Άννα Γαλανού
Η «Θυσία», η «Εκδίκηση» και η «Εξιλέωση» αποτελούν την τριλογία της συγγραφέως Άννας Γαλανού, «Οι δρόμοι της Καταιγίδας» που συνθέτουν μια ευρύτερη εικόνα της Ενετοκρατίας στα μισά του 16ου αιώνα στην Κρήτη. Η αρχοντοπούλα που θα αναγκαστεί να εγκαταλείψει την πατρίδα της, ο νεαρός που θα υποχρεωθεί από τις συνθήκες να γίνει πειρατής προκειμένου να επιβιώσει και μια αθώα κόρη που θα την υποχρεώσουν να γίνει σύζυγος ενός έκφυλου άντρα και όμως και οι τρεις θα βρουν τη δύναμη να παλέψουν για να ζήσουν και να φέρουν τη ζωή τους όσο πιο κοντά σε αυτό που θα επιθυμούσαν, μα δεν τους το επέτρεψαν. Στην τριλογία της κυρίας Γαλανού ο αναγνώστης θα αντιληφθεί ότι η ενετοκρατία κάθε άλλο από μια ιδανική περίοδος δεν ήταν για τους ελληνικούς πληθυσμούς –και πως θα μπορούσε άλλωστε να είναι μια οποιαδήποτε περίοδος κατοχής ιδανική-. Με αφορμή την τριλογία «Οι δρόμοι της καταιγίδας» η συγγραφέας απαντάει στις ερωτήσεις μας για την περίοδο της ενετοκρατίας, για τους ήρωες της, για την αγάπη της για τα βιβλία, ανάμεσα σε πολλά άλλα θέματα.
ArtScript Blog: Πείτε μας λίγα λόγια για εσάς, ένα σύντομο βιογραφικό.
Άννα Γαλανού: Ανατρέχοντας στο παρελθόν, μπορώ πλέον να πω με βεβαιότητα ότι η επιθυμία μου να γράφω μετράει ήδη πάρα πολλά χρόνια. Υπάρχουν μικρά πεζά κείμενα μου, ή κείμενα διαλόγου από τα χρόνια του Δημοτικού. Έχω ασχοληθεί με όλα τα είδη του πεζού λόγου αλλά και με ποίηση, στίχο, θεατρικά έργα και παιδικά βιβλία. Συμμετέχω στα λογοτεχνικά δρώμενα της χώρας και πολλά απ’ τα έργα μου απέσπασαν σημαντικές διακρίσεις και βραβεία: Το ποίημα ‘’Άδειος κόσμος’’ πήρε πρώτο Πανελλήνιο βραβείο και βραβείο ΕΡΤ, το διήγημα ‘’Με Αντίπαλο τη Ζωή’’το πρώτο Πανελλήνιο βραβείο στην κατηγορία του, το θεατρικό έργο ‘’Το Τέλος Μιας Κωμωδίας’’,το δεύτερο βραβείο πρωτοεμφανιζόμενου θεατρικού συγγραφέα σε Πανελλήνιο διαγωνισμό της ΕΡΤ, καθώς και δυο βραβεία (Παγκρήτιο και Πανελλήνιο αντίστοιχα) για μελέτες πάνω στο έργο του Νίκου Καζαντζάκη.
Όλα τα βιβλία μου κυκλοφορούν από τις εκδόσεις Διόπτρα.
ArtScript Blog: Η τριλογία σας «Οι Δρόμοι της Καταιγίδας» διαδραματίζεται κατά τη διάρκεια της ενετοκρατίας στην Κρήτη. Έχετε πει σε συνέντευξη σας ότι «Επρόκειτο για μια από τις πλέον σκληρές μορφές άσκησης καταπιεστικής εξουσίας που απέχουν πολύ από την ωραιοποιημένη προβολή των επιβλητικών ενετικών κτηρίων, κάστρων και μνημείων». Ποιος είναι ο λόγος πιστεύεται που επισκιάστηκε η σκληρότητα της ενετικής κατοχής στην Ελλάδα;
Άννα Γαλανού: Η Ενετοκρατία στην Κρήτη διήρκεσε 458 χρόνια, όμως οι Κρήτες δεν πρόλαβαν να χαρούν καμιά ελευθερία, αφού τη σκληρή κατοχή των Ενετών διαδέχτηκαν οι Τούρκοι για τους επόμενους 4 αιώνες, που είχαν υποδουλώσει ταυτόχρονα κι όλη την υπόλοιπη Ελλάδα. Οι επαναστάσεις των Ελλήνων, οι σφαγές και όλα τα γεγονότα που ακολούθησαν για να αποτινάξουμε τον Τουρκικό ζυγό, έβαλαν σε δεύτερη ή και τρίτη μοίρα την ενετοκρατία που είχε προηγηθεί. Οι γενιές άλλαξαν και οι αφηγήσεις για τους σκληρούς Ενετούς δεν απασχολούσαν τόσο, μιας κι ο εχθρός πια ήταν άλλος. Οι ιστορικοί της εποχής, αλλά και μεταγενέστεροι τους ήταν αυτοί που ανέλαβαν επιτυχώς να φωτίσουν την συγκεκριμένη περίοδο.
ArtScript Blog: Υπήρξε κάποιος χαρακτήρας της τριλογίας που σας δυσκόλεψε περισσότερο από τους υπόλοιπους, και αν ναι γιατί;
Άννα Γαλανού: Κανένας χαρακτήρας δεν ήταν εύκολος. Οι ήρωες των βιβλίων (Ρούσσα – Ιωάννης – Αριάδνη) είναι δυνατές περσόνες με ιδιαίτερα γνωρίσματα. Έτσι κι αλλιώς πάνω σ’ αυτά τα τρία πρόσωπα στηρίζεται όλο το έργο. Υπάρχουν όμως και οι δευτεραγωνιστές όπως ο Σεκίρ, η αδελφή Θεονύμφη, ο Ιωσήφ, ο Μουχτάρ… και φυσικά οι αντιήρωες όπως ο Νικηφόρος, ο Δαμιανός, η Λίντια, ο ραβίνος Σάλομον… Πάρα πολλά πρόσωπα, τελείως διαφορετικά μεταξύ τους, που φέρνουν τα πάνω κάτω στην εξέλιξη του μύθου.
Αντιμετώπισα αρκετές δυσκολίες, για να μπορέσω να μεταφέρω επακριβώς στον αναγνώστη τον ρόλο που τους είχα δώσει να διαδραματίσουν, επί της ουσίας όμως κι όχι επιφανειακά. Διότι το να περιγράψεις ένα χαρακτήρα είναι ίσως το πιο εύκολο, να τον καθοδηγήσεις όμως σε μια συγκεκριμένη πορεία, αυτό, ομολογώ ότι με δυσκόλεψε κάμποσες φορές.
ArtScript Blog: Ένας από τους ήρωες σας στο πρώτο βιβλίο της τριλογίας σας «Η Θυσία» γράφει όμορφα ποιήματα, θα μπορούσαμε να σχολιάσουμε ότι έχει ‘‘ψυχή’’ καλλιτέχνη, αν και η πορεία του στο βιβλίο δε θα είναι αυτή που θα περίμεναν οι αναγνώστες από έναν καλλιτέχνη. Τελικά το να είναι κάποιος καλλιτέχνης οφείλεται στο ταλέντο με το οποίο έχει γεννηθεί ή πρέπει να έχει το κάτι παραπάνω όπως για παράδειγμα ευαισθησία και ένα πιο καθαρό βλέμμα απέναντι στα όσα συμβαίνουν γύρω του; Μήπως η ευαισθησία είναι απλά ένα ρομαντικό στερεότυπο στο οποίο επιμένουμε να πιστεύουμε για τους καλλιτέχνες;
Άννα Γαλανού: Γενικά αποφεύγω τις γενικεύσεις, επειδή άνθρωπος από άνθρωπο διαφέρει. Κάποιοι γεννιόμαστε ευαίσθητοι και διατηρούμε αυτή την τρυφερότητα μια ζωή εξωτερικεύοντας την με κάθε είδους καλλιτεχνία. Υπάρχουν όμως και άνθρωποι, αρκετοί θα έλεγα σήμερα, που κλειδώνουν δια παντός τις ευαισθησίες τους στο ντουλάπι του σχολείου τους, αμέσως μόλις αποφοιτήσουν και αλλάζουν ρότα. Τα σκληρά goldenboys κάποτε ίσως υπήρξαν ευαίσθητα παιδιά, παράδειγμα. Πολλοί επίσης εσκεμμένα υποκρίνονται και υπερεκτιμούν ευαισθησίες με σκοπό να ακουμπήσουν αφελείς καρδιές ανθρώπων ευάλωτων. Βλέπουμε πολλά γύρω μας, κάποια τα καταλαβαίνουμε και κάποια όχι. Οι πραγματικοί καλλιτέχνες διακρίνονται σε μια πορεία ζωής, είναι συνεπείς σ’ αυτό που κάνουν και δεν γυροφέρνουν. Είναι σεμνοί.
ArtScript Blog: Ο βασικός πρωταγωνιστής στο δεύτερο βιβλίο σας «Η Εκδίκηση» καταλήγει στο εξής συμπέρασμα: «Κανένας τους δεν μπόρεσε, τελικά, να σχεδιάσει κατά πως ήθελε τη ζωή του. Άραγε ήταν η μοίρα που τους οδηγούσε; Και τι μοίρα! Σαν να κουβαλούσαν κάποια βαριά κατάρα πάνω τους». Τελικά το κάθε τι είναι γραπτό να συμβεί ή κάθε ένας είναι ικανός να ορίσει τη μοίρα του;
Άννα Γαλανού: Ο Ιωάννης, που έχει αυτή την άποψη, την οποία ασπάζονται πολλοί, όχι εγώ, το διευκρινίζω, είναι ένας χαμένος άνθρωπος. Διατηρεί, ως το τέλος, τις ευαισθησίες του 16χρονου αγοριού που νιώθει ξάφνου να χάνει την γη κάτω απ’ τα πόδια του, έχοντας στο μυαλό του μόνο την εκδίκηση. Δεν είμαι μοιρολάτρισσα, δεν πιστεύω όμως ότι είναι και τα πάντα στο χέρι μας. Κάπου στην μέση είναι η ουσία της ζωής, τα όρια κάποιες φορές είναι δυσδιάκριτα. Θεωρώ ότι η ψυχή θέλει δουλειά, θέληση, επιμονή και στόχο. Ποτέ δεν μεμψιμοιρούμε, οι αναποδιές είναι μέσα στο πρόγραμμα, διαφορετικά, αν όλα ήταν εύκολα κι απλά, θα ήταν και πολύ ανούσια.
ArtScript Blog: Πριν ξεκινήσετε να γράφετε τα βιβλία είχατε σχεδιάσει την κάθε ιστορία με λεπτομέρεια ή κατά τη διάρκεια της γραφής βρεθήκατε και εσείς απέναντι σε ‘‘απρόβλεπτες’’ εξελίξεις;
Άννα Γαλανού: Είχα σχεδιάσει εξαρχής και μάλιστα λεπτομερώς την ιστορία που σκόπευα να γράψω. Είναι χωρισμένη ανά κεφάλαιο σ’ ένα σπιράλ τετράδιο. Την σχεδίαζα πάνω από ένα μήνα, αφού πρώτα είχα διαβάσει ένα πλήθος ιστορικών βιβλίων της εποχής. Το απρόοπτο που συνέβη ήταν το εύρημα, πραγματικά εκπληκτικό, που αναφέρεται στο βιβλίο Εξιλέωση και είναι ‘’η ταπισερί της Αριάδνης’’. Είναι ένα από τα μεγαλύτερα ατού της τριλογίας… ομολογώ πως εξεπλάγην και εγώ.
ArtScript Blog: Οι ήρωες σας άλλες φορές συγχωρούν κι άλλες εκδικούνται. Η εκδίκηση ή η συγχώρεση θεωρείτε ότι είναι χαρακτηριστικό δύναμης ή μήπως αυτό εξαρτάται από τις συνθήκες;
Άννα Γαλανού: Μιλάμε για δύο τελείως διαφορετικά πράγματα. Συγχωρώ όταν πρέπει και αυτούς που αξίζουν την συγχώρεση, κι όχι γενικά. Για να τους συγχωρήσουν πρέπει να αποδείξουν έμπρακτα ότι αξίζουν μιας τέτοιας μεγαλοψυχίας. Όχι μόνο στην τριλογία, αλλά και στα άλλα μου βιβλία, το αίσθημα της δικαιοσύνης κυριαρχεί, κάτι που με εκφράζει κι εμένα σαν άνθρωπο. Η εκδίκηση είναι μια σκληρή απόφαση, που στα βιβλία μεν είναι πολύ εύκολο να αποδοθεί λογοτεχνικά, στην ζωή όμως εξαρτάται από πολλά, κυρίως από την ψυχοσύνθεση του καθενός μας. Εκδίκηση π.χ. για μένα, θα μπορούσε να είναι και η πλήρης αδιαφορία για κάποιον, χωρίς κανένα συναισθηματικό κόστος. Η συγχώρεση και η εκδίκηση δεν είναι χαρακτηριστικά ούτε δύναμης ούτε επιβολής. Είναι τελείως διαφορετικά και δεν επιδέχονται συγκρίσεις.
ArtScript Blog: Γράφετε στο επιμύθιο του τελευταίου βιβλίου της τριλογίας σας «Όταν συνέλαβα την ιδέα να γράψω για την Ενετοκρατία στην Κρήτη, ακόμα δεν γνώριζα ότι θα εξελισσόταν σε τριλογία. Αρχικός μου στόχος ήταν να φωτίσω, κατά το δυνατόν, τη συγκεκριμένη εποχή, αφού πολλά θέματα είχαν αποσιωπηθεί ή ταφεί στη λήθη του χρόνου. Ξεκίνησα, λοιπόν, να μελετώ τις ιστορικές πηγές, όμως προχωρώντας από βιβλίο σε βιβλίο, αντιλήφθηκα ότι και σ’ εμένα πολλά πράγματα ήταν άγνωστα και με εξέπληξαν. Ξαφνικά βρέθηκα στη δίνη μιας εποχής που κάθε άλλο παρά ειδυλλιακή και γαλήνια υπήρξε, έτσι όπως την είχα μέχρι τότε στον νου μου». Θα ήθελα να σας ρωτήσω πως σκεφτόσασταν την υπόθεση του βιβλίου σας πριν χαθεί η εξιδανικευμένη εικόνα που είχατε για την ενετοκρατία. Ποιες ομοιότητες και ποιες διαφορές θα είχε με τα υπάρχοντα βιβλία;
Άννα Γαλανού: Είχα διαβάσει πολύ παλιά στο βιβλίο του Θεοχάρη Δετοράκη ‘’Η ιστορία της Κρήτης’’ λεπτομερώς την ενότητα που αναφέρεται στην Ενετοκρατία. Ο παππούς μου επίσης είχε αναφερθεί πολλές φορές στην Ενετοκρατία, προφανώς, η προφορική παράδοση, περνούσε από γενιά σε γενιά. Δεν ξεκίνησα τυχαία να γράφω για την Ενετοκρατία, ήξερα ότι τα πράγματα δεν ήταν καθόλου ειδυλλιακά. Εκείνο που εννοώ, είναι ότι δεν γνώριζα την έκταση και την σκληρότητα εκείνης της εποχής και ειλικρινά το πρώτο διάστημα που μελετούσα τα γεγονότα είχα συγκλονιστεί. Μου ήταν αδιανόητο να δεχτώ ότι συνέβαιναν όλα αυτά και ο περισσότερος κόσμος δεν είχε ιδέα τι συνέβαινε. Όταν γεννιόταν ένα αγόρι, ξέρετε τι έλεγαν; Γεννήθηκε ένας ναύτης. Η μοίρα του ήταν προδιαγεγραμμένη, θα πήγαινε σκλάβος στις γαλέρες. Οι σκλάβοι Κρήτες που έκτιζαν τα τείχη και τα μνημεία, κάτω απ’ τον καυτό ήλιο, πέθαιναν γιατί οι Ενετοί δεν τους έδιναν ένα τάσι νερό, υπήρχαν εκατοντάδες άλλοι που θα έπαιρναν την θέση τους και υπάρχουν επίσης κι άλλες πολλές αντίστοιχες περιγραφές για τα βασανιστήρια που γίνονταν.
ArtScript Blog: Έχω διαβάσει σε συνέντευξη σας να λέτε ότι «Ο αναγνώστης δεν μπορεί να θεωρείται πελάτης, γιατί κάτι τέτοιο πάει να διαμορφωθεί τώρα τελευταία και με θλίβει πολύ». Πως νιώθετε να αντιλαμβάνονται οι άνθρωποι του βιβλίου (συγγραφείς, εκδότες ακόμα και κριτικοί) τη σχέση με το κοινό στις μέρες μας και τι θα είχατε εσείς από πλευράς σας να τους συμβουλέψετε για να μην παρεκκλίνουν από τον αρχικό τους σκοπό που μπορεί να μην είναι ο βιοπορισμός;
Άννα Γαλανού: Σε κάθε χώρο υπάρχουν οι έντιμοι, οι ιδεαλιστές και οι άλλοι. Ο συγγραφέας οφείλει να ανήκει στην κατηγορία των ιδεαλιστών. Το γράψιμο δεν είναι επάγγελμα, είναι κατάθεση ψυχής. Προσωπικά δεν μπορώ να δεχτώ οτιδήποτε άλλο. Όσον αφορά την κριτική, σε γενικές γραμμές, θεωρώ πως είναι υποκειμενική, και κάποιες φορές κατευθυνόμενη. Ο κόσμος παρασύρεται πρόσκαιρα απ’ αυτά που ακούει ή διαβάζει, όμως τελικά εκείνος είναι που αποφασίζει. Διαβάζουμε για ένα έργο, οποιοδήποτε, βιβλίο, σινεμά, θέατρο αρνητικές κριτικές και βλέπουμε στην πορεία πως το κοινό το ανεβάζει στην κορφή με την παρουσία του ή και το ανάποδο. Γιατί γίνεται αυτό; Σίγουρα ο κόσμος βρίσκει πράγματα που πέρασαν απαρατήρητα στον εκάστοτε κριτικό. Είναι καλό να υπάρχουν απόψεις, γιατί μόνο έτσι μπορεί να υπάρχουν και συγκρίσεις.
Οι εκδότες είναι η φωνή των δημιουργών στο αναγνωστικό κοινό. Οι συγγραφείς δεν μπορούν να πουλάνε μόνοι τα βιβλία τους, δεν είναι αυτή η δουλειά τους. Πολλοί εκδότες βγάζουν βιβλία ρισκάροντας, αυτό είναι κάτι που όλοι οφείλουμε να τους το αναγνωρίσουμε. Σαφώς υπάρχουν κι εδώ οι άλλοι… παντού υπάρχουν.
ArtScript Blog: Τα τελευταία χρόνια, γίνονται συχνά σεμινάρια δημιουργικής γραφής, κάτι που πριν από κάποια χρόνια συνέβαινε πολύ σπάνια. Για ποιο λόγο πιστεύετε εσείς ότι έχει υπάρξει όλη αυτή η κατακόρυφη αύξηση και ποια η γνώμη σας για τα σεμινάρια δημιουργικής γραφής;
Άννα Γαλανού: Θα σας απαντήσω αυτό που βλέπω κι αυτό που εισπράττω από πολλούς ανθρώπους που μου στέλνουν να διαβάσω κείμενά τους. Υπάρχει μεγάλη ανάγκη έκφρασης. Ζούμε άσχημα τελευταία, κρατάμε πολλές ευαισθησίες μέσα μας, φοβόμαστε να εκτεθούμε. Όμως, μέσα από κείμενα ή ποίηση γίνεται πιο εύκολο. Η εποχή είναι πολύ σκληρή και δεν ευνοεί τους ειλικρινείς ανθρώπους που κάνουν μια κατάθεση ψυχής. Θεωρώ πως αυτός είναι ο λόγος που γράφουν αρκετοί άνθρωποι. Είναι καλό, είναι θετικό και το χειροκροτώ. Τα σεμινάρια νομίζω πως βοηθούν εκείνους που πραγματικά το εννοούν ότι θέλουν να προχωρήσουν στην συγγραφή, διδάσκουν την μέθοδο, τον τρόπο. Βάζουν σε μια τάξη τις σκέψεις. Είναι αδύνατον όμως να δημιουργήσουν συγγραφείς.
ArtScript Blog: Γράφετε κάτι αυτή την περίοδο και αν ναι θα θέλατε να μας δώσετε μια γεύση;
Άννα Γαλανού: Έχω ξεκινήσει σιγά σιγά να σχεδιάζω το νέο μου βιβλίο και ταυτόχρονα μελετώ. Δεν έχω ακόμα να σας πω κάτι συγκεκριμένο, γιατί είμαι στο ψάξιμο. Κάνω τον κορμό της ιστορίας κι αυτό ίσως χρειαστεί αρκετό χρόνο. Ετοιμάζω κάτι εξίσου δυνατό με την τριλογία.
Διαβάστε επίσης:
