Γιάννης Καλπούζος

Σήμερα το ARTSCRIPT φιλοξενεί στο δεκάλογο του καλλιτέχνη τη συνέντευξη του γνωστού συγγραφέα Γιάννη Καλπούζου, του οποίου κυκλοφόρησε πρόσφατα το βιβλίο του «ΣΑΟΣ, ΠΑΝΤΟΜΙΜΑ ΦΑΝΤΑΣΜΑΤΩΝ», από τις εκδόσεις ΨΥΧΟΓΙΟΣ.  

Artscript: Λίγα λόγια για τον εαυτό σας (σύντομο βιογραφικό).

ΓΙΑΝΝΗΣ ΚΑΛΠΟΥΖΟΣ: Γεννήθηκα το 1960 σ' ένα μικρό χωριό της Άρτας, Μελάτες λέγεται. Έκτοτε, όπου κι αν έχω κινηθεί στην πορεία της ζωής μου, ανακαλύπτω ότι αποτελούσε μια μικρογραφία του κόσμου. Ακόμη και η Αθήνα που ζω εδώ και χρόνια δεν είναι παρά ένα μεγάλο χωριό.

Artscript: Ποιο ήταν το έναυσμα να ασχοληθείτε με τη λογοτεχνία;

ΓΙΑΝΝΗΣ ΚΑΛΠΟΥΖΟΣ: Κατ' αρχάς οι φίλοι και οι φίλες που με παρακίνησαν. Αν και έγραφα στίχους και σκάρωνα μικρές ιστορίες από νεαρή ηλικία, δεν είχα σκεφτεί ποτέ ότι θα γίνω συγγραφέας. Ύστερα, αναδύθηκε πιο έντονα μέσα μου η αγάπη για τον λόγο και θέλησα να αφήσω το δικό μου αποτύπωμα στα λογοτεχνικά πράγματα. Άλλοι το λεν φιλοδοξία. Προσωπικά προτιμώ τον όρο ματαιοδοξία, για να χαλιναγωγείται η περηφάνια που καραδοκεί με ποικίλες μορφές.

Artscript: Ποιους συγγραφείς θαυμάζεται; (σύγχρονους ή παλαιότερους)

ΓΙΑΝΝΗΣ ΚΑΛΠΟΥΖΟΣ: Θαυμάζω πολλά κείμενα πολλών συγγραφέων. Δεν είχα ποτέ κάποιο συγκεκριμένο πρότυπο.

Artscript: Ποιες είναι οι δραστηριότητες του ελεύθερου χρόνου σας;

ΓΙΑΝΝΗΣ ΚΑΛΠΟΥΖΟΣ: Επιδιώκω την καλή συζήτηση με φίλους, κάποιο ταξίδι όποτε είναι εφικτό, μια θεατρική παράσταση μια κινηματογραφική ταινία, ένα μοναχικό περίπατο, ένα καλό βιβλίο. Ωστόσο, σπανίως έχω ελεύθερο χρόνο.

Artscript: Τα μυθιστορήματα σας έχουν έντονο το στοιχείο της ιστορίας  χωρίς όμως να εντάσσονται στο «ιστορικό μυθιστόρημα».  Σε αυτά φαίνεται ξεκάθαρα το ιστορικό πλαίσιο μέσα στο οποίο εξελίσσονται οι προσωπικότητες των ηρώων σας που πολλές φορές τους επηρεάζει. Πόσο σημαντική είναι για εσάς η ιστορία; Και επίσης όσων αφορά τα έργα σας προσπαθείτε να δώσετε και έναν διδακτικό χαρακτήρα;

ΓΙΑΝΝΗΣ ΚΑΛΠΟΥΖΟΣ: Ιστορία σημαίνει προϋπάρχουσα γνώση, η οποία πρέπει να είναι ζητούμενό μας, και δέσιμο με ό,τι μας διαμόρφωσε σε σημαντικό βαθμό. Χωρίς ιστορία δεν έχουμε μνήμη. Χωρίς μνήμη, δεν έχουμε μέλλον.

Τα μηνύματα που περιέχουν τα βιβλία μου δεν καταχωρίζονται ως δίδαγμα. Ο αναγνώστης αφήνεται να εξαγάγει τα δικά του συμπεράσματα. Εάν αποβαίνει και σε δίδαγμα η ανάγνωση εξαρτάται από εκείνον. Από την πλευρά μου μ' ενδιαφέρει να γεννηθεί ο προβληματισμός και ο στοχασμός.

Artscript: Η γενέτειρα σας όχι απλά αναφέρεται σε κάποια έργα σας, αλλά είναι και το ευρύτερο σκηνικό που πάνω του κινούνται οι ήρωες σας. Είναι πηγή έμπνευσης για εσάς ο τόπος καταγωγής σας;

ΓΙΑΝΝΗΣ ΚΑΛΠΟΥΖΟΣ: Η ψυχή μου χρωματίστηκε και ποτίστηκε από τον γενέθλιο τόπο, κατά τα παιδικά μου χρόνια. Τότε που κατά τη γνώμη μου κτίζονται τα βασικά χαρακτηριστικά και οι πρώτες προσλαμβάνουσες του ανθρώπου. Στα βιβλία μου υπάρχει με τον ένα ή τον άλλο τρόπο. Από τις εικόνες μέχρι ανθρώπινους χαρακτήρες. Υπό αυτή την έννοια αποτελεί και πηγή έμπνευσης. Βεβαίως, σαν υπόβαθρο στα βιβλία μου χρησιμοποίησα την Άρτα στο "Ιμαρέτ" και κατά το ήμισυ στο "Ό,τι αγαπώ είναι δικό σου". Και τα δυο μυθιστορήματα θα μπορούσε να διαδραματίζονται οπουδήποτε αλλού επικρατούσαν παρόμοιες συνθήκες. Η συγκινησιακή φόρτιση που ασκεί πάνω μου ο γενέθλιος τόπος, με ώθησε να τοποθετήσω εκεί τη μυθοπλασία τους.

Artscript: Το βιβλίο σας «ΙΜΑΡΕΤ» πρόσφατα μεταφράστηκε στα τούρκικα. Πόσο σημαντικό είναι για έναν συγγραφέα το έργο του να ταξιδεύει εκτός συνόρων;

ΓΙΑΝΝΗΣ ΚΑΛΠΟΥΖΟΣ: Κάθε συγγραφέας γράφει για να διαβαστούν τα βιβλία του. Όσο διευρύνεται το αναγνωστικό κοινό τους, τόσο επιτυγχάνεται και ο στόχος του συγγραφέα. Όταν, δε, ξεπερνούν τα σύνορα και τυγχάνουν αποδοχής από τους αναγνώστες μιας άλλης χώρας, αισθάνεται να δικαιώνονται ακόμη πιο πολύ οι κόποι του. Ωστόσο, στην περίπτωση της Τουρκίας μέλλει να αποδειχτεί η αποδοχή, καθώς μόλις προ δύο μηνών κυκλοφόρησε εκεί το "Ιμαρέτ".

Artscript: Αυτό τον καιρό γράφετε κάτι νέο; Αν ναι, θα θέλατε να μας δώσετε μια γεύση;

ΓΙΑΝΝΗΣ ΚΑΛΠΟΥΖΟΣ: Εδώ και ενάμιση χρόνο γράφω ένα μυθιστόρημα με καμβά τον Πόντο και τους Ποντίους. Με μάτωσε και συνεχίζει να με ματώνει, μια κι έχω αρκετή δουλειά μπροστά μου.

Artscript: Η οικονομική κρίση έχει επηρεάσει πολλούς συμπολίτες μας, θεωρείται ότι η λογοτεχνία είναι ένας τρόπος διαφυγής από την κρίση; (αν και στην Ελλάδα σε σχέση με τον υπόλοιπο κόσμο η κρίση δεν ωφέλησε την αναγνωσιμότητα).

ΓΙΑΝΝΗΣ ΚΑΛΠΟΥΖΟΣ: Η λογοτεχνία είναι ψυχαγωγία, γνώση, επικοινωνία, τρόπος να κατανοήσει κανείς τον ίδιο του τον εαυτό και τον κόσμο. Σαφώς και μπορεί να ωφελήσει τον αναγνώστη. Όχι απαραιτήτως ως διαφυγή, αλλά κυρίως δίδοντάς του τη δυνατότητα μιας άλλης πρόσληψης της ζωής. Να μπορέσει να αντιμετωπίσει τη σκληρή πραγματικότητα με άλλο βλέμμα, πιο νηφάλια κι εν τέλει πιο αποτελεσματικά και ουσιαστικά, αφού τίποτε δεν προσφέρει ο φόβος, ο πανικός και η συναισθηματική κατάπτωση. Απεναντίας, επιτείνουν τα προβλήματα και κατατρώγουν την ψυχή και τον νου των ανθρώπων.

Όσο για την παρατήρησή σας ότι η κρίση δεν ωφέλησε την αναγνωσιμότητα σε σχέση με ό,τι συμβαίνει στον υπόλοιπο κόσμο, είναι μια πικρή και ακριβής διαπίστωση. Δυστυχώς το βιβλίο δεν ανήκει στις προτεραιότητες του Έλληνα, ώστε να τραβήξει κι άλλους κοντά του σε καιρούς οικονομικής ένδειας. Και φυσικά δεν είναι ζήτημα χρημάτων, δεδομένου ότι οι περισσότερες από τις βιβλιοθήκες παραμένουν έρημες. Δυστυχώς, ξανά, στην Ελλάδα δεν ανακαλύψαμε ότι η ανάγνωση είναι μια από τις μεγαλύτερες απολαύσεις της ζωής.

ArtScript: Σε ακραίες εποχές πολέμων, φυσικών, οικονομικών καταστροφών ο άνθρωπος εμφανίζει τον πραγματικό του εαυτό, οι καλοί γίνονται καλύτεροι, οι κακοί χειρότεροι, όπως βλέπουμε ότι συμβαίνει και στο βιβλίο σας. Στην Ελλάδα του σήμερα και της οικονομικής κρίσης παρατηρείται αντίστοιχες καταστάσεις;

Γιάννης Καλπούζος: "Η λογοτεχνία συμπυκνώνει ή θέτει κάτω από τον μεγεθυντικό της φακό την πραγματικότητα, κι ας φαντάζουν ενίοτε ακραία ή υπερβολικά όσα πραγματεύεται κι επιδιώκει να αναδείξει. Ό,τι συμβαίνει στο ΣΑΟΣ υπάρχει καθημερινά δίπλα μας κι εντός μας, ενεργό ή εν υπνώσει, σε μικρότερη ή και σε μεγαλύτερη ένταση. Η διαφορά εντοπίζεται μονάχα στο άπλωμά τους στον τόπο και στον χρόνο. Δεν έχει παρά να αναρωτηθεί κανείς τι χαρακτηρίζει την κοινωνία μας: εκφυλισμός αξιών, απογύμνωση της ανθρωπιάς, πολυπραγμοσύνη και αμοραλισμός, εγωκεντρισμός και ιδιοτέλεια, αδιαφορία για την τέχνη και τον πολιτισμό, φανατισμός και μισαλλοδοξία, ρεμούλα, κομπίνα, μέσον και χαβαλές, διγλωσσία και λαϊκισμός, αγωνία και φόβος για το τι μας ξημερώνει αύριο και τόσα άλλα που παρελαύνουν στο ΣΑΟΣ φαινομενικά και συμβολικά στην ακραία τους μορφή."

Βιογραφικό

Ο Γιάννης Καλπούζος γεννήθηκε στο χωριό Μελάτες της Άρτας το 1960. Από το 1983 ζει μόνιμα στην Αθήνα. Μέχρι σήμερα έχουν εκδοθεί τα εξής έργα του:

Οι ποιητικές συλλογές «Έρως και ευρώς» και «Με το ρυθμό της βροχής» η οποία συνοδεύεται με χαρακτικά του Δημοσθένη Κολοβού (ιδιωτικές εκδόσεις 1990 και 1992).

Η ποιητική συλλογή «Το νερό των ονείρων» και το μυθιστόρημα «Μεθυσμένος δρόμος» (Ελληνικά Γράμματα 2000).

Η συλλογή διηγημάτων «Μόνο να τους άγγιζα» (Κέδρος 2002) και το μυθιστόρημα «Παντομίμα Φαντασμάτων» (Άγκυρα 2005).

Οι ποιητικές συλλογές «Το παραμιλητό των σκοτεινών Θεών» και «Έρωτας νυν και αεί», με την οποία ήταν υποψήφιος στη μικρή λίστα για το κρατικό βραβείο ποίησης, (Ίκαρος 2006 και 2007).

Το μυθιστόρημα «Ιμαρέτ», που τιμήθηκε με το Βραβείο Αναγνωστών 2009, και κυκλοφορεί και στα πολωνικά και στα τουρκικά (Μεταίχμιο 2008-Ψυχογιός 2015).

Τα μυθιστορήματα «Άγιοι και δαίμονες» και «Ουρανόπετρα» (Μεταίχμιο 2011 και 2013).

Το μυθιστόρημα «Ό,τι αγαπώ είναι δικό σου» (Ψυχογιός 2014).

Με το διήγημα «Ο Λευτέρης» συμμετείχε στο συλλογικό έργο «Τέλος καλά, όλα καλά», (Καστανιώτης 2012).

Ο Γιάννης Καλπούζος έχει γράψει και τους στίχους 70 τραγουδιών μεταξύ των οποίων τα: «Ό,τι αγαπώ είναι δικό σου», «Δέκα μάγισσες», «Να 'σουν θάλασσα», «Γιατί πολύ σ’ αγάπησα» και άλλα. Επίσης τους στίχους στο παιδικό θεατρικό έργο «Τρυφεράκανθος» της Ελένης Πριοβόλου.

Από τις εκδόσεις Ψυχογιός κυκλοφόρησε το 2015 η επιμελημένη στο σύνολό της επανέκδοση του μυθιστορήματος «ΣΑΟΣ-Παντομίμα Φαντασμάτων», καθώς και το μυθιστόρημα «Ιμαρέτ», ενώ ετοιμάζεται η επανέκδοση όλων των έργων του Γιάννη Καλπούζου.   

Διαβάστε επίσης: 

Συνέντευξη της Μεταξίας Κράλλη