεν διάβασα δεύτερη φορά τις ιστορίες ώστε να υποστούν ένα «στρογγύλεμα» όπως συνήθως γίνεται στα μυθιστορήματα, κι αυτό γιατί ήθελα να δοθεί στον αναγνώστη ατόφια η διάθεση του Παραθεριστή, ο οποίος γράφτηκε κατά κύριο λόγο μέσα σε μια ψυχιατρική μονάδα. Ο άλλος λόγος ήταν η σκέψη πως τα κείμενα αποτυπώνουν μια προσωπική διαδρομή που ίσως να μην αφορά το αναγνωστικό κοινό (ή πολλούς που δεν έχουν συνηθίσει τέτοιου είδους γραφή από εμένα). Όπως και να 'χει όμως, αξίζει να ρισκάρεις στη ζωή και με τον Παραθεριστή χαίρομαι που πήρα το ρίσκο γιατί εκείνο που επιστρέφει σε μένα από τους αναγνώστες που τον διαβάζουν είναι αγάπη. Φυσικά, υπάρχουν και αντιδράσεις ή ενστάσεις που τις συζητάμε, όμως αυτό είναι θετικό και φυσιολογικό γιατί ως όντα με διαφορετικότητα δεν μπορούμε να έχουμε όλοι μας τις ίδιες θέσεις (και αυτή είναι μία από τις ομορφιές μιας κοινωνίας). Πάντως, το μεγαλύτερο ποσοστό συμφωνεί με τα λόγια και τις θέσεις του Παραθεριστή, παραδέχονται πως έχουν βιώσει ίδιες στιγμές, ταυτίζονται με κάποιους ήρωες (όχι μόνο τον Παραθεριστή) και αρκετοί ενθουσιάζονται που διαβάζουν κάτι διαφορετικό από τα συνηθισμένα.

ArtScript: Γράφετε κάτι αυτή την περίοδο, κι αν ναι, θα θέλατε να μας δώσετε μια γεύση;

Γεώργιος Τζιτζικάκης: Γράφω πολλά και διαφορετικά κείμενα συγχρόνως και ομολογώ ότι δεν μπορώ να εξηγήσω γιατί συμβαίνει αυτό. Επιμελούμαι δύο ολοκληρωμένα βιβλία που έχουν να κάνουν με την Κρήτη (και έχουν επαφή με ένα από τα περασμένα μου best seller), ολοκληρώνω ένα μυθιστόρημα εποχής για μια αληθινή ιστορία κάποιας οικογένειας από τα Κύθηρα, ξεκίνησα ένα μυθιστόρημα δράσης που είναι επίσης σε σχέση με έναν αγαπημένο ήρωά μου από τα παλιά και δύο κείμενα ψυχολογικού ρεαλισμού που πραγματεύονται τις λάθος επιλογές, τις συνέπειες του πόνου ενός τραύματος και τη διατήρηση της ελπίδας.

Διαβάστε επίσης:

Ελένη Τασοπούλου