ΤΟ ΤΣΙΡΚΟ ΤΩΝ ΘΑΥΜΑΤΩΝ
ΕΛΙΖΑΜΠΕΘ ΜΑΚΝΙΛ
-Εκδόσεις Ψυχογιός-
«Αυτή είναι μια πάλη που ανέκαθεν ήταν αναγκασμένες να δίνουν οι γυναίκες, με τα απαλά κορμιά τους να μετατρέπονται σε πεδία μάχης, τα λεπτεπίλεπτα κόκαλά τους να συνθλίβονται κάτω από το συμπαγές βάρος των ανδρών».
Η ζωή για τη Νελ δε φαίνεται να κρύβει καμία έκπληξη, όλα είναι προκαθορισμένα. Ζει στο χωριό της με τον πατέρα και τον αδερφό της, μαζεύοντας λουλούδια τα οποία στέλνονται στο Λονδίνο. Εξαιτίας των σημαδιών που καλύπτουν το δέρμα της η Νελ νιώθει αποκλεισμένη από τους υπόλοιπους κατοίκους του χωριού. Η μόνη της συντροφιά είναι ο αδερφός της και η παρηγοριά της η θάλασσα, μέσα στα νερά της νιώθει απολύτως ελεύθερη, και κρυμμένη από την κοινή θέα. Η Νέλ είναι μια γοργόνα με πόδια αντί για ουρά, με σημάδια αντί για λέπια. Όταν στο χωριό τους θα φτάσει το τσίρκο του Τζάσπερ Τζούπιτερ θα έρθει η αλλαγή στη ζωή της Νελ, μια αλλαγή που δεν περίμενε και δεν επιθυμούσε ειδικά από τη στιγμή που γίνεται λόγω του ότι ο πατέρας της αποφασίζει να την πουλήσει στον ιδιοκτήτη του τσίρκου. Η Νελ νιώθει σαν αντικείμενο που αποσπάται βίαια από την αγάπη του αδερφού της και τη θάλασσα. Σταδιακά και αφού αποδεχτεί τη μοίρα της η Νελ θα νιώσει για πρώτη φορά στη ζωή της ελεύθερη. Τα σημάδια της που ως τότε τα θεωρούσε κατάρα έχουν μετατραπεί σε κάτι που την κάνουν ξεχωριστή. Κόσμος συρρέει να τη δει, γίνεται αγαπητή, τη θαυμάζουν για την αέρινη κίνησή που έχει στο νούμερο της στο σόου, ο κόσμος αγοράζει αναμνηστικά με τη μορφή της. Στο τσίρκο που θα γίνει και ο μικρόκοσμος της Νελ, θα αποκτήσει φιλίες, θα μάθει για ιστορίες ‘‘ιδιόμορφων’’ ανθρώπων σαν και την ίδια, τις πιο πολλές με άσχημη έως αποκρουστική αντιμετώπιση, θα ερωτευτεί και θα αγαπήσει.
Όμως ο κόσμος του θεάματος είναι ανταγωνιστικός, ενώ η Νέλ φαίνεται να ξεχωρίζει και να γίνεται ιδιαιτέρως αγαπητή ο ιδιοκτήτης του τσίρκου νιώθει ότι του κλέβουν τη δόξα που του ανήκει, άλλωστε για εκείνον, η Βασίλισσα του φεγγαριού και των αστεριών είναι δικό του δημιούργημα. Ανάμεσα τους ο αδερφός του ο Τόμπι. Ο πάντα υπάκουος ακόλουθος του Τζάσπερ που βρίσκεται στη σκιά του και αποδέχεται τις επιθυμίες του αδερφού του και τον δεύτερο ρόλο που του προσφέρει. Τι θα συμβεί όμως όταν η Νελ θα μπει ανάμεσα στα δυο αδέρφια, αφού ο Τόμπι την ερωτεύεται, θα απεξαρτηθεί από τη φροντίδα και την προστασία του αδερφού του ή όλα κινδυνεύουν να βγουν στο φως;
Η συγγραφέας όπως μας αποκαλύπτει στο σημείωμα που ακολουθεί μετά το τέλος του μυθιστορήματος, είχε ως σκοπό να γράψει ένα βιβλίο για τα «ανθρώπινα τέρατα» και πως αυτά αντιμετωπίστηκαν κατά τον 19ο αιώνα, πιθανόν και παλιότερα. Άνθρωποι με κάποια γενετικά θέματα τραβούν την προσοχή την ώρα που θεωρούνται αποκρουστικοί, μάλιστα η συγγραφέας δεν ξεχνάει να αναφέρει παραδείγματα ανθρώπων που τόσο εν ζωή όσο και μετά θάνατον τους συμπεριφέρθηκαν με μεγάλη σκληρότητα και ασέβεια, όμως κανείς δεν ενδιαφέρθηκε αν σκυλεύτηκαν και αν περιφέρονταν ως έκθεμα τόσο ζωντανοί όσο και νεκροί από δικούς τους ή ξένους, ξεχνώντας ή μάλλον αδιαφορώντας για την ανθρώπινη υπόστασή τους. Η συγγραφέας αρχικά σκεφτόταν να γράψει ένα μυθιστόρημα βασισμένο σε κάποιο πραγματικό πρόσωπο της εποχής εκείνης και για τη ζωή του. Τελικά προτίμησε να κάνει κάποιες αναφορές μέσα στο κείμενό της και να γράψει για ήρωες που δεν υπήρξαν στην πραγματικότητα, θέλοντας να σεβαστεί τη ζωή και τον θάνατο εκείνων των προσώπων και να μην προσθέσει ένα ακόμη κείμενο για τον Τσάρλς Στράτον ή τη Τζούλια Παστράνα.
«Έπρεπε να είναι έτοιμος γι’ αυτό, να τον είχε προετοιμάσει η μοίρα του Ίκαρου, εκείνη η στιγμή που υψώνεται ακόμη πιο ψηλά στον αέρα μέσα στην πυρακτωμένη λάβρα του ήλιου και το κερί στα φτερά του αρχίζει να λιώνει».
Όμως πέρα από τα ανθρώπινα θαύματα ή τέρατα, η Μακνίλ στο βιβλίο της αναφέρεται και στην αδερφική σχέση, την αγάπη και την αφοσίωση ακόμη κι αν το ένα από τα αδέρφια βρίσκεται στη σκιά του άλλου. Η συγγραφέας έχει δέσει πολύ καλά το υλικό της, στέκεται ιδιαίτερα και στο ψυχολογικό και συναισθηματικό υπόβαθρο που κινούνται οι ήρωες, ρίχνοντας κλεφτές ματιές και στο παρελθόν τους όπου χρειάζεται. Είναι ένα μυθιστόρημα που ένας αναγνώστης θα εκτιμήσει, ειδικά αν είναι απαιτητικός από τα βιβλία που παίρνει στα χέρια του, ξεφεύγει από τα εύκολα κείμενα που κυκλοφορούν σωρηδόν και έχει να παρουσιάσει κάτι μεν εξεζητημένο, όπως ήταν τα ανθρώπινα τέρατα, όπως χαρακτηρίζονταν κατά τη βικτωριανή περίοδο, αλλά υπό την σκοπιά των ανθρώπινων συναισθημάτων.
Μαίρη Β.
