Έλενα Παπαδοπούλου
Η Έλενα Παπαδοπούλου είναι δασκάλα και συγγραφέας. Πρόσφατα κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις «Χάρτινη Πόλη» το πρώτο της μυθιστόρημα «Ένα μόνο Γράμμα», το οποίο βασίζεται σε πραγματική ιστορία. Η κεντρική ηρωίδα της η Κατερίνα έχει πέσει θύμα σχολικού εκφοβισμού και κακοποιητικής συμπεριφοράς. Χρόνια μετά το περιστατικό προσπαθεί να σταθεί στα πόδια της, μεγαλώνοντας μόνη το γιο της, όμως οι εφιάλτες της επαναφέρουν μνήμες που προσπαθεί να ξεχάσει. Με αφορμή το βιβλίο και τους ήρωες της, συζητήσαμε μαζί της ως προς τον σχολικό εκφοβισμό, τις ευθύνες που φέρουν οι εκπαιδευτικοί, γονείς και κοινωνία, τη στάση των ανθρώπων απέναντι στα θύματα και άλλα πολλά ενδιαφέροντα θέματα.
ArtScript: Πείτε μας λίγα λόγια για εσάς (ένα σύντομο βιογραφικό).
Έλενα Παπαδοπούλου: Γεια σας! Ονομάζομαι Έλενα και είμαι δασκάλα, επιμελήτρια και συγγραφέας. Σπούδασα στην Αθήνα Αγγλική Γλώσσα και Φιλολογία, ενώ στο πλαίσιο του ευρωπαϊκού προγράμματος Erasmus+ φοίτησα δύο εξάμηνα στο πανεπιστήμιο του Λοτζ της Πολωνίας στο τμήμα Λογοτεχνίας και Κινηματογράφου. Με θυμάμαι να γράφω ήδη από την ηλικία των επτά ετών, αλλά οι πιο σοβαρές προσπάθειες ξεκίνησαν όσο σπούδαζα. Ασχολούμαι με τον χώρο του βιβλίου από το 2017 μέσω του λογοτεχνικού blog Moonlight Tales, ενώ πλέον αρθρογραφώ σε διαδικτυακά περιοδικά και διατηρώ στήλη σε τοπική εφημερίδα, στην οποία έχω δημοσιεύσει και το διήγημά μου «Ένας άγγελος γεννιέται». Το ποίημά μου «Το Ρολόι Χτυπάει Μεσάνυχτα» έχει συμπεριληφθεί σε συλλογικό έργο και το πρώτο μου μυθιστόρημα «Ένα Μόνο Γράμμα» κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Χάρτινη Πόλη. Γενικότερα μου αρέσει να ζωγραφίζω, να γράφω και να διαβάζω. Τις κρύες μέρες κρύβομαι στο σπίτι με μια μεγάλη κούπα καφέ, μια πολύχρωμη κουβέρτα και ένα καλό βιβλίο.
ArtScript: Τι είναι αυτό που σας ώθησε να γράφετε τις δικές σας ιστορίες;
Έλενα Παπαδοπούλου: Γράφω γιατί δεν μπορώ να κάνω αλλιώς. Αυτός είναι ο τρόπος με τον οποίο αντιλαμβάνομαι τον κόσμο γύρω μου αλλά και τον ίδιο μου τον εαυτό. Δεν μπορώ να σκεφτώ ούτε μια στιγμή της ζωής μου που να μην έγραφα. Όταν συμβαίνουν άσχημα πράγματα, το μολύβι είναι εκεί και με περιμένει, όταν είμαι χαρούμενη, όταν βαριέμαι, όταν οι σκέψεις μου προσπαθούν να με τρελάνουν και όταν το μυαλό μου τρέχει. Η συγκεκριμένη ιστορία γύριζε ξανά και ξανά στο μυαλό μου τα τελευταία 6 χρόνια και περίμενε να νιώσω έτοιμη να τη γράψω.
ArtScript: Ποιο βιβλίο διαβάσατε πρόσφατα;
Έλενα Παπαδοπούλου: Πρόσφατα διάβασα την «Κυριαρχία της Σιωπής», που επίσης κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Χάρτινη Πόλη, ένα πολύ ενδιαφέρον βιβλίο με πολλές κοινωνικές προεκτάσεις που διαδραματίζεται σε μια μελλοντική κοινωνία.
ArtScript: Το μυθιστόρημα σας «Ένα Μόνο Γράμμα» είναι βασισμένο σε αληθινή ιστορία. Ο συγγραφέας θεωρείτε ότι έχει ευθύνη απέναντι στα γεγονότα και στα πραγματικά πρόσωπα την ιστορία των οποίων μεταφέρει στο χαρτί ή έχει πάσα ελευθερία να εξελίξει την υπόθεσή του;
Έλενα Παπαδοπούλου: Θεωρώ πως έχω μεγάλη ευθύνη και αυτός είναι και ο λόγος που αφενός η ιστορία έμεινε στο «συρτάρι» για έξι χρόνια και αφετέρου που γράφτηκε από την αρχή τρεις φορές.
ArtScript: Θεωρείτε ότι ο σχολικός εκφοβισμός αποτελεί θέμα ταμπού στην Ελλάδα;
Έλενα Παπαδοπούλου: Ως ένα βαθμό, ναι. Σε κάθε περίπτωση πρόκειται για ένα ευαίσθητο θέμα, το οποίο αρκετές φορές παρατηρώ ότι τα παιδιά προτιμούν να κρατούν κρυφό από ντροπή, φόβο κ.λπ.. Αυτό που προσπαθώ να κάνω ως δασκάλα είναι να δημιουργώ ένα ασφαλές περιβάλλον στην τάξη μου, να στηρίζω και να ενθαρρύνω τα παιδιά να μου μιλούν χρησιμοποιώντας βιβλία αλλά και δικές μου εμπειρίες. Όλα είναι πιο εύκολα όταν έχεις βοήθεια από δασκάλους, γονείς και φίλους.
ArtScript: Τι πρέπει να γίνει για να μπει φρένο σε όλη αυτή την έκρηξη της σχολικής βίας και πόση ευθύνη έχει η πολιτεία, οι καθηγητές αλλά και οι γονείς;
Έλενα Παπαδοπούλου: Θεωρώ ότι πρωταρχική ευθύνη έχουν οι γονείς και οι εκπαιδευτικοί. Οι γονείς πρέπει αφενός να καλλιεργούν αξίες όπως η αποδοχή και ο σεβασμός προς τους άλλους αλλά και να παρέχουν ένα ασφαλές περιβάλλον ενθαρρύνοντας τον διάλογο. Αν παρατηρούν αλλαγές στη συμπεριφορά του παιδιού πρέπει να παρακολουθούν την κατάσταση αλλά και να μη διστάζουν να αναζητούν βοήθεια από παιδοψυχολόγους και άλλους ειδικούς. Οι δάσκαλοι με τη σειρά τους, ως άτομα που περνούν πολύ χρόνο με το παιδί, πρέπει να έχουν μηδενική ανοχή σε τέτοια περιστατικά. Πρέπει να παίρνουν στα σοβαρά τα λεγόμενα των παιδιών, να συζητούν τέτοια θέματα στο μάθημα και να φυσικά να νοιάζονται. Αυτό είναι κάτι που το παιδί μπορεί να νιώσει. Τέλος, η πολιτεία πρέπει να αναθεωρήσει την έννοια του σχολείου. Είμαστε ένα μέρος που μόνο καθήκον του είναι να βγάλει μια ύλη, να μεταφέρει ξερές πληροφορίες και να προετοιμάζει τους μαθητές για εξετάσεις ή είμαστε κάτι παραπάνω; Αν ισχύει το δεύτερο, καλό θα ήταν να μειώσουν την ύλη, για να δώσουν περισσότερο χρόνο στον εκπαιδευτικό, ο οποίος γνωρίζει τις ξεχωριστές ανάγκες της τάξης του και μπορεί να προσαρμόσει ανάλογα το μάθημα όταν χρειάζεται. Συχνά ακούω τους μαθητές μου να λένε: «χάσαμε μάθημα σήμερα». Όχι, δε χάσαμε μάθημα. Απλώς δεν προχωρήσαμε την ύλη του βιβλίου, γιατί υπήρχε κάτι πολύ σημαντικότερο που έπρεπε να συζητήσουμε. Κάτι που εν τέλει είχε, κατά την προσωπική μου άποψη, μεγαλύτερη αξία.
ArtScript: Μου έκανε εντύπωση ο προβληματισμός της ηρωίδας σας, ότι αν αποκαλύψει αυτό που της συνέβη στο παρελθόν, θα τη στιγμάτιζε και πλέον οι άλλοι θα ξεχάσουν ποια είναι πραγματικά η ίδια και θα στέκονται σε αυτό; Έχει δίκιο ένα άτομο το οποίο έχει πέσει θύμα κακοποιητικής συμπεριφοράς να ανησυχεί ως προς τον στιγματισμό του;
Έλενα Παπαδοπούλου: Πριν γράψω το βιβλίο έκανα αρκετή έρευνα και διάβασα πολλές μαρτυρίες γυναικών, που έπεσαν θύμα κακοποιητικής συμπεριφοράς. Αρκετές εξέφρασαν την ανησυχία αλλά και το «παράπονο» ότι άτομα από το κοντινό τους περιβάλλον τις αντιμετώπιζαν διαφορετικά αφότου τους αποκάλυψαν τα γεγονότα. Στο ένα άκρο τις κατηγόρησαν, κάτι το οποίο θεωρώ φυσικά απαράδεκτο. Γιατί βγήκες μαζί του; Γιατί πήγες στο σπίτι του; κ.λπ.. Στο άλλο άκρο τις αντιμετώπιζαν σαν να ήταν διαρκώς στα πρόθυρα ενός κλονισμού ή κατάρρευσης. Προσωπικά, δε θεωρώ ότι το θύμα θα έπρεπε να στιγματίζεται, παρά μόνο ο θύτης. Ωστόσο, η παραπάνω ανησυχία εμφανιζόταν συχνά και έτσι αποφάσισα να τη χρησιμοποιήσω και να την καταρρίψω με τον δικό μου τρόπο βάζοντας χαρακτήρες όπως η κυρία Σοφία να εκφράζουν τις σχετικές απόψεις τους.
ArtScript: Σε συνάρτηση με την παραπάνω ερώτηση, πιστεύετε ότι στη νοοτροπία των Ελλήνων στιγματίζεται περισσότερο το θύμα από τον θύτη;
Έλενα Παπαδοπούλου: Δυστυχώς, ναι. Αυτό φαίνεται αρχικά από το τεράστιο ποσοστό περιστατικών που δεν καταγγέλλεται. Πόσες και πόσες γυναίκες υποφέρουν σιωπηλά, δεν αποκαλύπτουν τι γίνεται ούτε σε κοντινά τους πρόσωπα, χάνουν ακόμα και τη ζωή τους. Είναι θλιβερό να ακούς νέους ανθρώπους να λένε: Τότε γιατί φορούσε αυτό το φόρεμα; Γιατί πήγε στο πάρτι; Γιατί βγήκε μαζί του;
Το θύμα δεν προκάλεσε την κακοποίηση.
Το όχι είναι όχι.
Οι γυναίκες είναι άνθρωποι.
ArtScript: «Ο δρόμος για την κόλαση είναι σπαρμένος με καλές προθέσεις». Η υπερπροστασία των γονιών απέναντι στους ήρωες του βιβλίου σας, θεωρείτε ότι μπορεί να προκάλεσαν περισσότερα δεινά στη ζωή τους, πέρα από τον ακούσιο χωρισμό τους;
Έλενα Παπαδοπούλου: Οι γονείς επιδείνωσαν κατά πολύ την κατάσταση. Η Κατερίνα χρειάστηκε να παλέψει μόνη της. Να γεννήσει, να τελειώσει το σχολείο, να δουλέψει, να αναθρέψει ένα παιδί, να συντηρήσει ένα σπίτι και να παλέψει με πολύ σοβαρά θέματα ψυχικής υγείας. Και ο Νίκος αναγκάστηκε να θρηνήσει μόνος του, να φτιάξει τη ζωή του από το μηδέν σε μια νέα χώρα. Και οι δύο ένιωσαν ότι το άτομο που αγαπούσαν τους εγκατέλειψε σε μια στιγμή ύψιστης ανάγκης. Ένιωσαν ότι δεν τους αγαπούν.
ArtScript: Γράφετε κάτι αυτή την περίοδο κι αν ναι θα θέλατε να μας δώσετε μια γεύση;
Έλενα Παπαδοπούλου: Έχω μόλις ξεκινήσει να γράφω κάτι καινούριο. Πρόκειται για μια ακόμα αληθινή ιστορία που επικεντρώνεται σε τρεις γενιές γυναικών και διάφορα ζητήματα όπως ο γάμος, το προξενιό, η ενδοοικογενειακή βία και οι διαγενεακές σχέσεις. Βρίσκεται ακόμη σε πρώιμο στάδιο, αλλά ευελπιστώ μέσα στο καλοκαίρι να προχωρήσει. Βασικό στοιχείο του βιβλίου θα είναι το ημερολόγιο της γιαγιάς, μέσω του οποίου θα αφηγείται την ιστορία της. Παραθέτω μια μικρή γεύση από την αρχή του:
Ξέρεις, άρχισα πολλές φορές, μόνο για να σκίσω εν τέλει τη σελίδα και να την πετάξω. Είναι δύσκολο να γράψω αυτές τις λέξεις, γλυκό μου κορίτσι. Ούτε εγώ η ίδια δεν το περίμενα… Δεν είναι το σώμα μου που με πρόδωσε, παρότι το χέρι μου τρέμει και δυσκολεύομαι πια να δω καθαρά. Οι μύες θυμούνται, βλέπεις. Ακόμα και σε αυτήν την ηλικία, η μνήμη φροντίζει για εμένα. Φοβερό πράγμα το ανθρώπινο κορμί… Σαν πιάνω την πένα, μειώνεται κάπως το τρέμουλο. Τα γράμματα έτσι και αλλιώς τα ξέρω. Το χέρι μου θέλει να γραφτούν οι λέξεις. Και ας μη θέλει η καρδιά. Μπορεί να είναι το κεφάλι το πρόβλημα. Ποιος ξέρει…
Σας ευχαριστώ για την πολύ ενδιαφέρουσα συζήτησή μας!
ArtScript: Κι εμείς σας ευχαριστούμε για το χρόνο που μας διαθέσατε.
Διαβάστε επίσης:
