«Η Κούπα του Πτολεμαίου» του συγγραφέα Κώστα Στοφόρου είναι ένα νεανικό βιβλίο που αφορά μικρά αλλά και μεγάλα παιδιά.  Μια παρέα κοριτσιών και αγοριών, από εννέα ως δώδεκα ετών (μην ξεχνάμε την εξάχρονη Ζωή) βρίσκονται στο Πόρτο Ράφτη όπου περνάνε μαζί το καλοκαίρι τους. Σύντομα αντιλαμβάνονται ότι σε μια βίλα κάτι ύποπτο συμβαίνει… και όχι μην ξεγελιέστε, δεν είναι απλά μια περιπέτεια, αφού ιστορία και αρχαίος πολιτισμός καθοδηγούν τη συντροφιά των νέων ανθρώπων προσπαθώντας να φτάσουν στη λύση και να σώσουν την αρχαία πολιτισμική κληρονομιά μας από τα χέρια των αρχαιοκάπηλων. Ο συγγραφέας Κώστας Στοφόρος απαντάει στις ερωτήσεις μας και μας οδηγεί στο μαγικό κόσμο του βιβλίου, ενώ μας εξηγεί τη σημασία της ιστορίας και του πολιτισμού.

Artscript:  Λίγα λόγια για τον Κώστα Στοφόρο (ένα σύντομο βιογραφικό).

Ο Κώστας Στοφόρος είναι δημοσιογράφος και συγγραφέας.

Έχει εργαστεί επί σειρά ετών στην τηλεόραση και τώρα συνεργάζεται με το Μουσείο Σχολικής και Εκπαίδευσης ενώ γράφει στο διαδίκτυο, σε εφημερίδες και περιοδικά κυρίως για θέματα βιβλίου και πολιτισμού.

Έχει γράψει τη σειρά βιβλίων «Το ημερολόγιο ενός πατέρα», παραμύθια και ιστορίες για παιδιά και νέους, αλλά και βιβλία για ενηλίκους.

Έχει δημιουργήσει την Παραμυθοκουζίνα μαζί με τη ζωγράφο Στεφανία Βελδεμίρη, φτιάχνει παραμύθια μαζί με τα παιδιά με τη «Μαγική Τράπουλα» και εκπονεί εκπαιδευτικά προγράμματα.

Είναι μέλος της Ένωσης Συντακτών Περιοδικού –Ηλεκτρονικού Τύπου (ΕΣΠΗΤ)

Artscript:  Η νουβέλα σας «Η ΚΟΥΠΑ ΤΟΥ ΠΤΟΛΕΜΑΙΟΥ», είναι ένα νεανικό, διδακτικό θα μπορούσα να το χαρακτηρίσω βιβλίο. Εκτός από την αξία του αρχαίου πολιτισμού μας αναφέρεστε αρκετές φορές και σε ιστορικά γεγονότα δια μέσω του στόματος του παππού Λευτέρη, θεωρείτε ότι οι νέοι άνθρωποι αποτελούν γόνιμο έδαφος για ουσιαστικές πληροφορίες και μνήμες, παρά του ότι κατηγορούνται ότι ενδιαφέρονται μόνο για τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης και τα δημοφιλή παιχνίδια στα κινητά τους;

Κ. Στοφόρος: Δυστυχώς είμαστε μια χώρα που δεν έχει καθόλου καλή σχέση με το διάβασμα και το καλό βιβλίο. Ο κύκλος των ανθρώπων που διαβάζουν, νέων και ενηλίκων είναι μάλλον απογοητευτικός. Ευτυχώς γίνονται σημαντικές προσπάθειες -αν και διάσπαρτες- για να αλλάξει αυτή η κατάσταση. Όσοι γράφουμε για παιδιά και νέους μπορούμε να συμβάλλουμε κι εμείς, αρκεί να μην καταφεύγουμε σε εύκολες λύσεις και συνταγές. Στο Μουσείο Σχολικής Ζωής και Εκπαίδευσης όπου συνεργάζομαι μεταξύ των άλλων και σε εκπαιδευτικούς περιπάτους, βλέπουμε πως υπάρχει τρόπος αν μεταδώσεις γνώσεις στα παιδιά. Να τους μάθεις στοιχεία της τοπικής ιστορίας και ξεκινώντας από εκεί να σχηματίσουν την ευρύτερη εικόνα. Αυτό ελπίζω να καταφέρω και μέσα από τα βιβλία μου.

Τόσο στη συνέχεια της «Κούπας», τον «Κώδικα της Λέρου» (εκδόσεις Κέδρος), όσο και στο βιβλίο «Ο θεός Διόνυσος και οι πειρατές» που κυκλοφορεί από το Μουσείο μέσα από τον μύθο, τη δράση και την περιπέτεια αναφέρομαι σε στοιχεία της ιστορίας.

Βλέπω πως λειτουργεί αυτός ο τρόπος προσέγγισης, αλλά χρειάζεται δουλειά απ’ όλους μας. Και πρώτα απ’ όλα από την οικογένεια.

Η πρώτη μου συμβουλή -αν επιτρέπεται να δίνω συμβουλές- είναι εφόσον έχουμε παιδιά στο σπίτι να κλείσουμε/ εξαφανίσουμε την τηλεοπτική συσκευή και να χρησιμοποιούμε τον υπολογιστή σε λογικά πλαίσια και συγκεκριμένες ώρες.

Τα κινητά, τάμπλετ κλπ που δίνονται στα παιδιά πριν …περπατήσουν είναι για μένα ένα έγκλημα που κάνουν οι γονείς. Βλέπεις θλιβερές εικόνες… Τα όρια στη χρήση τους είναι ανύπαρκτα. Τα παιδιά είναι εικόνα δική μας, των ενηλίκων…

Εγώ προτείνω να επισκεφθούμε βιβλιοπωλεία και βιβλιοθήκες με τα παιδιά. Να διαβάσουν εκείνα, να διαβάσουμε κι εμείς. Π.χ. ένα ωραίο αστυνομικό μυθιστόρημα μπορεί να προσφέρει πολύ μεγαλύτερη διασκέδαση από ένα ακόμη σήριαλ. Να περπατήσουμε στην πόλη και στον τόπο μας. Να γνωρίσουμε τις ομορφιές, τα τοπία, τα μνημεία, την ιστορία μας…

Artscript:  «Ξεναγείστε» μας στην Παραμυθοκουζίνα την οποία δημιουργήσατε με τη ζωγράφο Στεφανία Βελδεμίρη. Τι παραμυθένια μαγικό συμβαίνει εκεί; 

Κ. Στοφόρος: Κλείσαμε τα πέντε μας χρόνια κι ετοιμαζόμαστε να πάμε στο … Νηπιαγωγείο. Η Παραμυθοκουζίνα ξεκίνησε το ταξίδι της στον κόσμο των Παραμυθιών το φθινόπωρο του 2011 κι από τότε έχει ταξιδέψει σε όλη την Ελλάδα και έχει συμβάλλει στη δημιουργία δεκάδων παραμυθιών μαζί με τα παιδιά –κάθε ηλικίας.

Βασικό «εργαλείο» για την κινητοποίηση της φαντασίας των παιδιών είναι η «Μαγική Τράπουλα των Παραμυθιών»

Η μαγική τράπουλα βασίζεται στις λεγόμενες «λειτουργίες» των παραμυθιών. Οι λειτουργίες αυτές, σύμφωνα με έναν από τους σημαντικότερους μελετητές του παραμυθιού, τον ρώσο Βλαντιμίρ Προπ, ο οποίος προσδιόρισε ότι είναι 31 στον αριθμό, υπάρχουν, πάνω- κάτω, σε όλα τα παραμύθια. Ο Τζιάνι Ροντάρι τις περιόρισε σε 21 και πρότεινε τη δημιουργία μιας τράπουλας. 

Αυτή η τράπουλα εικονογραφήθηκε από τη Στεφανία Βελδεμίρη. Ελπίζουμε σύντομα να κυκλοφορήσει και η Μαγική Τράπουλα της ΜΥθολογίας

Ο Ροντάρι λέει πως οι «λειτουργίες» είναι για το παραμύθι ότι οι νότες για τη μουσική. Όπως με τις 12 νότες μπορείς να φτιάξεις αναρίθμητες μελωδίες, έτσι και με τις «λειτουργίες» μπορείς να φτιάξεις αναρίθμητα παραμύθια…

Η Μαγική Τράπουλα, είναι ένα ακόμη μονοπάτι για να ταξιδέψει η φαντασία των παιδιών, αλλά και των … «μεγάλων» ώστε να βρουν και πάλι το παιδί που έχουν μέσα τους…

Η Μαγική Τράπουλα χρησιμοποιείται με την καθοδήγηση των ενηλίκων ώστε τα παιδιά να αποκτήσουν βιωματική γνώση για συγκεκριμένα θέματα. Από τον Ιούνιο του 2014 έως τον Ιανουάριο του 2015, αξιοποιήθηκε σε ένα πρόγραμμα για τις καθημερινές συνήθειες υγιεινής, στο πλαίσιο του οποίου η «Παραμυθοκουζίνα» επισκέφθηκε 100 Δημοτικούς Παιδικούς Σταθμούς σε όλη την Ελλάδα, με τη στήριξη της αλυσίδας σουπερμάρκετ ΑΒ Βασιλόπουλος και του Detoll.

Ήδη έχει αξιοποιηθεί με επιτυχία στη δημιουργία παραμυθιών από τα ίδια τα παιδιά με σκοπό την εξοικείωση τους με τους κανόνες της σωστής διατροφής.

Επίσης έχουν δημιουργηθεί παραμύθια για τη ζωοφιλία, τους φόβους των παιδιών, τη γνωριμία τους  με  λογοτεχνικά κείμενα, θεατρικά έργα, αλλά και την τοπική ιστορία.

Με έμπνευση τα μνημεία –σύμβολα Αθήνας και Θεσσαλονίκης (Λευκό Πύργο και Ακρόπολη) δημιουργήθηκε το παραμύθι «Περιπέτεια στον Παρελθώνα». Με αφορμή τους Αχαρνής του Αριστοφάνη δημιουργήθηκε το παραμύθι «Αχαρνής 2012» που συνέδεσε την αρχαία ιστορία με τη σημερινή εποχή, με επίκεντρο τις Αχαρνές.

Εκδηλώσεις όπου η Μαγική Τράπουλα χρησιμοποιήθηκε για τη δημιουργία παραμυθιών που αφορούν στην τοπική ιστορία έχουν ακόμη πραγματοποιηθεί στη Θεσσαλονίκη, στη Κρήτη, στη Καβάλα, στο Βόλο, στη Νεμέα, στη Χίο, στο Βουκουρέστι, στο Πόρτο Ράφτη, στη Φωκίδα κ.α.

Σε ένα πρόγραμμα του Μουσείου Σχολικής Ζωής και Εκπαίδευσης, τα παιδιά περπατούν στην Πλάκα και στο Μοναστηράκι, γνωρίζουν τα μνημεία και την ιστορία τους και στη συνέχεια, στο χώρο του Μουσείου, με τη βοήθεια της Μαγικής Τράπουλας των Παραμυθιών δημιουργούν ένα παραμύθι αξιοποιώντας τα όσα έμαθαν στον περίπατό τους.

Artscript:  Αντιλήφθηκα διαβάζοντας τα βιβλία σας ότι εμπνέεστε από την ποίηση και τους στίχους τραγουδιών. Ποιος ο ρόλος της ποίησης στη ζωή σας;

Κώστας Στοφόρος: Η ποίηση και τα τραγούδια με συνοδεύουν πάντοτε. Θεωρώ πολύ κρίμα σε μια χώρα που έχει αναδείξει τόσο σημαντικούς ποιητές, ελάχιστοι διαβάζουν ποίηση σήμερα. Κι όμως υπάρχουν εκπαιδευτικά προγράμματα που θα μπορούσαν αν εφαρμοστούν, αλλά…

Η ποίηση σε βοηθά να καταλάβεις τον εαυτό σου και να εκφράσεις αυτό που θέλεις με τον πιο συμπυκνωμένο τρόπο. Ένας στίχος μπορεί αν έχει τη δύναμη που δεν έχουν σελίδες επί σελίδων από άλλα βιβλία

Σκεφτείτε στίχους που έχουν μείνει στη συλλογική μας μνήμη…

Artscript:  Υπάρχει η άποψη ότι τα ελληνικά αρχαία είναι κληρονομιά ολόκληρου του δυτικού πολιτισμού και ότι δικαίως μέρος του Παρθενώνα βρίσκεται στη Μεγάλη Βρετανία, ή η Αφροδίτη της Μήλου στο Λούβρο κ.ο.κ. εσείς αν είχατε την ευκαιρία τι θα απαντούσατε σε όσους διεκδικούν τα αρχαία κειμήλια από την Ελλάδα; (καθώς δε δέχονται να τα επιστρέψουν).

Κ. Στοφόρος: Οι αρχαιότητες αυτές είναι στην πραγματικότητα κλοπιμαία. Κανένας κλέφτης δεν μπορεί να δικαιωθεί επειδή επεφύλαξε καλή μεταχείριση σε ό,τι έκλεψε! Το θεωρώ έγκλημα και κάθε επιχείρημα περί του αντιθέτου είναι σαθρό εξαρχής.

Προτείνω στους υπερμάχους του Βρετανικού Μουσείου να διαβάσουν την «κατάρα της Αθηνάς του Λόρδου Βύρωνα!

Δυστυχώς ενώ όλοι γνωρίζουν το θέμα «Ελγίνεια» ή «Μάρμαρα του Παρθενώνα» πολλά τέτοια εγκλήματα είναι άγνωστα στους περισσότερους. Μέσα από τα βιβλία μου θέλησα -μεταξύ άλλων- να αναδείξω και το τι συνέβη με τα στρατεύματα κατοχής. Ακόμη και σήμερα που μιλάμε, η Γερμανία δεν έχει επιστρέψει πολλά από αυτά τα κλοπιμαία.

Πιστεύω ότι όλες οι χώρες -θύματα θα έπρεπε να αντιδράσουν από κοινού.

Πέρα από αυτά όμως η Ελλάδα οφείλει να προστατεύει και να αναδεικνύει τις αρχαιότητες που υπάρχουν στο έδαφός της. Συχνά εν ονόματι «μεγάλων έργων» όπως το αεροδρόμιο το επίσημο κράτος λειτούργησε ως …Ταλιμπάν, ισοπεδώνοντας αρχαιολογικούς χώρους μεγάλης σημασίας…

Artscript:  Στο ομότιτλο κεφάλαιο «Η Κούπα του Πτολεμαίου» που σταματάει η μυθοπλασία και ξεκινάει η ιστορία ή αν προτιμάτε που σταματάει η ιστορία και ξεκινάει η μυθοπλασία;

Κ. Στοφόρος: Η Κούπα του Πτολεμαίου είναι υπαρκτή και όντως από αυτή κοινωνούσαν οι Γάλλοι βασιλείς. Αποδιδόταν στην εποχή του Πτολεμαίου του Φιλάδελφου όμως η σύγχρονη χρονολόγηση την τοποθετεί αρκετά αργότερα. Όντως κλάπηκε και αργότερα επιστράφηκε χωρίς τις πολύτιμες πέτρες που τη διακοσμούσαν.

Η μυθοπλασία ξεκινά με την υποτιθέμενη πρωτότυπη κούπα που βρίσκεται στο Πόρτο Ράφτη, όταν οι ιερείς του ναού του Δήλιου Απόλλωνα θέλησαν να την σώσουν από την Κλεοπάτρα

Artscript:  (σελ 67) "Κι ο κόσμος φαίνεται να ξεχνάει. Κι ακόμα χειρότερα, να μη θέλει να μάθει". Γιατί πιστεύετε συμβαίνει αυτό; Ο κόσμος είναι βυθισμένος στον καταναλωτισμό,  η κρίση τον αποπροσανατόλισε ή η παιδεία μας- κουλτούρα μας είναι ελλιπή;

Κ. Στοφόρος: Όλα όσα γίνονται στη χώρα βασίζονται αρκετά στην απουσία μνήμης. Βομβαρδιζόμαστε από χιλιάδες ανούσιες πληροφορίες που κατακλύζουν τον εγκέφαλο μας οδηγώντας μας να ξεχάσουμε. Αυτό δεν είναι «καινούργιο φρούτο»… Ο Κούντερα πολύ σωστά το είχε εντοπίσει στο βιβλίο του γέλιου και της λήθης: «Ο αγώνας του ανθρώπου ενάντια στην εξουσία είναι ο αγώνας της μνήμης ενάντια στη λήθη»

Δεν πρόκειται για έλλειψη, αλλά για επιλογή. Να ξεχνάμε για να μπορούν να μας κάνουν ό,τι θέλουν.

Εκτός από τη μνήμη, απουσιάζει και η κατανόηση των γεγονότων:

«Όσοι δεν κατανοούν την Ιστορία είναι καταδικασμένοι να την επαναλάβουν. Ωστόσο, όσοι κατανοούν την Ιστορία είναι καταδικασμένοι να παρακολουθούν ανήμποροι εκείνους που την επαναλαμβάνουν» (Simon Scarrow, Καρδιά από πέτρα, εκδόσεις Διόπτρα, μετάφραση Χρήστος Μπαρουξής)

Artscript: Στο βιβλίο σας προτιμήσατε να δείξετε ότι αυτός που θα πληρώσει, την παρανομία είναι ο τελευταίος τροχός της αμάξης, ας τον χαρακτηρίσουμε έτσι, και ότι οι ουσιαστικά υπεύθυνοι όχι απλά ξελασπώνουν, πολλές φορές κηρύσσονται και ‘‘ήρωες’’ δε θεωρείτε ότι έστω στη μυθοπλασία θα έπρεπε να υπάρχει μεγαλύτερη δικαιοσύνη και κυρίως αφού αναφέρεται σε παιδιά (μικρά ή μεγάλα);

Κ. Στοφόρος: Διαφωνώ με την ωραιοποίηση/ στρογγυλοποίηση των καταστάσεων. Άλλο η μυθοπλασία και άλλο η παραπλάνηση. Τα παιδιά αξίζει να μάθουν πως δεν αγωνιζόμαστε μόνο με εγγυημένα αποτελέσματα. Συχνά χάνουμε. Κανένας αγώνας όμως δεν είναι μάταιος. Όπως και στο βιβλίο πάντα κάτι κερδίζουμε. Οι «κακοί» έχουν την εξουσία γύρω μας. Προτρέπω να τα βάλουμε μαζί τους, ακόμη κι αν ξέρουμε πως μπορεί να καταφέρουν να γλιτώσουν. Κάθε μικρή μας νίκη πάει τον κόσμο ένα βήμα μπροστά.

Η κούπα πηγαίνει στο Μουσείο και όχι σε κάποια ιδιωτική συλλογή, ο τόπος σώζεται από τα αρπακτικά… Τα μέσα ενημέρωσης -και τα γνωρίζω καλά εκ των ένδον- παίζουν τον πιο άθλιο ρόλο στην πλειονότητά τους και σκοπός μου ήταν να ρίξω τον σπόρο της αμφιβολίας.

Να ερευνούμε, να διασταυρώνουμε και να μην καταπίνουμε ό,τι μας σερβίρουν.

Artscript:  Στη νουβέλα σας, εκεί που η διαφθορά σταματάει τους μεγάλους, σε θέσεις ευθύνης, οι οποίοι μάλιστα τις περισσότερες φορές στηρίζουν τους αρχαιοκάπηλους, αναλαμβάνουν να λύσουν την υπόθεση μια παρέα παιδιών από εννέα ως δώδεκα ετών, συμβαίνει επειδή το βιβλίο αναφέρεται κυρίως σε νεανικό κοινό ή είναι κάποιου είδους συμβολισμός για το ότι οι νέοι άνθρωποι πρέπει να διεκδικήσουν και να καταφέρουν πράγματα εκεί που οι μεγαλύτεροι απέτυχαν;

Κ. Στοφόρος: Θα μπορούσα να πω ότι ισχύουν και τα δυο. Υπάρχουν ωστόσο δίπλα στα παιδιά και ηλικιωμένοι -όπως ο παππούς Λευτέρης- αλλά και κρατικοί λειτουργεί -όπως ο Αντώνης- που κάνουν το καθήκον τους και στέκονται δίπλα στα παιδιά.

Όπως γράφει στις Αόρατες πόλεις ο Ίταλο Καλβίνο: «Η κόλαση των ζωντανών δεν είναι κάτι που θα υπάρξει. Αν υπάρχει μια, είναι αυτή που βρίσκεται ήδη εδώ, η κόλαση που κατοικούμε κάθε μέρα, που φτιάχνουμε με το να ζούμε μαζί. Δυο τρόποι υπάρχουν για να γλιτώσεις απ’ το μαρτύριό της. Ο πρώτος είναι εύκολος σε πολλούς: Δέξου την κόλαση και γίνε μέρος της έτσι που να μην τη βλέπεις πια. Ο δεύτερος είναι επικίνδυνος και απαιτεί συνεχή επαγρύπνηση και γνώση: Μάθε να αναγνωρίζεις ποιος και τι, στη μέση της κόλασης, δεν είναι κόλαση, κι αυτά κάνε να διαρκέσουν, δωσ’  τους χώρο»

Artscript:  Πρόσφατα κυκλοφόρησε το νέο σας βιβλίο με τίτλο «Ο κώδικας της Λέρου-περιπέτεια στο νησί της Άρτεμης» από τις εκδόσεις ΚΕΔΡΟΣ. Στο οποίο μεταξύ των άλλων αναφέρεστε και στο θέμα των Συρίων μεταναστών. Θεωρείται ότι σε γενικές γραμμές οι έλληνες είναι θετικοί ή αρνητικοί απέναντι στους Σύριους και στο δράμα τους; Τι θα συμβουλεύατε τους συμπατριώτες σας, που λόγω οικονομικής κρίσης είναι φορές που μπορεί να νιώθουν κουρασμένοι και να βλέπουν τους μετανάστες ως ένα ακόμα πρόβλημα που ήρθε να φορτωθεί στην καθημερινότητα τους;   

Κ. Στοφόρος: Οι Έλληνες φέρθηκαν στη μεγάλη πλειονότητά τους με τρόπο που νομίζω εξέπληξε και διεθνώς. Σε μια χώρα που δοκιμάζεται από την κρίση βρήκαν φιλοξενία αυτοί οι κυνηγημένοι άνθρωποι κι ας υπήρξαν λάθη και αστοχίες.

Το εντυπωσιακό είναι ότι σε αντίθεση με την Κεντρική Ευρώπη δεν ενισχύθηκε η ακροδεξιά, ούτε γενικά υπήρξαν φαινόμενα ρατσισμού.

Οι άνθρωποι της Λέρου όπου διαδραματίζεται και το βιβλίο φέρθηκαν στο σύνολό τους με μοναδική ανθρωπιά συνδράμοντας τους πρόσφυγες. Δεν ξέρω πόσες αντοχές έχουμε όμως…

Είναι γνωστό ποιοί φταίνε για όσα συμβαίνουν: Οι ΗΠΑ και αρκετές ευρωπαϊκές χώρες που έκαναν τα πάντα για να προκαλέσουν τη σύρραξη και τώρα παριστάνουν τους Πόντιους Πιλάτους…

Να θυμίσω τέλος ότι οι Σύριοι είχαν στηρίξει τους Έλληνες πρόσφυγες στην εποχή της Μικρασιατικής καταστροφής κάτι που αναφέρω και στο βιβλίο… 

Διαβάστε επίσης:

      Θάνος Κονδύλης