Λέανδρος Αρβανιτάκης

Η Ζωγραφική με το Στόμα και το Πόδι είναι μια Διεθνούς Ένωση Καλλιτεχνών που η αγάπη τους για τη ζωγραφική και την τέχνη, τους έδωσε μια οδό διαφυγής να ξεπεράσουν τα εμπόδια και να δημιουργήσουν ξανά. Όλοι λίγο ή πολύ έχουμε δει έργα τους και έχουμε θαυμάσει το ταλέντο τους, μέσω των καρτών αλλά και των ημερολογίων που αποστέλλονται λίγο πριν από τις γιορτές των Χριστουγέννων μέσω του ταχυδρομείου. Ο Λέανδρος Αρβανιτάκης ένας από τους έλληνες ζωγράφους της ΖΩΣΠ απαντάει στις ερωτήσεις μας όσον αφορά την Ένωση και τις δραστηριότητες που έχει στη χώρα μας, αλλά και επίσης για την προσωπική του σχέση με τη ζωγραφική, ανάμεσα σε πολλά άλλα θέματα.

ArtScript Blog: ΖΩ.Σ.Π. Ζωγραφική με το Στόμα και το Πόδι. Από πότε δραστηριοποιείται η «ένωση» σας  στην Ελλάδα αλλά και Διεθνώς; Και πως ξεκίνησε η όλη διαδικασία να βρεθούν και να συνεργαστούν όλοι αυτοί οι καλλιτέχνες;

Λ. Αρβανιτάκης: Δεν είμαι βέβαιος γιατί δεν ήμουν από την αρχή μέλος, νομίζω ότι ήταν στις αρχές της δεκαετίας του 90’. Αυτό που ξέρω είναι ότι στη χώρα μας το ξεκίνησε η Κλαίρη Μπάιμπα, επειδή είχε ένα θείο ο οποίος ήταν ζωγράφος με το στόμα και ευαισθητοποιήθηκε από αυτό. Το έκανε έργο ζωής αλλά  δυστυχώς τη χάσαμε νεότατη, σχεδόν πριν από δύο χρόνια. Έκανε πραγματικά πολύ σημαντική δουλειά πάνω σε αυτό! Η ένωση υπάρχει από το 1957 διεθνώς. Την ξεκίνησε κάποιος ζωγράφος, Στέγκμαν λεγόταν, Γερμανός. Στην Ελλάδα εγώ προσωπικά έλαβα γνώση όταν έλαβα στο σπίτι μου κάρτες της ΖΩΣΠ.

ArtScript Blog: Οπότε ήρθατε εσείς σε επαφή με τη ΖΩΣΠ;

Λ. Αρβανιτάκης:  Ναι, εγώ τους πήρα τηλέφωνο και τους είπα ότι ήδη ζωγραφίζω και ότι θα ήθελα να συμμετέχω. Βέβαια ζωγράφιζα με το χέρι προηγουμένως, οπότε τους ζήτησα τη βοήθεια για να μπορέσω να ζωγραφίσω με το στόμα.

ArtScript Blog: Ήταν δύσκολη η μετάβαση;

Λ. Αρβανιτάκης: Ήταν πιο εύκολο από ότι το νόμιζα. Η μετάβαση είναι θέμα εξάσκησης. Βέβαια είναι πιο αργή και κουραστική διαδικασία. Υπάρχουν κάποιοι περιορισμοί, όσον αφορά το μέγεθος των έργων, τα υλικά που μπορώ να χρησιμοποιήσω. Δεν μπορώ να κάνω έργα με μολύβι ή με κάρβουνο που θέλουν ακρίβεια. Κάνω όμως έργα με ρευστά υλικά όπως οι νερομπογιές και τα λάδια, όπου μπορώ να χρησιμοποιώ πινέλο.  

ArtScriptBlog: Πόσα περίπου μέλη αριθμεί «Η Διεθνούς Ένωσης Καλλιτεχνών που ζωγραφίζουν με το στόμα και το Πόδι»; Πείτε μας λίγα λόγια για τα μέλη της ΖΩΣΠ Ελλάδος. Ποια είναι; Τι κάνουν; Τι δραστηριότητες έχει η Ένωση σας;

Λ. Αρβανιτάκης: Πάνω από οχτακόσια παγκοσμίως. Στην Ελλάδα είμαστε πέντε, συμπεριλαμβανομένου και τον Κ. Κυριακού όπου κατοικεί στην Κύπρο. Οι παλαιότεροι είναι ο Τριαντάφυλλος Ηλιάδης στη Θεσσαλονίκη και ο Κυριάκος Κυριακού, ο οποίος νομίζω ότι ήρθε σε επαφή με τη ΖΩΣΠ στην Αγγλία, επειδή εκεί γεννήθηκε, μεγάλωσε, εκεί έπαθε το ατύχημα του κι ενδεχομένως κι εκεί να ξεκίνησε να ζωγραφίζει. Από εκεί και πέρα υπάρχει η Μαρία Αποστόλου, η οποία είναι στο Λαύριο και η Ελένη η Μαρίνου που δεν την έχω γνωρίσει προσωπικά. Οι δραστηριότητες που έχει η ένωση είναι να εκδίδει κάρτες και ημερολόγια. Στην Ελλάδα κυκλοφορούν αποκλειστικά τα Χριστούγεννα, στο εξωτερικό βγαίνουν και την άνοιξη, με πασχαλινά, ανοιξιάτικα θέματα, όπως λουλούδια, τοπία. Επίσης υπάρχουν κάποια δωράκια σχετικά με ζωγραφική όπως τετράδια, σημειωματάρια,  πάζλ με ζωγραφιές κλπ.

Γίνονται εκθέσεις διεθνώς. Έχουν γίνει και στην Ελλάδα, η πιο πρόσφατη έγινε στο Ζάππειο το 2014.       

ArtScript Blog: Με την οικονομική κρίση έχει μειωθεί ο αριθμός όσων σας στήριζαν οικονομικά αγοράζοντας κάρτες ή άλλα είδη (ημερολόγια, πάζλ, αφίσες, κόλλες περιτυλίγματος κλπ) από τη ΖΩ.Σ.Π.;

Λ. Αρβανιτάκης: Δεν μπορώ να ξέρω αριθμούς. Πιστεύω όμως ότι περισσότερο έχει μειωθεί ο αριθμός επειδή πλέον λιγότεροι στέλνουν κάρτες και περισσότεροι χρησιμοποιούν κινητά τηλέφωνα και ίντερνετ για να εύχονται. Αλλά βέβαια εκεί πέρα δεν υπάρχει ο παράγοντας της τέχνης.

ArtScript Blog: “Αυτοσυντήρηση με Αξιοπρέπεια Όχι Ελεημοσύνη”, πόσο σημαντικό είναι για έναν καλλιτέχνη, να εκφράζεται και να βιοπορίζεται μέσα από την τέχνη του; Η οικονομική κρίση είναι ένας επιβαρυντικός παράγοντας για τη δουλειά σας;

Λ. Αρβανιτάκης: Ξέρετε ότι υπάρχουν πάρα πολλοί καλλιτέχνες οι οποίοι δεν μπορούν να ζήσουν από την τέχνη τους, ή κάνουν άλλες δουλειές ή πεινάνε. Είναι πολύ σημαντικό να μπορείς να κάνεις τέχνη και να πληρώνεσαι γι’ αυτό. Οι περισσότεροι από εμάς κάνουμε και εκθέσεις. Όπου βέβαια δεν μπορεί να ζήσει κάποιος, ιδίως στη σημερινή Ελλάδα, από πωλήσεις έργων. Και επομένως η ΖΩΣΠ, η διεθνής οργάνωση είναι ο κύριος χρηματοδότης μας, όσον αφορά τη ζωγραφική. Και επίσης η ικανοποίηση δεν είναι μόνο ότι μπορούμε να αμειβόμαστε, είναι να βλέπουμε τα έργα μας να τυπώνονται και να κυκλοφορούν και να εκτιμούνται και στην Ελλάδα αλλά και διεθνώς.

Για να αναφερθώ στην κρίση, θα έλεγα ότι δεν έχω μειώσει ούτε το ρυθμό που εργάζομαι ούτε η κρίση έχει επιδράσει στην ποιότητα των έργων μου, θέλω να πιστεύω. Τώρα κατά πόσο μπορώ να προωθήσω τα έργα μου, φυσικά οι εκθέσεις και οι τιμές των έργων μου στις εκθέσεις έχουν μειωθεί .

ArtScript Blog: Η ζωγραφική ως η τέχνη που ασκείτε ήταν για εσάς ένα παιδικό όνειρο ή την ανακαλύψατε στην πορεία και για λόγους βιοπορισμού; Είχατε επαφή και κεντρίσματα με τη ζωγραφική στη παιδική σας ηλικία;

Λ. Αρβανιτάκης: Σαν παιδί ζωγράφιζα πολύ και ήθελα να γίνω ζωγράφος, αργότερα ασχολήθηκα με άλλα πράγματα. Σπούδασα στο Πολυτεχνείο Ναυπηγός Μηχανολόγος, και εργάστηκα με αυτό. Και σπούδασα και στο Ωδείο Αθηνών κλαρινέτο, κάτι το οποίο βέβαια δεν έκανα ποτέ επαγγελματικά. Μετά το ατύχημα μου, δεν μπορούσα να κάνω τίποτα, για ένα διάστημα έμεινα ανενεργός επαγγελματικά. Έμαθα κομπιούτερ γιατί νωρίτερα δεν ήξερα τι ήταν αυτό, είναι το μόνο που μπορεί να κάνει κανείς με μια αναπηρία σαν τη δική μου. Έμαθα προγραμματισμό, έμαθα διάφορα προγράμματα και πάλι δεν το κυνήγησα επαγγελματικά μέχρι που ήρθα σε επαφή με τη ΖΩΣΠ και παρότι είχα ήδη βλέψεις να ξεκινήσω να ζωγραφίζω έστω κι αν δεν είχα κάποιες αποδοχές, με τη ΖΩΣΠ μπόρεσα να το κάνω επαγγελματικά και επομένως με μεγαλύτερη άνεση και αφιερώνοντας περισσότερο χρόνο και προσπάθεια.

Με τη ζωγραφική δεν είχα επαφή μόνο στην παιδική μου ηλικία αλλά και μεγάλος. Γύρω στα τριάντα μου αποφάσισα να ασχοληθώ πιο σοβαρά και ενδιαφέρθηκα για τη Σχολή Καλών Τεχνών και πήγα σε ένα εργαστήριο κάποιου φίλου, ο οποίος προετοίμαζε υποψηφίους. Ένας πολύ καλός φίλος και καλός ζωγράφος, ο Ηλίας Σάλαρης, ο οποίος μου έμαθε σχεδόν ότι ξέρω για τη σύγχρονη ζωγραφική γιατί μέχρι τότε ζωγράφιζα εντελώς εμπειρικά και ερασιτεχνικά.

ArtScript Blog: Από πού εμπνέεστε για να δημιουργήσετε έναν καινούργιο πίνακα; Πιστεύετε πως στην τέχνη σας παίζει μεγαλύτερο ρόλο το ταλέντο ή η εξάσκηση; Μπορεί ο καθένας να ζωγραφίσει; Έστω και όχι τόσο καλά όσο εσείς;

Λ. Αρβανιτάκης: Γενικά η ζωγραφική μου πιστεύω ότι ξεκινάει από την εμβάθυνση μου στον τρόπο που βλέπω. Δηλαδή η ζωγραφική είναι η τέχνη του να μαθαίνεις πρώτα να βλέπεις κι από τη στιγμή που μπορείς κάτι να το δεις, μετά είναι θέμα τεχνικής να το απεικονίσεις. Θέλω να απεικονίσω την ομορφιά που υπάρχει γύρω μου, το φως, τα ωραία σχήματα, τα ελληνικά τοπία, την ανθρώπινη μορφή.

Το ταλέντο είναι αμφισβητούμενη έννοια, σε όλες τις τέχνες ή τουλάχιστον στη ζωγραφική. Το αν είχα κάποια φυσική ευκολία στο σχέδιο, ναι αυτή την είχα. Αλλά ειδικά στα εικαστικά νομίζω, παίζει ρόλο η έννοια της σύλληψης της ιδέας περισσότερο παρά η τεχνική. Δεν είναι όπως στη μουσική όπου χρειάζεται κάποιος να έχει καλό αυτί, επιδεξιότητα ή δεν ξέρω τι άλλο. Στα εικαστικά πλέον, όπου δεν είναι θέμα πινέλων και μολυβιών αποκλειστικά, όπως ξέρετε σήμερα χρησιμοποιούνται και οι υπολογιστές και η φωτογραφία. Και στη ζωγραφική υπάρχει η αφηρημένη ζωγραφική που δεν έχει σχεδιαστικές απαιτήσεις. Θα έλεγα ότι περισσότερο αυτό που παίζει ρόλο είναι ο ψυχικός συντονισμός, ο πνευματικός συντονισμός που έγκειται στην αναγνώριση μιας αλήθειας που υπάρχει στον οπτικό κόσμο με κάποιον τρόπο έκφρασης. Αυτός ο τρόπος έκφρασης δεν απαιτεί απαραίτητα μεγάλες ικανότητες. Και κάποιες φορές η τεχνική μπορεί να παγιδεύσει κάποιον και να γίνει μία μηχανιστική λειτουργία, οπότε αν με ρωτάτε αν το ταλέντο ή η εξάσκηση, θα έλεγα ότι η εξάσκηση είναι καθοριστική, δεν μπορεί κανείς χωρίς εξάσκηση να εμβαθύνει σε τίποτα.

Έχω την εντύπωση ότι οι περισσότεροι έλληνες κάποια στιγμή έχουν γράψει ποίηση ή κάποιους στίχους, χωρίς αυτό απαραίτητα να τους καθιστά ποιητές. Κάτι αντίστοιχο μπορεί να γίνεται και με τη ζωγραφική, πιστεύω ναι, ο καθένας μπορεί να ζωγραφίσει. Αρκεί να θέλει να επιθυμεί να εκφραστεί με αυτόν τον τρόπο, χωρίς κατ’ ανάγκην να κάνει έργα τα οποία θα αναγνωριστούν από τους άλλους.    

ArtScript Blog: Τι αντιπροσωπεύει η ζωγραφική για εσάς;

Λ. Αρβανιτάκης: Τι σημαίνει για μένα μάλλον, γιατί η αντιπροσωπεία σημαίνει ότι είναι υποκατάστατο κάποιου άλλου θέματος. Σας είπα ότι είναι μια διαρκής μελέτη στον τρόπο να βλέπω τον κόσμο και να βλέπω όχι απαραίτητα μόνο οπτικά αλλά και με το νου και με ιδέες, πέραν των προφανών. Φυσικά είναι ένα επάγγελμα και η κύρια ασχολία μου σε κόπο και σε χρόνο. Είναι ο τρόπος που μπορώ να εκφράζομαι και ο τρόπος που μπορώ να εμβαθύνω σε μια αλήθεια, ας πούμε είναι μία ιεροτελεστία στο οπτικό πεδίο, δηλαδή έκφραση, επιθυμία, προσφορά, αγάπη, ευχαριστία για την ομορφιά που βλέπω, επικοινωνία με τον συνάνθρωπο μου, με το Θεό. Υπ’ αυτή την έννοια είναι μια προσευχή, και βέβαια δεν παύει να είναι και χαρά, ευχαρίστηση όπου υπάρχει και το παιχνίδι, υπάρχει και η συγκίνηση, το ταξίδι, η αρχή, η μέση, το τέλος, η περιπέτεια.      

ArtScript Blog: Υπάρχει κάποιος ζωγράφος που ξεχωρίζετε;

Λ. Αρβανιτάκης: Υπάρχουν πολλοί ζωγράφοι που ξεχωρίζω, βέβαια δεν έχω σπουδάσει, δεν έχω εντρυφήσει εμπεριστατωμένα ώστε να γνωρίζω όλους τους ζωγράφους, έστω τους επιφανείς. Θα έλεγα ότι οι εμπρεσιονιστές και μετεμπρεσιονιστές ζωγράφοι είναι αυτοί που πλησιάζουν περισσότερο στο ζωγραφικό μου όραμα του τρόπου απεικόνισης του οπτικού κόσμου όπως τώρα προσπαθώ να το κάνω. Όπως ο Σεζάν, ο Μπονάρ, ο Ματίς και το κίνημα των Φωβ.Γενικά μου αρέσουν οι ζωγράφοι που έχουν τολμηρά, ζωηρά χρώματα, δυναμική πινελιά, που βγάζουν μια ομορφιά και ελπίδα μέσα από τα έργα τους, περισσότερο από κάποιους που ενδεχομένως προσπαθούν να εκφράσουν καταστάσεις απαισιόδοξες, κλειστοφοβικές ή δεν ξέρω τι. Από έλληνες ξεχωρίζω τους Παπαλουκά, Μόραλη, Μαυροείδη, Τέτση. Όχι κατ’ ανάγκη αξιολογικά, όσο ότι μπορώ μέσα από τα έργα τους να αντλήσω στοιχεία για να χρησιμοποιήσω για τη δική μου ζωγραφική. Για παράδειγμα εκτιμώ πολύ τον Πικάσο ή τον Ρέμπραντ αλλά βλέποντας τα έργα τους δε θα αντλήσω κάτι που θα εξελίξω στη δική μου ζωγραφική.

ArtScriptBlog: Για έναν άνθρωπο που δεν μπορεί να ζωγραφίσει ούτε καν με το χέρι (όπως εγώ για παράδειγμα) είναι δύσκολο να αντιληφθεί πως συνάνθρωποι του καταφέρνουν να ζωγραφίσουν εξαιρετικά με το πόδι και το στόμα. Τι είναι αυτό που σας σπρώχνει να δημιουργήσετε, πέρα από το αδιαμφισβήτητο ταλέντο, είναι η πίστη, το πείσμα; Έχετε νιώσει ποτέ την ανάγκη να τα παρατήσετε, όπως συμβαίνει συχνά με τους καλλιτέχνες, όταν η δουλειά τους δε βρίσκει ανταπόκριση ή η οικονομική κατάσταση τους σπρώχνει σε άλλους δρόμους;

Λ. Αρβανιτάκης: Ας αναφερθούμε συγκεκριμένα στη ζωγραφική με το στόμα. Είναι ο μόνος τρόπος που μπορώ να ζωγραφίσω τώρα, θα έλεγα ότι για όλα τα χρόνια μετά το ατύχημα μου, μέχρι που άρχισα να ζωγραφίζω με το στόμα ήταν μια περίοδος δύσκολη, επειδή δεν μπορούσα να κάνω αυτό που ήθελα, και έτσι όταν μπόρεσα να το κάνω δεν το είδα σαν κάτι δύσκολο, το είδα σαν μια απελευθέρωση, σαν να  μου δόθηκε όχι μια δυσκολία, αλλά σαν να μου δόθηκε μια ευκολία, ένα θείο δώρο. Γι’ αυτό και δεν έχω σταθεί στις δυσκολίες. Τους περιορισμούς που έχει για μένα η ζωγραφική με το στόμα σας  του έχω πει ήδη. Το ταλέντο σαν μια ευκολία στο σχέδιο και τα χρώματα, ναι, είναι ένας λόγος σοβαρός που ασχολήθηκα με τη ζωγραφική. Αν ας πούμε είχα περισσότερο ταλέντο στη μουσική, θα μπορούσα να κάνω μουσική με χρήση υπολογιστή.

Παλιότερα, όταν είχα ασχοληθεί με τη μουσική, κάποια στιγμή την παράτησα. Με τη ζωγραφική όχι, δε μου έχει τύχει! Και ελπίζω να μη χρειαστεί. Δεν ζωγραφίζω αποκλειστικά για να έχω οικονομική ανταμοιβή, βέβαια η ενθάρρυνση είναι οπωσδήποτε ευχάριστη. Το να σε ενθαρρύνουν είτε οικονομικά είτε απλά με οποιαδήποτε αναγνώριση είναι σημαντικό. Όπως με ενθαρρύνει η σύζυγός μου η οποία επίσης είναι ζωγράφος και είναι σε θέση να εκτιμήσει τα έργα μου και να μου δώσει πολύτιμες συμβουλές. Αλλά πιστεύω ότι θα το έκανα ακόμα κι αν δεν είχα ανταπόκριση ή κάποιους είδους ανταμοιβή.

Θα θελα να προσθέσω, αν μου επιτρέπετε, ότι με έχει συγκινήσει πολύ η ανταπόκριση του κόσμου. Με παίρνουν τηλέφωνο αρκετοί είτε για να ενδιαφερθούν για κάποιο από τα έργα μου που έχει δημοσιευτεί, είτε και απλά για να εκφράσουν το θαυμασμό τους, την ευχαρίστηση τους, να με ευχαριστήσουν. Έχω κάνει και αρκετές ατομικές εκθέσεις στην Αθήνα και την Κύπρο που είναι η γενέτειρα μου. Και εκεί πέρα πραγματικά η ανταπόκριση του κόσμου ήταν πολύ συγκινητική, θερμή. Είναι ένας τρόπος να ξαναβρίσκω ανθρώπους ή να συναντώ ανθρώπους που αλλιώς δε θα είχα κάποια επικοινωνία ή θα είχα χαθεί, γιατί η ζωή μου είναι αρκετά μοναχική, δεν πολυκυκλοφορώ έξω. Κυρίως όμως με ευχαριστεί το ότι βλέπω ότι άνθρωποι παίρνουν κουράγιο και ελπίδα παρατηρώντας εμέ, κάτι που νομίζω δεν είναι δική μου επιτυχία, είναι κάτι που μου δόθηκε εκ Θεού. Αλλά το ότι μπορώ να βοηθώ ηθικά κάποιους ανθρώπους και στο περιβάλλον το οικογενειακό και το φιλικό μου αλλά και αγνώστους, νομίζω ότι είναι για εμένα η μεγαλύτερη ευχαρίστηση και το μεγαλύτερο κίνητρο για να συνεχίσω να προβάλλω αυτό που κάνω, ώστε να μην είμαι απλά ένας εσωστρεφής καλλιτέχνης που κάνει το κέφι του αλλά να μπορώ να στηρίξω με τον τρόπο μου ανθρώπους, ειδικά αυτή τη δύσκολη περίοδο που κάποιος νομίζει ότι δεν μπορεί να κάνει τίποτα και ενδεχομένως το παράδειγμα μου να τους βοηθήσει, να τους ενθαρρύνει, να τους δώσει ελπίδα και κίνητρο για ενεργοποίηση. Ενεργοποίηση και σε πρακτικό επίπεδο και σε ψυχικό και σε πνευματικό. Γιατί όλα ξεκινάν από το νου, μια ιδέα του νου είναι που μπορεί να κινήσει, αρκεί να υπάρχει αγάπη και πίστη, για οτιδήποτε θέλει να κάνει κανείς. Και αγάπη και πίστη προς τον άνθρωπο, αυτό πιστεύω είναι ο βαθύτερος ρόλος της τέχνης, δεν είναι απλά η διασκέδαση.

Ο Λέανδρος Αρβανιτάκης γεννήθηκε το 1959 στη Λευκωσία Κύπρου και κατοικεί στην Αθήνα. Άρχισε να ζωγραφίζει σε μικρή ηλικία. Σπούδασε Ναυπηγική στο Ε.Μ. Πολυτεχνείο και κλαρινέτο στο Ωδείο Αθηνών. Επίσης ασχολήθηκε με την καλλιτεχνική φωτογραφία. Το 1991 μετά από αυτοκινητικό ατύχημα έπαθε τετραπληγία. Το 1998 ξανάρχισε να ζωγραφίζει με το στόμα, και έγινε δεκτός στην Ένωση το 2001. Έχει κάνει πολλές ατομικές εκθέσεις σε Αθήνα και Κύπρο και έχει συμμετάσχει σε ομαδικές. Ζει και εργάζεται στο Παλαιό Φάληρο.       

Διαβάστε επίσης:

                            Παύλος Βρέλλης