Το Υπουργείο της Υπέρτατης Ευτυχίας

Αρουντάτι Ρόι 

-Εκδόσεις Ψυχογιός-

Στο καινούριο βιβλίο της Αρουντάτι Ρόι, το Κασμίρ, η πολύπαθη αυτή περιοχή, βρίσκεται στο επίκεντρο. Το Κασμίρ, το οποίο διοικητικά ανήκει σε τρεις χώρες, Ινδία, Πακιστάν και Κίνα, ήταν και παραμένει μια ταραχώδης πολιτικά περιοχή στην οποία τα αμέτρητα εθνικά φύλα και τα πολλά παρακλάδια των θρησκειών του ινδουισμού, του μουσουλμανισμού και του βουδισμού συνθέτουν ένα εκρηκτικό μείγμα. Οι πρωταγωνιστές πολλοί όπως η Αντζούμ, μια μουσουλμάνα χίτζρα (ερμαφρόδιτη), η οποία μέσα σε αυτό το χαοτικό σκηνικό προσπαθεί  να ανακαλύψει όχι μόνο το φύλο της αλλά και το ποια είναι και το που θα επιθυμούσε να ανήκει σε μια κοινωνία χωρίς συγκεκριμένη ταυτότητα. Τίποτα δε μοιάζει όμως να την καλύπτει κι έτσι θα δημιουργήσει ένα χώρο υποδοχής, μια μικρή κοινότητα για όλους αυτούς τους ανθρώπους, ανεξαρτήτου καταγωγής , φύλου, θρησκείας κλπ. που όπως αυτή ένιωθαν από μικρή ηλικία  ή κατέληξαν να νιώθουν ότι δεν ανήκουν πουθενά μέσα σε αυτή την κατακερματισμένη κοινωνία. Εκεί θα βρουν καταφύγιο πολλοί, πέρα από άλλες χίτζρα, όπως ο Σαντάμ Χουσείν (!) , που έχει ως πρότυπο τον γνωστό δικτάτορα αλλά ο οποίος πέρα από τις ακραίες του φαινομενικά απόψεις είναι ένας καλοκάγαθος άνθρωπος  που έψαχνε απλά ένα μέρος για να μη νιώθει πλέον κατατρεγμένος, μακριά από τον βίαιο έξω κόσμο του Κασμίρ. Αντίστοιχα νιώθουν και οι άλλοι κάτοικοι- πρωταγωνιστές , μέσα από τις ιστορίες των οποίων καταλαβαίνουμε γιατί το «ξενοδοχείο χαμένων ψυχών» της Αντζούμ είναι μια όαση αλλά και ένα όραμα για ένα καλύτερο μέλλον στην περιοχή του Κασμίρ.

Πρόκειται για ένα πολύ ιδιαίτερο βιβλίο, πολύ απαιτητικό θα συμπλήρωνα, καθώς η ανάγνωση του από μόνη της είναι ένα κατόρθωμα λόγω της πολυπλοκότητας του. Όπως αναγράφεται σε κάποια από τα  σταυρόλεξα για «δυνατούς λύτες» εγώ θα προσέθετα σε αυτό το βιβλίο για «δυνατούς αναγνώστες». Οι πληροφορίες είναι αμέτρητες και για να το διαβάσει και να το αντιληφθεί κανείς πραγματικά καλό θα ήταν να κάνει μια μικρή αναζήτηση για το ιστορικό παρελθόν του Κασμίρ. Η πολυπλοκότητα αυτή συντίθεται κυρίως από τη μη γραμμική εξιστόρηση των γεγονότων (πάει το flashbackσε άλλα επίπεδα, από το παρόν στο μέλλον, από εκεί στο παρελθόν και ξανά από την αρχή, λαβυρινθώδες!) όπως επίσης και από τους ποικίλους τρόπους που επιλέγει να παραθέσει τα γεγονότα, άλλοτε ως παρατηρήτρια, άλλοτε σε πρώτο πρόσωπο, και άλλες φορές  χρησιμοποιώντας  «επίσημα κυβερνητικά έγγραφα» που εμπεριέχουν την κατάθεση από την ανάκριση κάποιου πρωταγωνιστή, μέσα από ένα γράμμα  ή ακόμα και μέσα από τις σελίδες ενός ημερολόγιου.

Πέραν λοιπόν της απερίγραπτης περιπλοκότητας, η οποία προφανώς  επιστρατεύεται για να αποδώσει τον παραλογισμό που επικρατεί στην περιοχή, στοιχείο όμως  που ή σε κερδίζει ή σε κουράζει χωρίς προηγούμενο, πρόκειται για ένα ομολογουμένως ενδιαφέρον βιβλίο που καταπιάνεται με ένα πολύ λεπτό θέμα. Η συγγραφέας, όντας ακτιβίστρια για την ανεξαρτησία του Κασμίρ και πολέμια του ινδικού εθνικισμού, μας δανείζει τη δική της ματιά στα τεκταινόμενα και παίρνει θέση. Το πάθος της μάλιστα για το σκοπό αυτό που έχει καθορίσει εν πολλοίς τη ζωή της αλλά και τη συγγραφική της καριέρα είναι πολύ έντονο σε όλο το βιβλίο και μάλιστα «ακούμε» τη φωνή της πίσω από πολλές φράσεις των πρωταγωνιστών της, ένα πάθος που σε συμπαρασύρει να συνεχίζεις να διαβάζεις μέχρι την τελευταία σελίδα. 

Με τις θετικές και τις αρνητικές πλευρές του, το βιβλίο αυτό σίγουρα είναι μια εμπειρία, ένα ταξίδι σε έναν κόσμο μακρινό , όχι μόνο με όρους απόστασης αλλά και νοοτροπίας, που αξίζει κανείς να τον ανακαλύψει και να βιώσει με τους πρωταγωνιστές της ιστορίας μιαν άλλη πραγματικότητα, όπου οι άνθρωποι πέρα από το καθημερινό και χρόνιο μίσος καταφέρνουν και βρίσκουν την ομορφιά και την αγάπη κάτω από τα συντρίμμια των πολλάκις  βομβαρδισμένων (μεταφορικά και κυριολεκτικά) ζωών τους.

Πέννυ Ψαρρά