Ο ΛΑΒΥΡΙΝΘΟΣ ΤΩΝ ΠΝΕΥΜΑΤΩΝ

CARLOS RUIZ ZAFON

-Εκδόσεις Ψυχογιός-

Το κοιμητήριο των λησμονημένων βιβλίων : «Αυτό το μέρος είναι ένα μυστήριο Χουλιάν, ένα ιερό. Κάθε βιβλίο, κάθε τόμος που βλέπεις, έχει ψυχή. Την ψυχή αυτού που το έγραψε και τις ψυχές αυτών που το διάβασαν κι έζησαν και ονειρεύτηκαν μαζί του. Κάθε φορά που ένα βιβλίο αλλάζει χέρια, κάθε φορά που κάποιος χαϊδεύει με το βλέμμα του τις σελίδες του, το πνεύμα του μεγαλώνει και γίνεται πιο δυνατό. (…) στην πραγματικότητα τα βιβλία δεν έχουν ιδιοκτήτη. Κάθε βιβλίο που βλέπεις εδώ υπήρξε ο καλύτερος φίλος κάποιου.»

Με το δίτομο βιβλίο του «Ο Λαβύρινθος των πνευμάτων» ο Κάρλος Ρουίθ Θαφόν ολοκληρώνει την τετραλογία «Το κοιμητήριο των λησμονημένων βιβλίων», η οποία ξεκίνησε με «Τη Σκιά του Ανέμου», «Το παιχνίδι του Αγγέλου» και «Ο αιχμάλωτος του Ουρανού». Τα μυθιστορήματα που αποτελούν αυτόν τον κύκλο συνδέονται μεταξύ τους μέσω ηρώων και νημάτων όμως το καθένα τους παρέχει μια ιστορία ολοκληρωμένη, ανεξάρτητη και αυτόνομη, και μπορούν να διαβαστούν με οποιαδήποτε σειρά ή το καθένα ξεχωριστά, όπως ενημερώνεται ο αναγνώστης που θα το πάρει στα χέρια του.

Το μυθιστόρημα ξεκινάει το 1938, όπου τελειώνει ο εμφύλιος και οι δημοκρατικές δυνάμεις έχουν χάσει καθώς έχει εγκαθιδρυθεί η δικτατορία του Φράνκο, όπου και θα διατηρηθεί για όσο ζει ο δικτάτορας, δηλαδή για τέσσερις δεκαετίες. Και φυσικά μιας και ο εμφύλιος είναι ο πιο αιμοσταγής πόλεμος γίνεται και ο πιο εκδικητικός. «Αυτές τις μέρες οι δολοφονίες και οι συλλήψεις αγγίζουν τα επίπεδα βιομηχανικής κλίμακας στις μεγάλες πόλεις της Ισπανίας και πολύ περισσότερο στη Βαρκελώνη. Έχει ξεκινήσει το κυνήγι της εκδίκησης, της ανταπόδοσης, της εξόντωσης του αντιπάλου, αυτό το εθνικό μας σπορ». Και θα φτάσει ως τις 9 Αυγούστου 1992, ημέρα λήξης των ολυμπιακών αγώνων της Βαρκελώνης. Όμως θα εστιάσει κυρίως το 1959 και το 1960 που εξελίσσεται το μεγαλύτερο μέρος της πλοκής.

Ο Μαουρίθιο Βαλς, υπουργός και μαικήνας των τεχνών φεύγει από το σπίτι του μαζί με τον προσωπικό και έμπιστο φρουρό του. Τελευταία θα τον δει η κόρη του, από εκεί και έπειτα εξαφανίζονται τα ίχνη του. Η αστυνομία αδυνατεί να ανακαλύψει τι του έχει συμβεί, οπότε ζητάει τη βοήθεια πρακτόρων. Η Αλίθια μια νεαρή γυναίκα, του είδους fam fatal, κυριολεκτικά και μεταφορικά, αναλαμβάνει με τη συνοδεία ενός αστυνομικού του Βάργκας να ανακαλύψουν τα ίχνη του. Στην υπηρεσία του Λέαντρο από την εφηβεία της ως τα 29 της χρόνια αυτό που επιθυμεί είναι να αποσυρθεί και να ταξιδέψει στον κόσμο, ο Λέαντρο που εκτιμάει τις ικανότητες της περισσότερο από κάθε άλλου και θεωρεί τον εαυτό του ως προσωπικό της μέντορα, δε θέλει να αφήσει να του φύγει μια τόσο άξια συνεργάτιδα όμως της υπόσχεται ότι αυτή θα είναι η τελευταία της υπόθεση και έπειτα θα την αφήσει ελεύθερη.

Με ένα σοβαρό τραύμα η Αλίθια από τους βομβαρδισμούς του 38’ που έχουν κάνει οι ιταλοί φασίστες στη Βαρκελώνη (σύμμαχοι του Φράνκο) προσπαθεί να ανταπεξέλθει.  Άρτια καταρτισμένη στο παιχνίδι της εύρεσης στοιχείων, έξυπνη, δυναμική και χωρίς ίχνος ενδοιασμού, όμως αυτό δεν την κάνει και ανήθικη. Επιστρέφει στη γενέτειρα της, τη Βαρκελώνη και με τη συνοδεία του ‘‘ανεπιθύμητου’’ αστυνομικού που της έχει φορτώσει η υπηρεσία του, αναζητάνε στοιχεία για την εξαφάνιση του υπουργού. Αλλά εκτός από αυτό αποζητάει και την αλήθεια, τι θα ζυγίσει τελικά περισσότερο στη συνείδηση της, η αλήθεια, η υπόθεση ή η διάσωση αθώων ανθρώπων, μερικοί από αυτούς παλιοί γνωστοί της Αλίθια. Και η δική της ζωή πόσο μετράει για τους συνεργάτες της αλλά και για την ίδια;

Η ιστορία είναι καλά δομημένη από το συγγραφέα της και σε σπρώχνει συνέχεια να πας παρακάτω, αναζητώντας τι συνέβη στο παρελθόν του υπουργού, ποιος τον παρέσυρε σε ένα τέτοιο παιχνίδι και για ποιο λόγο. Και όπως συμβαίνει με τα βιβλία που σε συνεπαίρνουν δεν μπορείς να μείνεις ουδέτερος και να μην ταχθείς με μία από τις δύο πλευρές, αποκτώντας συμπάθειες, αντιπάθειες και αγωνιώντας για την τύχη των ηρώων του.    

«Φαντάζομαι ότι θα υπάρχουν πολλοί σαν κι αυτόν ανάμεσα στα σκουπίδια που ανεβαίνουν στην επιφάνεια με τη θαλασσοταραχή. Όπως όλοι οι σπουδαίοι άντρες σε χαλεπούς καιρούς είναι ο Δον κανένας»   

Εξαιρετική η μετάφραση της Βασιλικής Κνήτου η οποία μεταφέρει το ισπανικό κείμενο στη γλώσσα μας, τόσο άρτια που δεν έχει να ζηλέψει από το πρωτότυπο.

Είναι από τα βιβλία που όταν το κλείσεις θα αναρωτηθείς «Και μετά από αυτό τι μπορώ να διαβάσω;» Τα πολύ ωραία και καλογραμμένα βιβλία με τόσο πλούσια και ενδιαφέρουσα πλοκή, προκαλούν έπειτα στον αναγνώστη αυτό το πρόβλημα. (Να υπενθυμίσω ότι υπάρχουν άλλα τρία στην ίδια σειρά για όσους δεν τα έχουν διαβάσει).

Θα κλείσω με ένα ακόμα απόσπασμα από το δεύτερο τόμο του μυθιστορήματος, και το κάνω μιας και είναι ένα βιβλίο που το θέμα του έχει να κάνει -ανάμεσα στα άλλα- και με την τέχνη του λόγου.

«Αυτός είναι ο βασικός κανόνας που διέπει κάθε τεχνούργημα από χαρτί και μελάνι, γιατί όταν σβήνουν τα φώτα, σωπαίνει η μουσική και αδειάζει η πλατεία με τα καθίσματα, το μόνο που έχει σημασία είναι ο αντικατοπτρισμός που έμεινε χαραγμένος στο θέατρο της φαντασίας που κρύβει ο κάθε αναγνώστης στο νου του»…   

Μαίρη Β.