Λέανδρος Αρβανιτάκης (2)
Τον ζωγράφο Λέανδρο Αρβανιτάκη είχαμε την ευκαιρία να τον γνωρίσουμε πριν από ενάμιση περίπου χρόνου, όταν θελήσαμε μέσω μιας συνέντευξης να κάνουμε ένα αφιέρωμα στη ΖΩΣΠ (ζωγραφική με το στόμα και το πόδι). Δεν είναι η πρώτη φορά που παίρνουμε συνέντευξη από τον ίδιο καλλιτέχνη, (το έχουμε επαναλάβει με συγγραφείς, ηθοποιούς κ.α.). Υπάρχουν κάποιοι που τόσο ως καλλιτέχνες όσο και ως άνθρωποι μας ‘‘ελκύουν’’ για μια δεύτερη συζήτηση μαζί τους, λίγο του ότι νιώσαμε ότι δεν τα είπαμε όλα την πρώτη φορά, λίγο που είδαμε το έργο τους σε μεγαλύτερο εύρος και βάθος. Μια από αυτές τις περιπτώσεις λοιπόν είναι ο κύριος Αρβανιτάκης. Στη συνέντευξη που έχουμε τη χαρά να ανεβάζουμε σήμερα στο ArtScript Blog, μεταξύ άλλων μας εξηγεί τι είναι αυτό που θα έκανε πολλά μη αξιοθέατα θέματα να γίνουν ενδιαφέροντα έργα, τι τον ελκύει στο κίνημα του Φωβ, τι τον γοητεύει στο φως. Ας αφήσουμε όμως τον ίδιο τον ζωγράφο μέσα από τις απαντήσεις του να μιλήσει για την τέχνη που υπηρετεί με σεβασμό κι αγάπη για πάνω από 20 χρόνια!
ARTSCRIPT: Διαβάσαμε στο βιογραφικό σας ότι έχετε εργαστεί στην εμπορική ναυτιλία. Χωρίς όμως να είσαστε ιδιαίτερα ικανοποιημένος από το αντικείμενο σας παραιτηθήκατε. Πόσο σημαντικό θεωρείτε για έναν άνθρωπο το εργασιακό κομμάτι να τον ενδιαφέρει ουσιαστικά, πέρα από το βιοποριστικό; Και πόσο εύκολο είναι να συνάδει το επάγγελμα με την κλίση;
ΛΕΑΝΔΡΟΣ ΑΡΒΑΝΙΤΑΚΗΣ: Το θεωρώ εξαιρετικά σημαντικό. Αν και φαινομενικά κάποιος επιλέγει το επάγγελμα του,συνήθωςεξαναγκάζεται σε συμβιβασμούς επειδή βολεύεται και επιζητεί την σταθερότητα. Κι εγώ είχα κάνει συμβιβασμούς στην εργασία μου ως ναυπηγός - μηχανολόγος. Από τη ναυτιλία παραιτήθηκα επειδή, πέραν από ότι δεν βρήκα ενδιαφέρον, ήταν πολύ απαιτητική στο χρόνο που αφιέρωνα ώστε να μην προλαβαίνω να ασχοληθώ με τις άλλες μου δραστηριότητες, ιδίως τη μουσική που με ενδιέφερε εκείνη την περίοδο. Αν δεν είχα άλλα ενδιαφέροντα πιθανότατα θα συνέχιζα στη ναυτιλία.
Ειδικά στην τέχνη, είναι πολύ δύσκολο να μπορεί κάποιος να βιοπορίζεται εργαζόμενος δημιουργικά. Σ’ αυτό θεωρώ τον εαυτό μου αρκετά ευνοημένο.
ARTSCRIPT: Η μητέρα σας καλλιτέχνης και η ίδια, όταν ήσασταν παιδί ξεχώριζε και φύλαγε κάποιες από τις ζωγραφιές σας. Πιστεύετε ότι αυτό το γεγονός ευνόησε εν μέρει την κλίση σας στη ζωγραφική;
ΛΕΑΝΔΡΟΣ ΑΡΒΑΝΙΤΑΚΗΣ: Όχι ιδιαίτερα. Ηταν μια επιβράβευση που χαιρόμουν ως παιδί αλλά την κλίση μου στη ζωγραφική την πήρα στα σοβαρά πολύ αργότερα.
ARTSCRIPT: Έχετε τελειώσει το Ωδείο Αθηνών με άριστα, ζωγραφίζετε, ασχολείστε και με τη φωτογραφία. Πόσο συνδέονται οι τέχνες 
μεταξύ τους;
ΛΕΑΝΔΡΟΣ ΑΡΒΑΝΙΤΑΚΗΣ: Συνδέονται αρκετά και με ποικίλους τρόπους. Μια βασική σύνδεση είναι η διάρθρωση τους σε μορφή και περιεχόμενο, ή αλλιώς σε τεχνική και αίσθημα. Σε όλες τις τέχνες η τεχνική από μόνη της δεν αρκεί, αλλά συχνά θαυμάζεται τόσο πολύ ώστε να καταντά αυτοσκοπός. Είναι όμως απαραίτητη στο βαθμό που επιτρέπει στον καλλιτέχνη να πραγματώνει την ιδέα του όπως την οραματίζεται. Στα εικαστικά ο μοντερνισμός συχνά απορρίπτει την ανάγκη προχωρημένης τεχνικής, αλλά πιστεύω ότι για να ανατρέψεις τους κανόνες πρέπει πρώτα να τους κατέχεις.Η φωτογραφία έχει στενή σύνδεση με τη ζωγραφική. Εξ άλλου στα σύγχρονα εικαστικά χρησιμοποιούνται ισότιμα και ενοποιημένα ζωγραφική και φωτογραφία, όπως και γλυπτική, βίντεο, εγκαταστάσεις κλπ. Με τη φωτογραφία ασχολήθηκα για μικρό διάστημα, όμως με βοήθησε στην άσκηση της αναλυτικής ματιάς, που είναι καθοριστική και στη ζωγραφική. Ο ζωγράφος ζωγραφίζει πρωτίστως με το μάτι. Αν ζωγραφίζει με το χέρι ή με το στόμα κάνει την τεχνική του πιο εύκολη ή πιο δύσκολη, αλλά δεν καθορίζει το αποτέλεσμα.
Επίσης οι τέχνες συνδέονται όσον αφορά την αφοσίωση και τη συστηματική συνειδητή ενασχόληση που απαιτούν για να υπάρχει αποτέλεσμα. Η μουσική με βοήθησε στο να πειθαρχώ στην καθημερινή δουλειά. Ως μουσικός μελετούσα καθημερινά προκειμένου να βελτιωθώ ή να διατηρηθώ σε κάποιο επίπεδο. Στη ζωγραφική αυτή η συνήθεια με βοηθά στο να είμαι πιο προσηλωμένος και παραγωγικός, και αντισταθμίζει την αδυναμία μου να εργάζομαι πολλές ώρες συνεχόμενες.
ARTSCRIPT: Ανθρώπινη μορφή: Από την εμπειρία σας, ο ζωγράφος έχει τη δυνατότητα να αντιλαμβάνεται τους διάφορους προβληματισμούς του μοντέλου του και να τους αποτυπώνει στον καμβά, πέρα από το εμφανές;
ΛΕΑΝΔΡΟΣ ΑΡΒΑΝΙΤΑΚΗΣ: Ο ζωγράφος κατά κανόνα επηρεάζεται από το χαρακτήρα και τον ψυχισμό του μοντέλου, ακόμα κι αν δεν αποσκοπεί στο να τα αποτυπώσει στο έργο του. Αλλά βάζει και στοιχεία από τον δικό του χαρακτήρα και αισθήματα. Τα οποία το μοντέλο τον ωθεί να τα εξωτερικεύσει στο τελάρο. Γενικά υπάρχει μια αλληλεπίδραση, μια ανακύκλωση που καθιστά εξαιρετικά ενδιαφέρουσα τη ζωγραφική μοντέλου. Γι’ αυτό προτιμώ πάντα τη ζωγραφική εκ του φυσικού, σε όλα τα θέματα και πρωτίστως στην ανθρώπινη μορφή την οποία δεν ζωγραφίζω από φωτογραφία.
ARTSCRIPT: Σύνθεση και νεκρή φύση: τα αντικείμενα κατά κανόνα απλά και καθημερινά δεν είναι αξιοθέατα. Τι είναι αυτό που σας προκαλεί να αποτυπώσετε το περίγραμμα ενός αντικειμένου στο χαρτί. Η πολυπλοκότητα του; Ο συνδυασμός των αντικειμένων της σύνθεσης ή το κάνετε περισσότερο σαν άσκηση έπειτα από 20 χρόνια σταδιοδρομίας στη ζωγραφική;
ΛΕΑΝΔΡΟΣ ΑΡΒΑΝΙΤΑΚΗΣ: Πολλά μη αξιοθέατα θέματα μπορούν να γίνουν ενδιαφέροντα έργα, νεκρή φύση, ή τοπίο ή και μια ανθρώπινη μορφή που δεν θα χαρακτήριζε κάποιος ελκυστική. Έγκειται στη μορφοπλαστική ικανότητα του ζωγράφου να τα μετασχηματίσει σε ενδιαφέρον έργο. Γι’ αυτό και μια σύνθεση με απλά αντικείμενα είναι πρόκληση. Η πολυπλοκότητα δεν με ενδιαφέρει. Κυρίως σημασία έχει η αρμονία των σχημάτων και των χρωμάτων, που φροντίζω να υπάρχει όταν στήνω τη σύνθεση. Είναι ένα θέμα εύκολα προσιτό για ζωγραφική εκ του φυσικού, μέσα στο εργαστήριο ή στο σπίτι, αυτό είναι το κύριο πλεονέκτημα της νεκρής φύσης. Όλα τα χρόνια που ζωγραφίζω, κάθε νέο έργο το αντιμετωπίζω σαν άσκηση και ευκαιρία αναζήτησης νέου τρόπου έκφρασης. Τα 20 χρόνια σταδιοδρομίας κάποτε είναι αρκετά για τεχνική επάρκεια αλλά ο συνειδητός καλλιτέχνης συνεχώς προσπαθεί την βελτίωση του, δεν επαναπαύεται.
ARTSCRIPT: Αν έχω αντιληφθεί σωστά δεν χρησιμοποιείτε ιδιαίτερα το μολύβι για το περίγραμμα (όπως και στο κίνημα του φοβισμού) αντιθέτως μέσω του χρώματος δίνεται απευθείας τα σχήματα των αντικειμένων προσφέροντας και μια ψευδαίσθηση κίνησης. Εξηγήστε μας κάποια πράγματα για την τεχνική σας! Τι είναι αυτό που σας μαγνήτισε στο κίνημα του Φωβ;
ΛΕΑΝΔΡΟΣ ΑΡΒΑΝΙΤΑΚΗΣ: Δεν είναι επιλογή μου να μη χρησιμοποιώ μολύβι. Θέλει ακρίβεια στο χειρισμό που εγώ δεν διαθέτω. Αν βλέπετε στα έργα μου ψευδαίσθηση κίνησης, εγώ δεν το επεδίωξα. Το εκλαμβάνω όμως ως θετική παρατήρηση επειδή σημαίνει ζωντάνια. Δυσκολεύομαι να εξηγήσω την τεχνική μου. Μου βγαίνει αυθόρμητα, και μάλλον είναι συγκερασμός του πως βλέπω το θέμα με το μάτι, και της προβολής του από την φαντασία και την επιθυμία μου, αλλοιωμένο και από την αβεβαιότητα της τεχνικής μου. Γι’ αυτό και συχνά επαναλαμβάνω την ίδια πινελιά μέχρι να με ικανοποιεί.
Στο κίνημα των Φωβ με ελκύει η ελευθερία. Κυρίως στο χρώμα και την τόλμη του, αλλά και στο σχήμα, στην αναίρεση της προοπτικής κλπ. Βέβαια και ότι στους Φωβιστές περιλαμβάνονται εξαιρετικοί ζωγράφοι όπως ο Ματίς. Στα Γαλλικά φωβ (Fauve) σημαίνει άγριο. Στην εποχή του αυτή την εντύπωση έδινε το κίνημα. Τώρα βέβαια όχι πλέον.
ARTSCRIPT: Τοπία: Τι είναι αυτό που σας προσελκύει περισσότερο στα τοπία, τα χρώματα που παίρνει ο ουρανός, η ίδια η φύση, κάτι άλλο;
ΛΕΑΝΔΡΟΣ ΑΡΒΑΝΙΤΑΚΗΣ: Με ελκύει πρωτίστως το φως. Από το σκληρό φως ενός ξάστερου μεσημεριού που δημιουργεί έντονες αντιθέσεις με τις σκιές, ως τις λεπτές διαβαθμίσεις ενός συννεφιασμένου δειλινού. Το Ελληνικό φως που δεν είναι μόνο ορατό αλλά και πνευματικό. Προκαλεί ψυχική ανάταση και έλκει αυτό που λέμε έμπνευση. Και έχω ιδιαίτερη προτίμηση στα τοπία με θάλασσα επειδή, πέρα από την αγάπη μου για τη θάλασσα και τα σκάφη και τα σχετικά βιώματα μου, έχουν τις αντανακλάσεις στο νερό, επομένως ακόμα περισσότερο χρώμα και φως.
ARTSCRIPT: Σε αρκετές τέχνες άλλο θέλει να πει ο δημιουργός και άλλο αντιλαμβάνεται ο θεατής. Στη ζωγραφική είναι ξεκάθαρα τα νοήματα ή μπορεί να υπάρξουν και εκεί κάποιου είδους ‘‘παραφράσεις’’;
ΛΕΑΝΔΡΟΣ ΑΡΒΑΝΙΤΑΚΗΣ: Ασφαλώς και υπάρχουν παραφράσεις. Θα έλεγα ακριβέστερα διαφορετικές ερμηνείες και υποκειμενικότητα αισθημάτων. Και είναι ζητούμενο κατά τη γνώμη μου. Ώστε ο θεατής να αναδύει εσωτερικά του στοιχεία και προβληματισμούς. Να μην είναι παθητικός αλλά κατά κάποιο τρόπο συνδημιουργός. Αυτό είναι χαρακτηριστικό των σημαντικών έργων, να ενεργοποιούν τον θεατή.
ARTSCRIPT: Έχετε πει σε συνέντευξη σας ότι το κοινό είναι εξοικειωμένο να εκτιμά κάποια είδη ζωγραφικής κι ότι τα είδη των σχολών μπορούν να εκτιμηθούν από τους λαούς που έχουν μεγαλώσει με την αντίστοιχη παράδοση. Τελικά η κατανόηση της τέχνης έχει άμεση σχέση με την παιδεία και την παράδοση ή με την αισθητική του κάθε ανθρώπου;
ΛΕΑΝΔΡΟΣ ΑΡΒΑΝΙΤΑΚΗΣ: Η κατανόηση της τέχνης έχει άμεση σχέση με την παιδεία και την παράδοση. Παιδεία όχι με την έννοια της οργανωμένης εκπαίδευσης αλλά με την τριβή, τα βιώματα και τους προβληματισμούς. Η αισθητική του κάθε ανθρώπου, αν την ορίσουμε ως την υποκειμενική του προτίμηση και διάκριση της τέχνης σε καλή ή αδιάφορη, προϋποθέτει την κατανόηση της, προκειμένου να μπορεί να εκτιμήσει τα διάφορα έργα. Βέβαια η αισθητική του καθενός τον ωθεί να θέλει ή να αποφεύγει συγκεκριμένα είδη τέχνης ή τεχνοτροπίες. Οπότε επηρεάζει και την κατανόηση τους.
ARTSCRIPT: Τι είναι αυτό που θεωρείτε ότι στα έργα σας δίνει εσωτερική πνοή;
ΛΕΑΝΔΡΟΣ ΑΡΒΑΝΙΤΑΚΗΣ: Χαίρομαι που παρατηρείτε εσωτερική πνοή στα έργα μου. Νομίζω ότι οφείλεται στο ότι ζωγραφίζω με αίσθημα, με πάθος, με αγάπη, άλλοτε περισσότερο κι άλλοτε λιγότερο. Όταν γίνεται αντιληπτή εσωτερική πνοή αυτό είναι ένδειξη ότι το έργο είναι καλό.
ARTSCRIPT: Ετοιμάζετε κάποια έκθεση με έργα σας;
ΛΕΑΝΔΡΟΣ ΑΡΒΑΝΙΤΑΚΗΣ: Ναι, ελπίζω προσεχώς στην Αθήνα.
Διαβάστε επίσης:
