Πρόσφατα έπεσε στα χέρια μας, το βιβλίο της κυρίας Τασοπούλου «Το Λουζεράκι», είναι μια ιστορία γραμμένη κυρίως για εφηβικό και νεανικό κοινό, (και εδώ στα ειρωνικά χαμόγελα, θα απαντήσω ότι είμαστε όσο νιώθουμε). Και πείτε μου ειλικρινά, ποιος δεν έχει νιώσει για οποιοδήποτε λόγο, μια φορά έστω στη ζωή του Λουζεράκι; Οπότε τραβήξαμε το βιβλίο, διαβάσαμε το οπισθόφυλλο και καταλήξαμε ότι ο σχολικός εκφοβισμός είναι ένα θέμα που αφορά όλους μας, είτε είμαστε είτε όχι μαθητές, είτε έχουμε παιδιά είτε δεν έχουμε, μιας και η βάση των επόμενων γενεών μιας αυτάρκης κοινωνίας, δεν μπορεί να στηρίζεται σε νταήδες και φοβισμένους ανθρώπους, αφού όπως πολύ όμορφα σχολίασε και η συγγραφέας του βιβλίου στην συνέντευξη, που μας έδωσε: η παιδική ηλικία είναι η παντοτινή πατρίδα μας, η σκιά της οποίας πέφτει στη μετέπειτα ζωή μας. Διαβάσαμε το βιβλίο (περισσότερα στη σελίδα “ArtKid” για τη γνώμη μας) το οποίο μας έδωσε την ευκαιρία να συζητήσουμε με την συγγραφέα Ελένη Τασοπούλου, τόσο για την πορεία της στη συγγραφή της νεανικής και εφηβικής λογοτεχνίας (βιβλία της έχουν βραβευτεί) αλλά και για το θέμα του σχολικού εκφοβισμού.    

ArtScript: Πείτε μας λίγα λόγια για εσάς (ένα σύντομο βιογραφικό).

Ελένη Τασοπούλου: Γεννήθηκα στο Αγρίνιο. Σπούδασα στη Νομική Σχολή του Ε.Κ.Π.Α. και έκανα μεταπτυχιακά στην Contemporary Sociology στο Lancaster University στην Αγγλία. Δούλεψα ως δικηγόρος και δίδαξα στο Τ.Ε.Ι. Μεσολογγίου. Ζω στο Αγρίνιο, με τον Κωστή και την κόρη μας Εύα.

ArtScript: Τα βιβλία σας «Το σκιάχτρο και η τριανταφυλλιά», «Το λουζεράκι» και «Ο σκέιτερ και το φανταστικό υπερόπλο», έχουν βραβευτεί από τη λογοτεχνική συντροφιά. Επιπλέον «Το λουζεράκι» κέρδισε το βραβείο του ελληνικού τμήματος της IBBY για εφηβικό ή νεανικό βιβλίο 2020. Πόσο σημαντική είναι η αναγνώριση του έργου ενός συγγραφέα ώστε να συνεχίσει να γράφει;

Ελένη Τασοπούλου: Τα βραβεία δίνουν χαρά και η θετική γνώμη, ιδίως των ομότεχνων και όσων βρίσκονται στο χώρο του βιβλίου, λειτουργεί επιβεβαιωτικά και ενθαρρυντικά. Ωστόσο, η ώθηση είτε για να ξεκινήσει είτε για να συνεχίσει κάποιος να γράφει παραμένει ίδια -η ανάγκη της έκφρασης μέσα από τη γραφή.

ArtScript: Τι ήταν αυτό που σας ώθησε να ασχοληθείτε με τη νεανική λογοτεχνία, (σε μορφή μυθιστορήματος και παραμυθιού); Έχετε καταπιαστεί και με άλλα λογοτεχνικά είδη; 

Ελένη Τασοπούλου: Στην παιδική και νεανική λογοτεχνία με ώθησε η επιθυμία να ξαναγυρίσω “στον τόπο του εγκλήματος”, εκεί όπου ρίχνει ήδη τη σκιά της όλη η μετέπειτα ζωή μας,  στην παντοτινή πατρίδα που είναι η παιδική μας ηλικία.

ArtScript: Ποιος ήταν ο λόγος που σας έστρεψε να καταπιαστείτε με ένα θέμα όπως ο σχολικός εκφοβισμός; Στην ελληνική κοινωνία ασχολούμαστε με το θέμα αυτό ή του γυρνάμε την πλάτη σαν να μην υπάρχει;

Ελένη Τασοπούλου: Όταν γίνεται ορατό κάποιο περιστατικό σχολικού εκφοβισμού, συχνά αντιμετωπίζεται είτε με δαιμονοποίηση και σπασμωδική υπερβολή, είτε με καθησυχαστική υποτίμηση. Και τα δύο είναι λάθος, ιδίως επειδή έρχονται αργά: προσπαθούμε να αντιμετωπίσουμε την κορυφή του παγόβουνου, ενώ το αθέατο μέρος του έχει σχηματιστεί πολύ καιρό πριν. Ήθελα λοιπόν να φέρω στο προσκήνιο αυτό το “πριν”, την διαδικασία της στοχοποίησης και της βαθμιαίας εξώθησης του άλλου στην απομόνωση και το περιθώριο.

ArtScript: Έπειτα από την παρεξήγηση με το σημείωμα που πέφτει στα χέρια της, η Θάλεια στοχοποιείται από τους συμμαθητές της. Υπήρχε κάποιο στοιχείο στο χαρακτήρα της ηρωίδας που ‘‘επέτρεψε’’ στους συμμαθητές της να την ενοχλούν;

Ελένη Τασοπούλου: Σύμφωνα με την δική μου ανάγνωση του χαρακτήρα της Θάλειας (γιατί ασφαλώς υπάρχουν διαφορετικές αναγνώσεις), η ηρωίδα δεν έχει ενστερνιστεί τη βία που ελλοχεύει στις κοινωνικές σχέσεις. Αυτό δεν είναι αρνητικό -το αντίθετο μάλιστα. Δυσκολεύει όμως τη συνύπαρξη και επικοινωνία της με συμμαθητές που το έχουν ήδη κάνει, ιδίως όταν οι τελευταίοι αντιληφθούν αυτό της το “έλλειμμα”.

ArtScript: Στην Ελλάδα υπάρχει νομικό πλαίσιο για το σχολικό εκφοβισμό. Πιστεύετε ότι είναι αρκετό και είναι ο ενδεδειγμένος τρόπος να αντιμετωπιστεί η σχολική βία ως φαινόμενο;

Ελένη Τασοπούλου: Ποτέ, κανένα νομικό πλαίσιο δεν είναι ικανό ή αρκετό για να αντιμετωπίσει φαινόμενα όπως η σχολική βία. Επειδή, όπως προανέφερα, προσπαθεί να ελέγξει το αποτέλεσμα και όχι την αιτία, στοχεύει την κορυφή του παγόβουνου και αγνοεί την κρυμμένη βάση.

ArtScript: Στο βιβλίο σας, κάποιοι από τους καθηγητές αντιδρούν στη στάση των συμμαθητών απέναντι στη συμμαθήτρια τους, εσείς ποια πιστεύετε ότι πρέπει να είναι η συμπεριφορά των καθηγητών απέναντι στους σχολικούς νταήδες;

Ελένη Τασοπούλου: Οι καθηγητές και όλοι οι ενήλικες, αφού σταθούμε πρώτιστα δίπλα στο “θύμα”, οφείλουμε να κάνουμε το ίδιο με τον “θύτη”. Να μάθουμε τα “γιατί” και τα “πως”. Με κατανόηση, συζήτηση, ενσυναίσθηση. Με χρόνο και προσπάθεια. Τα διαθέτουμε;

ArtScript: Τι είναι αυτό που εμποδίζει τα θύματα του σχολικού εκφοβισμού να μιλήσουν για το πρόβλημα τους και τι θα τους συμβουλεύατε; 

Ελένη Τασοπούλου: Η ντροπή γι’ αυτό που λανθασμένα θεωρούν δική τους αδυναμία. Ο φόβος ενός περαιτέρω κοινωνικού αποκλεισμού και ο στιγματισμός τους ως “καρφιά” από την ευρύτερη σχολική κοινότητα. Η αδυναμία έκφρασης και εξωτερίκευσης συναισθημάτων. Ακόμα και η δυσκολία εντοπισμού και περιγραφής του προβλήματος, ιδίως όταν ο εκφοβισμός είναι έμμεσος και υπόγειος.

Θα προσπαθούσα να κάνω ορατή στα μάτια του θύματος τη μοναδικότητα και την αξία του. Η αυτοεκτίμηση είναι το πρώτο, στέρεο βήμα.    

ArtScript: Πως αποτρέπεις τους νέους ανθρώπους από το να εκφοβίζουν τα άλλα παιδιά;

Ελένη Τασοπούλου: Καλλιεργώντας την ενσυναίσθηση, την κατανόηση, την αλληλεγγύη, την αποδοχή της διαφορετικότητας. Δηλαδή ένα σύστημα αξιών που σε μεγάλο βαθμό έχει εγκαταλειφθεί από τους ενήλικες -και εκεί εντοπίζω μια από τις βαθύτερες αιτίες του προβλήματος, αφού τα παιδιά εσωτερικεύουν και αναπαράγουν τις δικές μας αξίες και συμπεριφορές, το δικό μας “παράδειγμα”.

ArtScript: Γράφετε κάτι καινούργιο κι αν ναι θα θέλατε να μας δώσετε μια γεύση;

Ελένη Τασοπούλου: Εδώ και καιρό, με παιδεύει ένας “Κολυμβητής”, αλλά ελπίζω να καταφέρουμε να συντονιστούμε! Ωστόσο, θα ήθελα κλείνοντας να σας ευχαριστήσω γι’ αυτή τη συζήτηση και τις καίριες ερωτήσεις σας. Να είστε καλά!