ΓΡΑΜΜΑΤΑ ΑΠΟ ΤΗ ΦΥΛΑΚΗ

ΝΕΛΣΟΝ ΜΑΝΤΕΛΑ

ΓΡΑΜΜΑΤΑ ΑΠΟ ΤΗ ΦΥΛΑΚΗ

-ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΚΛΕΙΔΑΡΙΘΜΟΣ-

Ένα μεγάλο βιβλίο, άνω των 700 σελίδων, για έναν μεγάλο ηγέτη όχι μόνο της Νοτίου Αφρικής, αλλά και της υφηλίου ολόκληρης, που πολέμησε μέχρι το τέλος της ζωής του υπέρ της ισότητας και κατά της φυλετικής βίας. Δυστυχώς για το λόγο αυτό έμεινε 10.052 μέρες φυλακισμένος, πάνω από 27 χρόνια, κάτω από ιδιαίτερα δυσχερείς συνθήκες, κι από ένα καθεστώς (του απαρτχάιντ), που του στερούσε ακόμα και απλά πράγματα. Μέσα από το βιβλίο που όπως αναφέρει και ο τίτλος, είναι οι επιστολές, που έγραφε ο ίδιος όλα αυτά τα χρόνια προς την οικογένειά του, τη διοίκηση των φυλακών, σε φίλους και συντρόφους του, θα δούμε τον Νέλσον Μαντέλα και την ανάγκη του για επικοινωνία, με τον έξω κόσμο. Θα πρέπει να σημειώσουμε πως πολλά από τα γράμματα δεν έφτασαν στον αποστολέα τους, λόγο τους καθεστώτος λογοκρισία των φυλακών. Ο ίδιος διατηρούσε ένα αρχείο των γραμμάτων που έστελνε, σε τετράδια κι από εκεί υπάρχει ένα μέρος της συλλογής. Δέκα χρόνια χρειάστηκαν για να συλλεχθούν τα γράμματα του βιβλίου.

Μέσα από τα γράμματα, βλέπουμε πόσο τον ενδιέφερε η μόρφωση της οικογένειάς του. Τα περισσότερα, θα αποσταλούν από τις φυλακές της Νήσου Ρόμπεν, όπου έκτισε και το μεγαλύτερο μέρος της ποινής του. Θα ανακαλύψουμε έναν ηγέτη εκλεπτυσμένο, πράο, που προσπαθεί με όποιο μέσω έχει, τα γράμματα δηλαδή, να αντισταθεί, να υπερασπιστεί συγκρατούμενους και τον εαυτό του, ακόμα και την οικογένειά του. Ιδιαίτερα συγκινητικά είναι κάποια γράμματα που στέλνει προς τα παιδιά του, όπως αυτό προς τις δύο του κόρες στις 4/2/1969. Θα δυσανασχετήσουμε με την τακτική να μην αποστέλλουν τα γράμματά του ή να καθυστερούν τις απαντήσεις. Επίσης θα οργιστούμε βλέποντας τα εμπόδια που του βάζουν ακόμα και για θέματα της υγείας του ή των σπουδών του, μέσα  στη φυλακή.

Θα δούμε τη δεινή θέση που περιέρχεται ο ηγέτης, σαν οικογενειάρχης όταν συλλαμβάνουν τη σύζυγό του και τη φυλακίζουν και ο μόνος τρόπος αντίδρασης είναι η αλληλογραφία του. Θα μας θλίψει ιδιαίτερα η στιγμή του θανάτου του πρωτότοκου γιού του Μαντίμπα Τεμπεκίλε και η ακαμψία της εξουσίας, που δεν του επέτρεψε να παραβρεθεί στην κηδεία, όπως ο ίδιος ζήτησε. Μέσα από τις επιστολές, γνωρίζουμε τον Μαντέλα και την ιστορία του, τον νιώθουμε σαν συνάνθρωπό μας και τον αντιλαμβανόμαστε ως ηγέτη της χώρας του. Όσον αφορά τη σύζυγό του Γουίνι Μαντέλα, φυλακίστηκε αρκετές  φορές και δέχθηκε δολοφονικές επιθέσεις, σχετικά με τις πιέσεις του Μαντέλα προς την κυβέρνηση για την προστασία της, η απάντηση ήταν ή αδιαφορία ή τυπικές απαντήσεις.  Η αλήθεια είναι πως σε κάποια σημεία πολύ θα θέλαμε να είχαμε τις απαντήσεις στις επιστολές που έστειλε. Δηλαδή τις επιστολές που έλαβε, όσες έλαβε. Βέβαια από τα συμφραζόμενα και από επόμενα γράμματα, παίρνουμε μια γεύση των απαντήσεων. Τα γράμματά του είναι γραμμένα στα αγγλικά, στα κόσα και στα αφρικάανς, φυσικά εμείς τα διαβάζουμε στα ελληνικά.

Μέσα στην δεκαετία του 1980 κι αφού το απαρτχάιντ αδυνάτιζε λόγω της διεθνούς κατακραυγής και των εσωτερικών αδυναμιών του, αφού είχε μείνει ένα απολειφάδι του παρελθόντος, η πίεση προς τον Μαντέλα θα περιοριστεί και θα χαίρει κάποιων προνομίων, όπως το να μην έχει περιορισμό στις λέξεις που γράφει στο κάθε γράμμα, αλλά και στον αριθμών των επιστολών. Άλλωστε σιγά σιγά το καθεστώς αναζητούσε μια διέξοδο, μέσω διαπραγματεύσεων με το  Αφρικανικό Εθνικό Κογκρέσο του Μαντέλα για να υπάρξει μια ειρηνική μετάβαση. Οι λευκοί και πάλι θα διατηρούσαν την οικονομική τους ισχύ στην Νότια Αφρική. Οι διαπραγματεύσεις μάλιστα θα άρχιζαν όσο ήταν ακόμα στην φυλακή. Από το 1982 ως το 1988 θα βρεθεί στις φυλακές Πόλσμουρ (από τον Αύγουστο ως τον Δεκέμβρη του 1988 στο Νοσοκομείο Τάιγκερμπεργκ και την Κλινική Κονσταντσίαμπεργκ). Και απ’ τα τέλη του 1988 ως τις 11 Φεβρουαρίου 1990 στις Φυλακές Βίκτορ Φερστέρ. Προκαλεί ιδιαίτερη θλίψη, που φτάνουμε στο 1990, δηλαδή στην πολύ σύγχρονη ιστορία την ανθρωπότητας,  και μιλάμε ακόμα για το αυτονόητο ενώ υπάρχει ένα κράτος φυλετικό η Νότια Αφρική. Βέβαια δεν υπάρχουν σήμερα αντίστοιχες νοσηρές αντιλήψεις; Στην εισαγωγή θα δούμε εν’ τάχει την ιστορία του Μαντέλα και το κοινωνικοπολιτικό πλαίσιο. Στο τέλος του βιβλίου υπάρχουν ευρετήρια και πρόσθετες πληροφορίες, που θα βοηθήσουν τον αναγνώστη, αφού πολλά από τα ονόματα που θα συναντήσουμε μας είναι παντελώς άγνωστα.

Ενδιαφέρον έχουν και οι επιστολές προς την κυβέρνηση, που ζητάει ανάλογη μεταχείριση με κρατουμένους, που κατά το παρελθόν αν και δικάστηκαν για εσχάτη προδοσία βγήκαν πολύ σύντομα από τη φυλακή. (Όπως ο Ντε Βετ, το 1914, που κινήθηκε ενάντια στην Νότια Αφρική, κι ο Λάιμπραντ, που ενώ η Νότια Αφρική ήταν σε πόλεμο με τη Γερμανία, συνεργάστηκε μαζί της, ενάντια στη χώρα του). Όμως το καθεστώς του απαρτχάιντ θα εξαντλήσει όλη του την αυστηρότητα στον Μαντέλα για να μείνει στην εξουσία. Στην επιστολή του την 1/1/1976 προς την Φατίμα Μεέρ, φίλη και συντρόφισσα, δε θα παραλείψει να αναφερθεί στους έλληνες λόγιους και στα κλασικά έργα των Ευριπίδη και Σοφοκλή, κι αρπάζοντας την ευκαιρία θα προσθέσω πως όσο κι αν ο Κρέοντας και οι όμοιοι του, βάζουν την εξουσία τους πάνω από όλα, καταστρέφοντας ανθρώπους, κουρελιάζοντας προσωπικότητες, υποδουλώνοντας λαούς, υπάρχουν πανανθρώπινες αξίες, που είναι πάνω από αυτούς και τα συμφέροντά τους, γιατί για τα συμφέροντα των εξουσιαστών πρόκειται, που κατασκευάζουν μια ψεύτικη, μια διεστραμμένη θεωρία, βασανίζοντας το ίδιο τους το είδος. Όμως οι πανανθρώπινες αξίες, πρέπει να είναι πυξίδα όλων μας, για να μην ξαναζήσουμε τέτοιες καταστάσεις και να μην εφαρμοστούν νόμοι σαθροί και χωρίς καμία αξία προς όφελος λίγων και εις βάρος των πολλών.  Ένα βιβλίο που αξίζει να κοσμεί την βιβλιοθήκη σας και μια ιστορία που αξίζει να οδηγεί τη σκέψη σας.

Ε.Φ.Β.

Διαβάστε επίσης: