Άννα Πετράκη

Η ποιήτρια Άννα Πετράκη μας κάνει την τιμή να συνομιλήσει μαζί μας, απαντώντας μας γιατί γράφει για τον κορονοϊό στη νέα της ποιητική συλλογή, κι αν θα υπάρχει Προ Κορονϊού και Μετά Κορονοϊού εποχή, από δω κι εμπρός. Μας ορίζει τι είναι ποίηση για την ίδια και μας αποκαλύπτει το επόμενο ποιητικό της βήμα, στις εκδόσεις. Μας χαρίζει όμορφες απαντήσεις άλλοτε σε πεζή μορφή, κι άλλοτε με στίχους της.

ArtScript: Λίγα λόγια για εσάς, ένα σύντομο βιογραφικό.

Άννα Πετράκη: Γεννήθηκα στην Αθήνα. Έλκω την καταγωγή από τη Μικρά Ασία και την Εύβοια. Τα παιδικά και εφηβικά μου χρόνια τα έζησα στην Καβάλα, όπου τελείωσα και το Λύκειο.

Είμαι απόφοιτη του Τμήματος Κλασικής Φιλολογίας του Πανεπιστημίου Αθηνών και υπηρέτησα για πολλά χρόνια σε σχολεία Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης στον Νομό Κοζάνης και στην Πεύκη Αττικής.

Έχουν εκδοθεί έως τώρα έντεκα συλλογές μου. Η αλήθεια όμως είναι πως η ποίηση άργησε πολύ να με βρει. Ή μήπως πρέπει να πω «άργησα πολύ να τη βρω»; Συναντηθήκαμε κοντά στα πενήντα μου…

ArtScript: Ποια ανάγκη σας οδήγησε να γράψετε για τον Covid-19;

Άννα Πετράκη: Σχεδόν όλα τα ποιήματα της συλλογής γράφτηκαν στη διάρκεια του πρώτου εγκλεισμού μας, την άνοιξη του 2020. Το αρχικό ξάφνιασμα, τα απανωτά σοκ, η απομόνωση, η καθήλωσή μας μπροστά σε γυάλινες οθόνες, η αρρώστια, ο τρόμος, ο θάνατος έγιναν αγκάθια στην άκρη του μολυβιού μου και τα αγκάθια βλαστήσανε λέξεις, σκοτεινές κυρίως, αλλά και κάποιες λίγες που είχαν την ευαισθησία να αφήσουν διάσπαρτες χαραμάδες, για να μπει λαθρεπιβάτης η ελπίδα και να δώσει μία ανάσα στο φως… Αισθάνθηκα επιτακτική την ανάγκη να μιλήσω για όσα ήταν θηλιά στον λαιμό μας, όχι μονάχα στην κουκκίδα γης που είναι η Ελλάδα, αλλά σε όλο τον πλανήτη. Συνειδητοποίησα πόσο μοιάζουμε και πόσο κοντά κατοικούμε σχεδόν οκτώ δισεκατομμύρια ανθρώπινα πλάσματα. Μέσα στο έρεβος, συνεχίσαμε να συμπονούμε, να ελπίζουμε, να ερωτευόμαστε, να δημιουργούμε και να γνωρίζουμε καλύτερα τον εαυτό μας και τους άλλους.

ArtScript: Αν δεν υπήρχε ο κορωνοϊός, ποια θα ήταν η κεντρική ιδέα της συλλογής σας;

Άννα Πετράκη:  Όταν έπεσε σαν κεραυνός επάνω μας η πανδημία, είχα ήδη έτοιμες άλλες συλλογές, κάποιες έντονα συναισθηματικές, άλλες με διαφορετική θεματολογία. Μέσα σε ελάχιστους μήνες ολοκλήρωσα το «Δίχως έαρ να γίνει ποτέ…» και αναρωτιόμουν ποια έπρεπε να πάρει πρώτη τον δρόμο για το τυπογραφείο. Τελικά, κατέληξα στην απόφαση να εκδοθούν δύο προγενέστερες και να βάλω σε αναμονή το Έαρ. Επιθυμούσα να διαπιστώσω αν αυτή η συλλογή  που δημιουργήθηκε σε συνθήκες –κυριολεκτικά και μεταφορικά- ασφυξίας θα είχε, μετά από καιρό, κάτι να πει, όχι μόνο για την πανδημία, αλλά για την ίδια τη ζωή.

ArtScript: Η τέχνη δεν είναι επιεικής και αθώα;

Άννα Πετράκη: Χαίρομαι που ξεχωρίσατε αυτόν τον στίχο. Η τέχνη δεν είναι ούτε επιεικής, ούτε αθώα. Απαιτεί από τον δημιουργό να παρουσιαστεί ενώπιόν της ως σφάγιο επί πίνακι, ενώ αυτός –όπως έγραψα παλαιότερα-πασχίζει:

«να μερώσει τις άρρητες ερωτήσεις του

ζητιανεύοντας παραμυθία

μ’ ένα καλέμι

ένα μικρό πινέλο

ένα μολύβι μισοτελειωμένο

μία ξεκούρδιστη χορδή».

ArtScript: Σε αυτήν την πανδημία, και όσον αφορά τη χώρα μας, τελικά φόρτωσαν και πάλι στους πολίτες όλα τα σφάλματα;

Άννα Πετράκη: Στους πολίτες και την «ανευθυνότητά τους» αποδόθηκε μέχρις ενός σημείου η εξέλιξη την οποία είχε η πανδημία στη χώρα μας. Δεν είναι, βεβαίως, κάτι πρωτόγνωρο. Για μύρια θέματα προσπαθούν οι εκάστοτε κυβερνώντες να μας πείσουν ότι είμαστε αποκλειστικά ένοχοι.

ArtScript: Τελικά χάσαμε μιαν άνοιξη;

Άννα Πετράκη: Γλίστρησε μες στο σκοτάδι και χάθηκε μία άνοιξη, αλλά παρόλο τον ζόφο κερδίσαμε κάτι σημαντικό: μείναμε περισσότερες ώρες με μοναδική συντροφιά τη σιγή, μακριά από «την πολλή συνάφεια του κόσμου». Αναμετρηθήκαμε με τις αντοχές μας. Αυτοπροσδιοριστήκαμε και ετεροπροσδιοριστήκαμε εκ νέου. Απεκδυθήκαμε πολλές από τις καθημερινές αυταπάτες. Αναδυθήκαμε πιο δυνατοί και πιο σοφοί. Ο πρώτος εγκλεισμός μας  ήταν ένα σπουδαίο μάθημα ζωής.

ArtScript: Πιστεύετε πως η ζωή θα συνεχίσει όπως πριν την εμφάνιση του κορωνοϊού ή θα υπάρχει ένα «προ Κ.» και ένα «μετά Κ.»;

Άννα Πετράκη: Πριν από την άνοιξη του 2020 θεωρούσαμε, αφελώς, πως οι πόλεμοι (οι πολύ μακριά όμως από την Ευρώπη!...) και οι φυσικές καταστροφές θα ήταν οι μοναδικές πιθανές μαζικές συμφορές στον 21ο αιώνα και πως οι λοιμοί ανήκαν πλέον στο παρελθόν. Διαψευστήκαμε οικτρά. Η πανδημία σκόρπισε το θανατικό και τον φόβο. Μαζί με αυτά έκανε να θεριέψουν τα μύρια προβλήματα που είχαν οι σύγχρονες κοινωνίες. Η φτώχεια είναι αναμφίβολα το πιο σημαντικό. Λοιμός και λιμός υπήρξαν ένας ολέθριος συνδυασμός, ο οποίος συνέτριψε κυριολεκτικά πολυπληθείς κοινωνικές ομάδες…

Αναμφίβολα, ούτε οι ανθρώπινες σχέσεις θα είναι ποτέ ξανά οι ίδιες. Είχαμε, από καιρό, άλλοτε σοβαρώς και άλλοτε παιγνιωδώς, παραδοθεί στα τεχνολογικά θαύματα του «τηλε-…». Με την πανδημία, αυτός ο τρόπος ζωής θέριεψε, εξ ανάγκης. Ύστερα, εκουσίως συνεχίσαμε να υποδουλωνόμαστε σε τηλεμαθήματα, τηλεαγορές, τηλεεργασία, ακόμα και τηλεέρωτες. Εκπαιδευόμαστε, συναλλασσόμαστε, διαλεγόμαστε, συμφωνούμε, «σκοτωνόμαστε», φιλιώνουμε, ερωτευόμαστε, χωρίζουμε, όλα από μακριά, αφύσικα, γυάλινα, … πιξελωτά. Με γοργούς ρυθμούς απεμπολούμε το τόσο ζωτικής σημασίας «ενώπιος ενωπίω».

Θα ήθελα να επισημάνω κάτι ακόμα. Στην πανδημία θριάμβευσε το… αγαπημένο ελάττωμα του λαού μας, να χωριζόμαστε κάθε τόσο, για θέματα μείζονος ή και ελάσσονος σημασίας, σε δύο φανατικά αντίπαλες μερίδες. Επιστήμονες και ειδικοί, μη ειδήμονες και άνθρωποι καθημερινοί πήραν την ξιφολόγχη, για να εξουδετερώσουν, λεκτικά, ηθικά (και όχι μόνον), τους έχοντες (έστω και κατ’ ελάχιστον) διαφορετική -από την κρατούσα- άποψη για όσα συνέβαιναν. Επιβεβαιώθηκε για μία ακόμη φορά πως σε περιόδους κρίσεως χάνονται ο κοινός νους και το «μέτρο». Η μισαλλοδοξία θαρρείς πως κάνει κατάληψη στο αίμα μας, μας παθιάζει και μας τυφλώνει…

Ναι… Νομίζω πως στο εξής θα υπάρχει εποχή «προ Κόβιντ» και «μετά Κόβιντ». Και εμείς δεν θα είμαστε ποτέ ξανά οι ίδιοι.

ArtScript: Τι είναι ποίηση για την Άννα Πετράκη;

Άννα Πετράκη: Έγραψα κάποτε πως κάθε ποιητής…

«ένας ταξιδευτής του χρόνου είναι

χάος που ονειρεύεται

σφαίρα αδέσποτη

περιπλανώμενη οδύνη

ανυπότακτη ηδονή,

γεννιέται απ’ τη ζωή

γεννά την ίδια τη ζωή

συχνά με τον θάνατο αντικριστά χορεύει

Τολμά να απολέσει τις ισορροπίες του

όλες τις μίζερες, δειλές στιγμές του

τολμά να αποκαθηλώσει μέσα του

πληγές, σημάδια και ουλές

τον μισεμό της νιότης …»

Όσο για μένα…

«Το μόνο που κάνω με την ποίηση

γκρεμίζω

χτίζω

τις πληγές μου»

Η ποίηση είναι χάδι και μαστίγιο, σκοτάδι και φως, απανεμιά και θύελλα, κραυγή και σιωπή. Είναι σύνθεση αντίθετων και, συχνά, πολύ ακραίων

πραγμάτων. Αν δεν βουτήξεις στη μέσα σου άβυσσο, εάν δεν ναυαγήσεις, εάν δεν πνιγείς, ποίηση δεν γράφεις. Εάν δεν σκάψεις την ψυχή σου χωρίς έλεος, εάν δεν γδάρεις τα σωθικά σου, η ποίηση δεν σε βρίσκει ποτέ.

ArtScript: Με τι ασχολείστε τον ελεύθερο χρόνο σας;

Άννα Πετράκη: Διαβάζω πολύ, κυρίως ιστορικά μυθιστορήματα και νουάρ. Και βλέπω μανιωδώς ταινίες. Ο κινηματογράφος είναι η δεύτερη μεγάλη αγάπη μου μετά την πεζογραφία. Πολλά από τα ποιήματά μου θυμίζουν πεζό λόγο και συχνά μοιάζουν με ταινίες μικρού μήκους, όπως εύστοχα είχε πει κάποιος φίλος, όταν διάβασε τις πρώτες γρατζουνιές μου επάνω στο χαρτί.

ArtScript: Ποιο θα είναι το θέμα της επόμενης ποιητικής σας συλλογής; Έχετε ξεκινήσει να τη γράφετε;

Άννα Πετράκη: Αφού πρώτα σας ευχαριστήσω για την πολύ όμορφη συζήτηση, θα ήθελα να σας εκμυστηρευτώ πως είναι ήδη έτοιμες πάνω από μία συλλογές. Με αυτήν που ελπίζω να πάρει στο άμεσο μέλλον τον δρόμο για το τυπογραφείο επανέρχομαι, για τέταρτη φορά, στο θέμα του έρωτα, αλλά με μια… πινελιά επίσημης συμβίωσης και γάμου.